De bloedkoralen van de bastaard

26.

De kist met wat er van Jan Lemming overgebleven was stond op twee blanke schragen achter het dorpshuis, in een schuur die mét zwarte gordijnen nog steeds een schuur was. De begraver die me ontving, met tressen op een lange donkere jas, deed eerst of ik niet had mogen ontbreken, kwam dus niet te weten wie ik was en probeerde daarna met veel moeite daar achter te komen.

‘U wilt hem natuurlijk zien?’ zei hij, alsof hij iets wondermoois aan de man moest brengen.

(Ik moest denken aan prof. Murk. Toen diens vrouw hem in de aula van de Universiteit wilde laten opbaren, riep de begrafenisondernemer: ‘Dat is toch niet leuk voor hem. Brengt u hem

[p. 99]

bij mij, in mijn rouwkamer. Daar is tenminste altijd iemand thuis.’)

Jan Lemming droeg een helwit laken, en hij zag eruit als een vroegoude Romeinse senator. Het grijze haar aan de zijkanten van zijn hoofd stond strijdvaardig overeind, en om zijn dode lippen lag een zachte grijns, alsof hij zojuist een klassieke verwensing had bedacht.

Terwijl ik naar hem keek, kwam Vreugddal achter me binnen. ‘Gekke kerel,’ zei hij. ‘Ik heb hem gekend, Horatio; hij was een kerel met een onbegrensde humor, vol van de verrukkelijkste fantasieën.’

Ik vond het niet leuk. ‘En verder?’ zei ik knorrig.

Hij haalde zijn schouders even op. Hij had het niet verder uit zijn hoofd geleerd. Een intellectueel op een dorp kan met weinig toe. ‘Ben je al bij de familie geweest?’ vroeg hij. De zijkamer waar ze zaten te wachten zag eruit als de wachtkamer van een gezeten tandarts. Rond een grote vierkante tafel, het kleed eroverheen gebreid op zachte vooizekens, stonden allerlei wrakke fauteuils en bankstellen geschaard. Zei Sartre dat al niet, de hel zijn de meubels? Er zaten voornamelijk vrouwen. Drie van achter in de veertig, met haastig opgeviste zwarte pothoeden, en brede, uitgezakte gezichten boven paarse en donkergrijze mantels van zwaar snit. Twee jongere vrouwen, die alle twee naar dezelfde slechte kapper waren geweest en 25 gulden hadden neergeteld voor het model tut met de zwaarden en lak aan alles. In de hoek zat nog een kleine man met rode blauwdooraderde konen, en op een bank twee kinderen met een mond vol duim.

Vreugddal gaf ze allemaal een hand, maar ik had er geen zin in, en bleef bij de deur staan om het aan te zien. ‘Drie nichten uit de tweede en twee uit de derde categorie,’ zei hij, toen hij weer in de gang terug was. ‘Daar gaat Lemmings geld nou heen, als jij niet meedeelt.’

‘Dokter,’ zei de begraver onderdanig, ‘ging u soms naar het kerkhof? Misschien kan meneer Nathanse dan een lift van u krijgen. We hebben op één auto gerekend, en meneer Nathanse is de enige man, en dus zou hij alleen moeten lopen... En deze meneer,’ hij woei zijn hoofd in mijn richting, ‘ook op deze meneer is niet gerekend. Die zou ook moeten lopen...’

[p. 100]

Ik stak mijn hand die hij uiterst aarzelend aanvatte, in zijn richting. ‘Bosewoudt,’ zei ik. ‘Bosewoudt, met een s. Ik heb een auto, en u kunt meneer Nathanse aan mij meegeven.’

Hij straalde omdat het zijn vak was. ‘Ján,’ riep hij door de gang, ‘we gaan. De aronskelken.’

‘Tot voor kort was het bij begrafenissen de gewoonte dat de mannen achter de koets liepen,’ zei Vreugddal. ‘Er zijn nog heel wat gezinnen die er prijs op stellen.’

Jacob Nathanse was geen gezellig mens. Hij ging zitten als een zwerfkei in cement, en beantwoordde de vragen van Vreugddal, die naast me zat, met donkere klinkers. ‘Mooi weertje voor een begrafenis, Nathanse.’ ‘Eu’.

