Stukjes in de kraag

[p. 104]

Een erg droeve man

Dit is een allerdroevigst verhaal, dat u beter niet kunt lezen als u gauw somber wordt. Ik zat op een avond laat in een stil cafeetje aan de bar, tussen zwijgende of zacht pratende mannen. Die naast mij droeg een zwarte alpinopet, met witte vlekken, als vertoefde hij regelmatig onder de meeuwen.

Het meest vielen mij echter de tranen in zijn ogen op. Eerst zocht ik de oorzaak in het glas, maar toen ze over zijn gelooide wangen gingen lopen, werd dat anders. ‘Heeft u het moeilijk?’ vroeg ik voorzichtig, want je weet nooit wat je aanhaalt: er bestaan nog diakenhuismannetjes!

‘Let niet op mijn, jongen,’ zei hij, terwijl zijn hand zich om mijn elleboog vouwde, ‘ik ben een sentimentele ouwe gek. De tranen zitten bij mij zo los als geitekeutels.’

Hij veegde met zijn hand over zijn ogen en keek mij wenend aan. Er welde een soort snik in zijn keel, toen hij zei: ‘En weet je waar ik nou aan dacht? Aan de verjaarskalender die vroeger bij ons op de plee hing. Daar stonden lammetjes op, en vergeetmenietjes, en groen gras en een pakje boter. Rein als de natuur, stond eronder. Als ik aan zo iets terugdenk, ga ik vanzelf grienen. Met de herinneringen komt een brok in mijn keel en die zwelt alsof-ie gepoft wordt en perst de tranen uit mijn ogen.’

Hij draaide even het hoofd af, alsof smart hem overmande.

‘Niet alleen bij die kalender heb ik dat, natuurlijk. Bij de Koningin heb ik het ook vaak als ze op de televisie is. En bij plechtigheden als men ineens mooi gaat zingen

[p. 105]

of als de vlag fier omhoog gaat. Of als iemand stopt om een oude vrouw in vrede te laten oversteken.

Ik kan daar niks aan doen. Het zit in de familie. Mijn moeder was christelijk en zeer snel te ontroeren. Die ging elke zondagochtend bij de radio zitten met zes servetten, voor elke preek één. Mijn zuster van hetzelfde laken een pak. Ze is geëmigreerd en over haar brieven liggen de tranen als de tinpest. Ze zou ze hierheen kunnen laten drijven.

Maar mijn broer is de ergste. Die zou een gemaal werk kunnen verschaffen. Maar dat komt omdat hij zijn hele leven overal sentimentele banden heeft afgesloten. Hij werkt voornamelijk in de honden, dan in die kennel, dan in deze, en de laatste tijd in een soort bewaarasiel.

Ik zie 'm zelden, maar als ik hem zie, begint hij over die honden. Een soort band is dat, als je 'm hoort zou je denken dat hij ook gefokt was. Die hond had zulke mooie ogen. En die hond had zo'n bijzonder kwispel. En dan begon het gegrien. Grienen is niet het juiste woord, want hij bleef er gewoon bij praten, net als ik nou, maar de tranen stonden in plassen op zijn vest.

Ach, en zo erg is het natuurlijk niet. Je weet alleen nooit wat je moet zeggen als er mensen bij zijn en de brok komt weer. Je kan geen uitvluchten blijven verzinnen. Je kan niet blijven zeggen dat je vrouw net dood is, want dat krijgen ze door op den duur. Of dat je scheuten in je buik heb, want dat moet een keer overgaan. En dat je voor de lol huilt geloven ze nooit. Ik ben uit armoe maar nachtportier geworden. Dan zie je niet veel mensen en bovendien heb je een pet met een klep.

En nou ik oud ben, zeggen ze alleen maar: die ouwe heb verdriet. Of: die ouwe heb tegen de wind ingelopen. Geef hem een borreltje. En dat sla ik dan natuurlijk niet af.’

[p. 106]

Ik deed wat van mij verlangd werd.

Toen hij zich niet lang daarna verwijderde, zei de kastelein tegen mij: ‘Ik heb jou maar laten gaan, want bij jou kan het wel lijden. Maar anderen waarschuw ik wel 's. Hij heet Jan, maar ze noemen hem de Janker. Dat huilen doet-ie alleen als z'n zakgeld op is en zijn vrouw 'm toch laat gaan. Maar we vragen ons wel eens af, waar hij die ui heeft hangen.’