Ta him dyn begearte

[p. 368]

83

Doeie, Egge en Merk binne de fêste spjirreboskers. De trije kappers fan Gaasterlân stean foarelkoar oer yn ierdetsjustere nacht. Alle trije binne hja gelyk fan stal. Ornaris binne de Gaasterlanners lyts, hja hâlde de holle yn de skouders nei foaren bûgd, ha de eagen nei de ierde, dy't hja bewrotte, dy't harren mear as eigen is. De spjirreboskers misse it dûknekkige, drage de holle rjochtop, stoarje yn har gong net nei de grûn, mar heger, nei de beammen, want hja binne de spjirrewachters. Wat docht harren de ierde oars as dat hja de skerte is, dêr't de spjirren út waachse?

De trije spjirreboskers fan Gaasterlân stean foarelkoar oer, it is ierdetsjuster. Hja binne yn noed om har spjirren. Der is mar ien ding, dat harren yn beweging bringe kin, de spjirren, de hillige bosken. Mear binne de spjirren har as de frou, dêr't hja by sliepe.

Hja hâlde de bile, dat attribút, lichtjes beet en oerlizze. Hja slaan dermei op de hân, betûmkje de snee út gewoante wei.

De wyn boldert mei faasje út it noardwesten op de spjirren oan.

Needwaar op 'e Sudersee. De dyk boppe Starum by Molkwar stiet faai! Dy earme skippers, dy earme fiskerlju.

Wat binne har de skippers en de fiskers, wat is harren in brutsen dyk, oer de spjirren mimerje hja en sitte yn swiere pine. Hja jouwe har net in inkeld eagenblik del ta de sliep, toarkje aloan yn 't nachtlik tsjuster om. Algeduerich stean hja foarelkoar oer en harkje nei de stoarmwyn en nei it kreunen fan de spjirren. Hja digerje nei de stjerren, dy't soms skril troch it tsjuster boarje, tin-

[p. 369]

ke oan har spjirren, har âlde slanke spjirren, hoe heger de krún, hoe âlder de beam, deste faaier. Elke wynpûst slaan hja acht, lije hja fan. By elts kreakjen, reagearje hja.

Hja ha elkoar opsocht, de spjirrewachters, sykje treast by elkoar yn de tamtearring fan it passive wachtsjen.

Hja rôpen elkoar mei it lûd fan de spjirreboskers, it smoarde yn it helske lawaai fan de wyn.

By de Leanspjirren moeten hja. Hja oerlizze en ornearje yn it stikdonker, binne it dan swijend iens.

Dy wyn, de oanhâldende, fûleindige, geweidige, hy kin de bosken skeine, kin de spjirren útwrotte, kin der sûnder lins tsjinoan hufte oant de spjir it bejout. Ien lyts weak ferwrigber plakje, de wyn bûket en slacht, twirret en draait, rôlet en wringt, de hurde grûn brekt, de spjir falt oerside tsjin de maten oan. De regelmjitte is brutsen, stikken is it moaie evenredige stramyn. De natuer jout en nimt, lit waachse en sprute, lit brekke en stjerre.

Jinsen is de swiidste bosk. Hoe sil 't gean mei de Pinus Larix, dy't de moaiste kegels set? Stadich, ynbannich, ferduldich binne de stappen fan de spjirrekappers. Mar it hert slacht wyld en oerstjoer. It moed is eang, somber, muoilik. Stiif gean hja yn de wyn, wurde tamtearre mei de spjirren, mar harren kin de stoarm net deare, hoe hurd er fljocht, hoe rimpen er skuort, al boazet er oan ta in orkaan yn syn uterste. Tusken de lange fleagen binne har stappen dof mar sterk. Kinne hja net keare, hja sille ek net wike.

Dizze nacht wurdt it in razende stoarm, de spjirrekappers hymje dertsjinyn. Dan stean hja wer foarelkoar oer en harkje begrutlik noedlik nei it kreunen, it kreakjen fan har beammen. Soms spatte hurde kluten droege modder har yn it antlit.

Merk fernimt, dat syn antlit wiet is. It binne triennen. Dat healwize gefoel fan him!

Hy, Sterke, stoefe, stoere man. Grut, breed, foars is er, mar syn eagen hawwe de glâns en de gloede fan in profeet sines. De sin, it fjoer fan de spjirren baarnt deryn, it grutte, it ynfierene, it ivige. mar ek it gefoelige, it beweechlike leit deryn. Dizze nacht is er himsels gjin baas. ‘Hjir stean wy mei de bile,’ raast er, ‘yn der

[p. 370]

ivichheid kinne wy net op 'e spjirren passe. Kinne wy ien, ek mar ien bewarje?’ Hark, dêr! In bats op 'e grûn, in swiere plof. Dus hja bliuwe net ienris hingjen tsjin de Sterken oan. Of falle hja tagelyk? Hy wringt triljend en oerstjoer de fûst, sjocht nei de himel, skriemt it lûd út, heech en heas.

‘Kinne Jo dêr it net heare? Jo kinne, mar Jo wòlle net!

Egge stompt him wreed oan.

‘Besûndigje dy net. Der falt net ien te folle!’

‘O, myn spjirren, bros as reidstâlen brekke hja!’ ropt Merk.

De trije raze tsjin elkoar troch de wyn. Dat skreauwen binne hja wend. Oer de grutske bosken hinne klinkt harren roppen altyd, as hja de spjirren neigean en fersoargje, elk syn eigen krite. Sa bringe hja elkoar op 'e hichte mei ienlûden, dûbellûden of trijelûden. Yn al de doarpen fan Gaasterlân kenne hja dat roppen. It is de lju eigen lyk it klopjen fan de ikebosk yn de blide maaietiid.

Merk syn lûd dochs kenne hja. Hy hyt Merk mei it fiere lûd. Hy is de man mei it fiere lûd.

No beart er tsjin de fûle stoarm yn. Hy utert jit in wylde klacht, dat de spjirren brutsen binne as prikken. De moaien, de geven, de jimmer jong en grienen. Alle groei, alle soarch, alle skientme fan lange jierren en jierren is wei.

Ien kear dûnset Merk it út, stampt op 'e grûn; mei in snok en in ynholden skreau is er hommels Stil.

Krekt as laket de stoarmwyn, in bolderjende laits. Fûlder springt er, fûlder wringt er. Ien machtige, fantastysk Sterke wyn, ien geweidige kreun, lang, taai, oanhâldend! Yn ien lange sike lûkt de stoarm de spjirren om. Oerstadich falle hja, massaal, mankelyk, passyf, grut yn de lêste machtige behearske beweging fan it ranke spjirrebosk. ‘Hjir,’ raast Doeie, ‘hjir! kom!’ It is in trochdringende, skerpe warskôging. It giet om dea.

Doeie flechtet. Egge flechtet. Merk flechtet net. Merk is beseten fan de spjirren.

‘Merk, Merk!’ balte hja beide, alhiel oerstjoer. Ien kear hearre hja syn fier lûd, as er skreaut tsjin de dea.

No leit er foaroer, de spjirren tepletterje him, teare de swide

[p. 371]

tûken wiid oer him hinne. It jimmer grien is syn deadsklaad. Hy is stoarn oan de spjirren. Ien fan de trije wachters is net mear, leit dea ûnder de spjirren fan de Leane. De lytse Pinus Larix stean rjocht as kjersen, net skeind, ûnferweechlik. De lange reuzen fan de leane lizze yn ien nacht ferslein.

Hja helje Merk der ûnderwei.

Hy komt yn in kiste fan fjurren hout, hout fan de spjirren, dy't him fersloegen fan wa't hja de ôfgod wiene. Lyk alle deaden tearden hja ek him de hannen ynelkoar op 't boarst. Yn dy hannen gear ha hja de stâle fan syn bile stutsen.

Oer Gaasterlân is de eangst kommen. Deselde eangst, dy't der lang ferlyn west hat, doe't fjoer en draak boarsten út it Reade Klif. Deselde eangst, dy't it teken fan it sâlte wetter brocht yn it Kreiler wâld. Wytgingen fan ûnk, warskôgings fan natuer. Sil it by ien ferrinnewearre spjirrebosk bliuwe? De spjirren binne ommers de gloarje fan Gaasterlân. Untnim it lân de kroan, it sil fertutearzgjend, fertoarkjend ûndergean. Lyk Merk stoar ûnder it jimmergrien fan de spjirren, sa sil Gaasterlân ûntdien fan skientme ûndergean, as syn spjirren net mear binne.

Hark, hja roppe: de spjirreboskers sette út ein! Twa lûden klinke, it trêde is wei. No bringe de kappers rou oer Gaasterlân. De man mei it fiere lûd leit stil yn it grêf. Twa lûden klinke mar.

Rouwe, rouwe oer Gaasterlân.

Twa lûden mar.

It roppen is sa wyld, jong, fleurich net as alear.

In ûndertoan fan lijen draacht it. Dêrom skreauwe hja oer de macht, heas en rau dertsjinyn. Omdôch. De rouwe giet mei oer de bosken en oer de lânsdouwe.

In huvering beroert Gaasterlân, want de melodij fan de spjirreboskers bruts yn ien divelske dwylsinnige nacht.

Drôvich is no 't wurk fan Doeie en Egge. De Leanspjirreliken moat it folk yn mannichten oer gear: brea en waarmte foar de earme man. Moannen en moannen ekstra wurk foar de spjirreboskers.

En wa moat foar Merk yn 't plak?