Alleen toen Vreugddal, bijna aan het eind van de dorpsstraat, opmerkte dat Jan Lemming, gezien zijn vitaliteit, eigenlijk te vroeg gestorven was, reageerde hij verwonderlijk snel.

‘'t Was een peskop,’ beet hij.

‘Een pestkop? Hoezo?’

‘Ik heb 'm geld te leen gevraagd om de Stroostotten te kopen. En toen heeft-ie 'm zelf gekocht. En 'm zelfs niet aan mij verpacht, maar an Roost.’

Vreugddal wist niet direct een antwoord. Ik hoorde hem koortsachtig nadenken. ‘Jezus, man,’ zei hij, met kunstmatige intonatie, ‘waarom ga je dan naar zijn begrafenis? Uit blijdschap?’

De man keek onbewogen voor zich. ‘Voedina,’ zei hij.

‘Voor Dina,’ vertaalde Vreugddal. ‘(Dat is zijn vrouw). Is die dan niét boos?’ Maar Jacob Nathanse gaf geen antwoord meer en staarde onder de kraakheldere klep van zijn pet door naar buiten.

‘Toch vind ik dat een gevaarlijke manier van uitdrukken,’ hernam Vreugddal. ‘Ik zou 't maar niet hardop zeggen, ze zoeken nog steeds een moordenaar.’ Maar Nathanse schudde alleen zijn rode kop.

De koets met het lichaam was nu aan het eind van het dorp en rondde de Emmaboom, om vervolgens de grote weg in de richting Wemeldinge-Goes op te gaan. ‘Is het ver?’ vroeg ik. Het valt niet mee om langzaam achter twee paarden te rijden die geen haast hebben.

[p. 101]

‘Kilometer,’ zei Vreugddal, ‘over deze weg dan. Daarna gaan we linksaf, een macadamweg op, maar dat is maar driehonderd meter. Ik heb 't een keer moeten lopen toen de blubbersneeuw tot aan je knieën kwam.’

‘Kijk,’ zei hij een tijdje later, ‘dat is het huisje van Stomme Tanne, dan zijn we er bijna. 't Staat nou leeg. Ze hebben haar een jaar geleden als geraamte uit de regenput gehaald.’ Ik vroeg niks, maar hij voegde eraan toe: ‘Ze heette niet voor niks Stomme Tanne.’

De koets draaide linksaf, de smalle zijweg in, daarachter de limousine met de vrouwen en kinderen, en daarachter weer mijn Fiat.

‘Hee, kijk,’ zei Vreugddal terwijl we de bocht namen, ‘ik denk dat de commissaris van de Koningin in de buurt is.’ Even voorbij de afslag stond een grote Mercedes, half in de berm, aan de rechterkant van de weg.

Ik was nauwelijks vijf meter op de zijweg toen de stoet stopte. De begraver op de bok van de koets stond rechtop en riep iets in onze richting. Boven de limousine uit zagen we ineens een krans van blauwwitte bloemen verschijnen, die over de afhangende hoek van het zwarte dekkleed werd gehaakt. De begraver klom gesticulerend van de bok. ‘Wat is dat nou allemaal?’ mopperde Vreugddal.

Op hetzelfde moment passeerden twee op een draf lopende mannen onze auto, in de richting van de grote weg waar we net vanaf gekomen waren. Vreugddal wilde het portier opendoen, maar de laatste van de twee trapte het in het voorbijgaan weer dicht. Hij stond daarna even stil, en stak waarschuwend zijn vinger op. Hij droeg een brede hoed, van zwart vilt, een soort zondagse cowboyhoed. Van zijn gezicht was alleen een zwart vlak te zien, zonder twijfel een nylonkous.

Toen ze om de hoek verdwenen waren stapte ik uit en volgde ze. De Mercedes was al zeker dertig meter weg, en verhoogde zijn snelheid met groot geronk. Geen nummerbord - of er zat een hoes overheen.

Ik liep terug naar de koets. Vreugddal, de begraver, twee nichten en de chauffeur van de limousine spraken over het fenomeen dat een rouwstoet tot stoppen was gedwongen door

[p. 102]

mensen die een krans aan de kist wilden vastmaken. Vreugddal hield het lint op, zodat ik de tekst goed kon lezen: ‘Hij stierf voor Zeeland’, stond er.

‘Hij had 't zelf kunnen bedenken,’ zei een van de nichten.