Naakt over de schutting

52.

Een klein half uur later zaten we nog in ‘Het V-teken’, een wel dure bar, maar je kon er rustig zitten en daar had ik steeds meer behoefte aan. Enige voorwaarde is dat je totaal geen aandacht schenkt aan de grappen van Jerry, de barman, want als hij weet dat iemand ze leuk vindt, weet hij niet meer van ophouden. Trouwens, het is de vraag of het grappen zijn, men kan ze het best omschrijven als surrealistische of onnozele opmerkingen. ‘Zegt de ene pianotoets tegen de andere: eigenlijk vingeren we allebei.’ Het soort is daarmee wel getekend. ‘Als het gewoon niet mag, weet ik een andere manier, zei de moeder-achterste.’

[p. 106]

We zaten in een moeilijke situatie. Ik had Erna uitgelegd waarom ik niet naar huis wilde en zij had mij uitgelegd dat ze mij niet mee kon nemen, omdat ze een strenge, altijd wakkere hospita had en haar kamer niet kwijt wou, voorlopig.

‘Wat doen we dan?’

‘We bedenken wel wat.’

‘Je drinkt wel veel, Rutger.’

‘Dat was helemaal mijn bedoeling.’

‘Ik vind je toch lief.’

‘Blijf even zitten, ik ga Johan Smeedouwer bellen. Die heeft altijd wel plaats.’

Johan was thuis en leek blij me te horen. ‘Ik had toch al willen vragen of je eens langs kwam.’

‘Nee,’ zei ik, ‘ik wil niet langs komen, ik wil alleen een bed voor mij en een meisje.’

‘Dat is allright,’ bromde hij, hij bromt altijd, als hij een minuut tegen je aanpraat is het alsof je een gesprek voert met een stofzuiger. ‘Maar op één voorwaarde, ik wil je eerst een artikel voorlezen dat ik net geschreven heb.’

‘O,’ zei ik, ‘dan moet ik er nog even over nadenken. Als ik niemand anders kan vinden, dan kom ik over een kwartier.’

Erna zat een beetje triest op me te wachten. De hartelijke meid was een beetje ingezakt, ze leek nu meer op Greetje van de overhaal na een drukke zondag.

‘We kunnen bij Johan Smeedouwer slapen,’ zei ik, ‘maar hij gaat ons eerst een artikel voorlezen en dat is afschuwelijk. Dus als je liever naar huis gaat, ga dan. Ik breng je wel.’

Maar ze wou toch mee.

Johans zolder bevat drie afdelingen, door hardboard van elkaar gescheiden. Achter slaapt hijzelf, voor werkt hij en in de middelste, ongeventileerde sleuf konden wij het bed gebruiken, dat hier voor bezoekers staat opgesteld.

Johan geeft les, ergens en ergens in en heeft een klein erfenisje, dat hem in staat stelt enkele nachten per week te werken aan boeken en artikelen die de wereld nog eens zullen verbazen. Het meeste beweegt zich op populair filosofisch terrein, maar totale onzin schuwt hij evenmin. Hij zendt zijn artikelen naar kranten en tijdschriften, maar alleen obscure

[p. 107]

periodieken met kopy-nood trappen er wel eens in. Wat teruggezonden werd bewaart hij met de vage plannen om het in eigen beheer uit te geven, zodra hij de toto wint.

‘Maak het in godsnaam kort,’ zei ik, toen we zaten. Erna zeer onwennig in de bruine, holle ruimte, die door vier vetkaarsen nauwelijks verlicht werd. Johan zette zijn bril op, trok een kaars naast zijn papieren en begon.

‘Het is een woord tot de opvoeders,’ zei hij ter inleiding.

