Ta him dyn begearte

[p. 354]

79

It hûs, dêr't hja ynkomme, hat lang leech stien. Dat hat syn reden hân, want der is oars krapte fan wenten. Nuver wurdt der oer dat hûs grute. Dat heart Hylck net, hja praat sa'n bytsje mei de minsken. Hja wenje guodkeap. Tritich gûne yn 't jier is himmel, tige skiklik!

Hylck tinkt, dat it skikken is fanwege famyljebannen.

Sân jier wenje hja hjir. Sân jier, dêr't seis bern yn berne wurde. Gadske is de baakster net mear, te Sondel wennet Roaske; Roaske is Gadske net. Roaske praat fan 't iene hûs yn 't oare. Roaske bringt Hylck oer 't gea, hat gjin meilijen mei in mem, dêr't de bern fan stjerre jier op jier. Nei Wiger komt Tapke, mar Tapke stjert. Nei Tapke komt wer in Tapke, dy Tapke stjert ek. De fjirde is in jonkje, hy hyt Harke en libbet skraachwurk in wike. De fyfte is in Tapke, dizze Tapke hat genôch piid om it libben yn te gean. De sechste is in Harke, de twadde Harke rekket wei, de sânde hyt ek Harke en hy bliuwt.

Wat moat der mear ferhelle wurde fan Hylck, sa't hja it belibbet op 'e Neurde. Folle jierren passe yn in lyts bestek. Libjen en stjerren, stjerren en libjen, de beide poalen fan it minskebestean, behearskje ek har. De tinzen, it langstme, de hertstocht, it iggewearjen wike. It wurdt in sleur fan dei yn dei, fan nacht yn nacht, fan wike yn wike, fan jier yn jier, fan bern nei bern. De soargen tergje, de honger narret, it dragen en bernjen slynt krêften. De freugden binne wûndergrut, in eachopslach fan Wiger, it blide

[p. 355]

roppen, ‘Mem!’ in nij berntsje njonken har op bêd. Sa graach hie hja sa'n libben iepenlizze wollen nei it ljocht, lyk blommen nei de waarme sinne stean. In skaad, in stûp, de fuotsjes lûke, de eachlidden trilje, it wurdt stil yn it bern, it is wei.

Foar Hylck is wol it foarnaamste fan dizze sân jier it stjerren, it weibringen fan har lytse bern. Allegearre waarden yn in lyts kistke útdroegen nei it Sondeler tsjerkhôf ta, dêr't hja lizze te wachtsjen, as snieklokjes op it earste strieljen fan de maitiidssinne. Hja lizze njonken elkoar, twa yn in grutminskegrêf, want Gerke' folk hat grêven dêr. Griene bultsjes. Net in pealtsje, net in stien of krânse, neakene grêfkes, dêr't it gers grien op groeit en kleurleas op toarket. Hja hearden by Hylck dy berntsjes, ek by Gerke, by bruorkes en susterke. Hja reizgen te gau wer ôf, frâl foar de mem. Hja hie se tear smûk bewarre yn har skerte, dreamen om harren hinne spûn, hja seach se yn tinzen boartsjen by de blommen, yn it gers, yn it waarme giele sân fan de Neurde, mar hja kamen, ierplôke blommen, te lizzen yn in houten kistke, wyt yn swart en de lytse hantsjes gear. God garre har jonge sielen as spruten.

It wurdt sa gau in begrutlik gefal, mar, dêr is it spoekjen yn de hûs, dêr't oer grute waard en Hylck wist fan neat.

Doe't it twadde berntsje in lijerke wie, moast Hylck heale nachten it yn 'e earmen widzje. Of hja joech it tate, dy't it net nimme woe.

Hark, in lytse poppe ropt lijerich, hat skeel en der is gjin medisyn ta genêzing. Hylck tutet it, susket it, jout it iten op iten, it bern krijt sike terms, dat is ferkeard foar tateberntsjes, dêr komme terminen efterwei. It bern leit stiif yn krampen yn memme earms, de mem bûcht wyld fan eangst de holle deroerhinne. It is net dea?!

Soms skreaut hja it út: ‘It stjert, it stjert!’ Gerke wurdt der wekker fan, hat de sliep sa nedich ta it deistich wurk.

‘Net sokke oankomsten,’ seit er en draait him om. Of hy wurdt nitelich, skeldt har út. Hja hâldt har yn. In bern komt stadich by.

It earste bern dat hja ferliest, teart de fine fingerprikjes justjes

[p. 356]

gear. Dat gebear treastet Hylck, hja hat har nea sa ticht by de ivichheid witten, no't dêr ien fan harres hinne tein is.

Yn dizze snuorje is it har opfallen fan de doar. Hja hat 'm iepenstean litten, tilt de klink op, lit dy falle, de doar is ticht, draait har om, heart wat, sjoch, de doar stiet iepen. It kearsljocht flakkert spoekich. Hylck doar suver net hinnegean. In domme eangst grypt har oan, hja doar net sjen. Dochs faksinearret it, hja moat sjen, wat stiet dêr efter de kier? Hja is oer- en oergefoelich, al te oerstjoer fan it bern. Alles docht sear, it tinken ek. Wer slút hja de doar, no sekuer, mei omtinken. Dêr is wer it fine lûd, in klink, dy't sunich optild wurdt, de doar is iepen. Wa, wa stiet yn de kier?

Hylck jout in gjalp fan eangst. Gerke freget ferheard, wat der is, hja seit it net, wat moat er tinke? It is in rêst, dat er deunby har is, hja is net allinne. