Ta him dyn begearte

[p. 365]

82

Wat soe Gaasterlân wêze sûnder de spjirren? Dat seit men rûnom, dêr't hja fan de spjirrebosken witte. De Gaasterlanners sels stimme it mei, swarre by de ûnbidige, tsjustere spjirrebosken, want de spjirren binne de gloarje fan Gaasterlâns natuer.

Wat soe de heide wêze, as de dûnkere spjirren har skaad der net oerhinne sloegen.

En de Kelders, op harsels moai, apart, mar folslein, om't de spjirren der njonken stean, steech, grutsk.

Wêr soene de spoeken ferskûl sykje moatte en rêste de grille trochskinende lea, as de spjirren net jimmer har wonken ta in feilich stee?

Hiel Gaasterlân troch lizze dy mânske bosken, fan de see oan de Nijmarderheide ta en noch fierder tsjin Rûchhuzen oan.

De Ypespjirren, in lyts bosk, mar ticht beplante; de Pinus Larix, de moaiste soart; de Leanspjirren, de Kelderspjirren; mar de spjirrebosken fan Mardum, dy binne it moaist, sa't hja ûnbidich heech túgje njonken de heide, in grutte flakte, dy heide, mei altemets in hichte of delling.

Geweldich binne de spjirrebosken. Machtich tekenje hja ien breed donker kontoer tsjin de wiidútspande loft. Hja behearskje it gea en de kimen, hja behearskje it libben, dat hja beflappe en ek de minskegeast. Ja, dy frâl, want dy befruchtsje hja mei sombere fantasijen. By de spjirren wurde de dreamen berne, gjin ljochte lichte optinksels, mar mankelike, weemoedige, tryste. By de spjirren ferliest wol immen syn ferstân, syn besinning.

[p. 366]

De spjirren domineare yn alle jiertiden. Yn de wiete hjerst en de reinige winter binne hja deadsk sútrich fan oansjen, stean skriemend yn it ûnlijige waar. Fertutearzge hingje de tûken swier nei de ierde, dêr't hja altyd al hinnehingje. It lytse topke, it hert, wiist rjocht nei boppen ta, nei de himel, want sa is it libben ek, fan de ierde opkliuwend nei de himel.

Yn de winter, as it friest, wurde de spjirren der ljochter tsjin oan, it is har goudene tiid, hja pronkje dan, ferwachtsje it wûnder fan de snie. Earst túgje hja grutmachtich yn it gegrimel fan tsjokke snieflokken, garje dan de kristallen op har brede wjukken.

Hâldt de winter oan en friest de snie ta droege moude, dan wipt de wyn boartlik tusken har troch en stoot de swierhingjende tûken skjin.

No stean hja neaken en biidzje it nije waarme libben, dat oer har komme sil as in mearke. Krekt fernimme hja it foarste bewyske fan in foarjierswyn, dat oer har hinneblaast, of hja jouwe har op om it sigentsje fan heil te fangen, it sykjend yn te heljen. It earste libben is wekker wurden, slommet wer yn, bliuwt wach.

It is maaie!

In ienfâldich wurd: Maaie, mar it omfettet in wrâld fan wyldens, oerstjoerens, ûnthjittings, skientme.

De maaie komt oer de spjirren, brekt de hoalling dy't it libben besletten hâldt. Glânzgjend komt it út. De beammen trilje. No sil it oer har komme, it spruten, it waachsen, it pronkjen yn kostlik grien. Nei de himel ta bewege hja, rekke út, al wer in nije krún, al wer tichterby de himel.

Letter sette hja har del ta de fruchten, ta it dijen, tsjinje sa it wûndere libben.

Under har bliuwt it jimmer tsjuster, kâld, koel, fergonklik. Al wer byld fan 't libben. Ljocht skynt oer ferganklikens en ferguldet de weemoed ta langstme.

Dizze bosken beammen binne de minske nettsjinsteande teffens mankelyk byld fan de tsjusternis. Mar hy hâldt derfan. It is de paradoks. Hy begeart earder de demon te tsjinjen as it ljocht, dat

[p. 367]

him te skerp en te folle is, spant lykwols nei dat ljocht en skreaut it út, lyk de spjirren soms kreune, kreakje, kleie yn moannenachten of op hjerstige dagen, fan langstme, en langstme is ivich.

De stoarmen moatte dan wol komme. De striid is der, de grutte krêft tsjin krêft. De spjirren stean massaal tsjin en elke beam apart stiet derfoar. Hja fiele har bestean út 'e fynste woartelútrinders nei alle âlde blêdeteisters ta, dy't wachtsje op de dea.

Hja fiele it libben yn de nije krún, geef en tear.

Moat ien beam it ôflizze, hy brekt net ôf, mar falt oerstaach, skean nei de ierde. Dêr hinget er yn de maten, oerwûn, yn gjin gefal brutsen. Hoe foarsichtich en earbiedich dogge de spjirreboskers fan Gaasterlân him út 'e wei, as hja wol in hiele dei piele mei ien beam, dy't út 'e grûn brutsen is.

Dit is it omtinken fan in hiel folk foar in hillich bosk.

De simmer is in freonlike tiid. De piid fan de maitiid is der net. It is de tiid fan bloeien, fan ûntjaan, fan it útdijen.

Inkeld ris gean de simmertwirren skokkend oer de krunen, blaze troch de fine blêden, it is ta ferkuoljen tsjin de hite sinnegloede. Yn it hytste fan de simmer stean de spjirren ferlegen, witte gjin wei mei dy wielde fan gleie strielen.

Harres is mear de kuolte en de kjeld en de tsjusternis, mar hja binne grut yn alles, dat natuer oer harren bringt, ek yn it lijen.

Dêrom ek ferearje de Gaasterlanners har. De spjirren ha alles, dat hja besitte woene, hja binne harren in heech, ûnberikber ideaal. Aldermeast binne de spjirren dit godstsjinstich folk in symboal fan de Ivige; ûngemurken, ûnbewust fiele hja it sa oan.

De sneintemiddeis, doe't Hylck op in hichte nei de spjirren seach, hat hja eat ferstien fan de Gaasterlânske spjirreferearing.

Dêryn fielde hja har ien mei it folk fan de gaasten en de bosken, want de spjirren betsjoene elkenien, dy't ta harren komt. Mar Hylck hat winske, dat har doem oer Gaasterlân komme mocht, want Gaasterlân fertarde har.