‘Wat de sexuele voorlichting betreft kunnen wij zonder twijfel nog menig witte plek op de kaart aanwijzen. Studentencentra, vooral waar het katholieke enclaves betreft, kunnen nog als volkomen achterlijk worden gekenschetst. Immers, wie zal hier voorlichten? De geleerde overheden nemen immers aan, dat de student zich deze kennis eigen zal maken, zonder dat men zich bekommert om ethische factoren, rudimenten van een verkeerde opvoeding, religieuze angsten en het zo noodzakelijke onderricht in de techniek. Ook op het platteland, in afgelegen streken en in enkele achterbuurten, woekert de onkunde. Op het platteland wordt dit niettegenstaande de communicatiezegeningen van onze eeuw, veelal nog gezien als een gezegend overblijfsel van de goede oude tijd, toen de boerenzoon zich de kennis eigen maakte door waar te nemen wat zich afspeelde in de dierenwereld rondom hem en daarna vanzelfsprekend aan te nemen dat dit door God of wat hij daarvoor aanziet, evenzo is ingesteld voor de mens. Dat de vrouw, al of niet van kleding ontdaan, zich tijdens de copulatie met het gezicht tot hem wendt is een bijzonderheid waaraan hij stilzwijgend en zich niet verwonderend voorbijgaat.’

Ondanks de slaapverwekkende toon waarop hij las, zag ik Erna's ogen groter worden.

‘Maar de moderne jongere weet vanaf zeer jeugdige leeftijd, laten ouders zich hierop niet verkijken en hierover boeken raadplegen, vrijwel alles. De tijd dat een vader na het avondeten in een speelse bui de condomen voor zijn kinderen zal opblazen, is nog niet aangebroken en de mogelijkheid noemen doet men nog af als grove scherts. Maar die tijd is niet veraf. De lezer zal mij verschonen, als ik op deze

[p. 108]

plaats die toestand niet uitvoerig voor hem zal analyseren.’

Als alle schrijvers van dit soort proza deed hij het daarop toch.

Ik kreeg slaap en ik zag dat Erna, die nu over haar verbazing heen was, ook met haar ogen begon te knipperen. Smeedouwer was inmiddels met zijn echte betoog begonnen: ‘Wat blijft over als wij de jeugd haar onzekerheid op dit gebied ontnemen? Twintig eeuwen hebben wij met trauma's geleefd. Jongens en meisjes vonden met pijn en smart zelf de weg tot elkaar, zij het soms in een hooiberg en soms in zeer ongewenste toestanden, soms zelfs zonder dat zij wisten wat zij deden. En wie zegt dat dit niet de juiste weg is, het zoeken, het tasten, het met schaamte en schande vinden? Welk recht hebben wij voorlichting te geven, zolang niet is vastgesteld, dat deze resultaten innerlijk en dat innerlijk is onderstreept, Rutger, beter zijn.’

‘Ik zou hier stoppen, Johan,’ zei ik, ‘je hebt nu je punt gescoord, je kunt niet te veel aandacht vergen.’

‘Ja maar dat innerlijk moet nog uitgewerkt worden. Ik heb een jonge jongen gekend en die was uitstekend voorgelicht, wist alles, begreep alles en leidde daaruit af dat het heel natuurlijk was dat hij met zijn zusje zou slapen. En dat wou hij ook almaar. En daar werd-ie helemaal gek van.

‘Waarom deed hij het dan niet?’

‘Omdat hij geen zusje had.’

Ik stond op. ‘Wij gaan toch maar naar bed.’ Erna volgde, als getraind, mijn voorbeeld. In het donkere hok kleedden wij ons uit bij het licht van een kaars die ik van Johans tafel had meegenomen. Johan vindt kaarslicht zacht aan de ogen en bovendien goedkoop. Toen ik dat ontdekte viel het me tegen; ik wist dat zijn vader ouderling-hulpdiaken was bij een of andere vrijgemaakt dolerende sekte en om het wereldse brood te verdienen bij de elektriciteit werkte en ik zag in Johans kaarslicht een protest.

Ik snoot de kaars.

‘Het is hier zo gehorig, hij luistert vast,’ zei Erna in mijn oor.

‘Dan schrijft hij meteen weer een stuk,’ zei ik en probeerde

[p. 109]

haar zonder woorden Johan te doen vergeten. Het lukte op den duur en hoewel het niet al te best ging zat er voor Johan nog een aardig stuk inspiratie in.