Op de barkeeper beschouwd

[p. 144]

Zeeuw

‘Dommeswampe!’ riep de man een paar keer achter elkaar de ruimte in. Tenminste, zo verstond ik het. Het kan ook Looiesamme zijn geweest, maar het was geen vloek, want die weet ik zo langzamerhand te onderkennen. Nee, ik vermoed dat hij alleen maar aandacht wilde trekken, want terwijl ik in zijn richting kijkend trachtte te ontdekken wat hij nou eigenlijk riep, maakte hij daarvan gebruik om tamelijk luid tegen mij te zeggen: ‘Nee, laten we mekaar nou geen mietje noemen.’

Die intentie heb ik zelden of nooit, en ik kan me ook voorstellen dat je er wel 's gedonder mee zou kunnen krijgen, dus ik zweeg.

Maar hij gaf het niet op, nam zijn glas mee, kwam naast me zitten en zei: ‘Ik ben een Zeeuw.’

Nu heb ik zelf een familie vol Zeeuwen, dus viel ik niet meteen achterover. ‘Wat mij irriteert,’ ging hij verder, ‘is dat het op u ook al geen indruk maakt. Ik ben nou vier dagen in Amsterdam en ik maak op niemand enige indruk als ik zeg dat ik een Zeeuw ben. Goed, af en toe kijkt iemand tersluiks naar mijn voeten of ik toevallig zwemvliezen heb, maar verder niks.

Ik zal u zeggen hoe dat komt. Omdat er veel te veel Zeeuwen uit Zeeland vertrokken zijn en de rest van het land geïnfriltreerd hebben. Niet op hoge posities, dat niet. Ze zijn niet representatief. Als je ze ziet lopen, dan hoor je het soppen. En stug, dommeswampe, zo stug als het boord van je grootvader.

Geloof mij rustig: Zeeuwen zijn voortgekomen uit intiem onderling verkeer van knotwilgen. Ik heb een Zeeuwse boerin gekend die zei tegen mij, over haar

[p. 145]

bloedeigen man, dommeswampe, hij knort tegen mij, hij schopt zijn varken en hij praat met zijn hark. Zeeuwen vind je overal in Nederland op belangrijke posten, maar nét op de achtergrond. Als vandaag alle Zeeuwen stierven, zakte het hele bedrijfsleven in ons land in mekaar. Geloof mij maar. Maar niet representatief. Zo taai als een overwerkt vlakgummetje. En hun vrouwen net zo. Daar neon je geen bloemetje voor mee, maar bloemkool. Nou zult u zeggen: u bent toch zeker zelf ook een Zeeuw. Zeker. Maar mag ik zelfkritiek hebben of niet? Ik kan ze hier beter kwijt dan in Zeeland zelf.

Ze zeggen dat Zeeland wordt opengelegd tegenwoordig. Dommeswampe. Dat komt er alleen op neer dat naar al de open plaatsen die er inmiddels zijn af en toe een miljoen Belgen komt aanrijden om uitsmijters te eten. En patat. Het dorp waar ik vandaan kom - ik noem geen namen - dat stonk vroeger naar slik. Naar eerlijk gezond slik. En nou stinkt het naar mayonaise. Daar heb ik de hele vooruitgang in een notedop.

Maar zoals ik al zei: betreed in Nederland een belangrijk kantoor of een grote onderneming en bekijk de personeelsopbouw. Net onder de top, net onder de directie, zitten altijd een paar Zeeuwen. Kundig. Bekwaam. Krijgen elke Sinterklaas een nieuwe aktentas, want hij slijt als de ziekte. Sommige vroegere vrienden van mij, die nou al jaren hier in Den Haag of Amsterdam zitten, zijn hun eigen kop al kwijt en hebben een briefhoofd gekregen. Je herkent ze niet. Pas als je doorpraat, dan blijkt dat ze echt uit Zeeland komen.

Hartstikke zielig eigenlijk. Als ze een koe zien of een Zeeuwse oester gaan ze een brief dicteren.

Dommeswampe. Wilt u wat van me drinken?’

‘Wat zegt u daar eigenlijk toch steeds?’ vroeg ik. ‘Ik versta iets van dommeswampe of looiesamme.’ De man

[p. 146]

glimlachte. ‘Dat is een grapje van mij geweest, indertijd,’ zei hij. ‘Ik zit ergens in Zeeland op een kantoor, en toen kregen wij een nieuwe bedrijfsleider uit Rotterdam. En die wou zo graag Zeeuws praten. Toen heb ik met mijn collega's een krachtterm verzonnen en we hebben gezegd dat die echt Zeeuws was. Mijn collega en ik hebben 'm drie maanden opzettelijk gebruikt, maar die man is er nooit ingetrapt. Toen was het voor ons al een gewoonte geworden.

Weet u waarom Zeeuwen zulke realisten zijn? Omdat ze weten wat het betekent voor tachtig percent uit water te bestaan! Maar wat wilt u van me drinken?’

Ik noemde wat en hij bestelde het nogal luidruchtig.

‘U vind het toch niet erg,’ zei hij, ‘dat ik steeds over Zeeuwen spreek? Echt hoor, de backbone, de ruggegraat van Nederland. Een hard karakter, tenminste, dat hebben de beste Zeeuwen. En die vind je overal in Nederland terug. Een goede Zeeuw is een oester. Het kost moeite voor je hem open hebt, maar dan heb je ook wat. Dommeswampe! Gekke kreet is dat eigenlijk. Ja, die bedrijfsleider die kwam, kende alleen maar de kreet: kiek, kiek, een kacheltje op den diek. Leuk, maar het heeft natuurlijk nu geen barst meer met Zeeland te maken.’

Hij dronk vergenoegd een slokje uit het glaasje dat hij kreeg toegeschoven. ‘U weet toch wat dat betekent?’

‘Ik ben in Zeeland geboren,’ zei ik.

Hij zweeg enige tijd. ‘Verdomd,’ zei hij toen, ‘ik zit al die tijd al te denken waarom u zo zwijgzaam zit te wezen.’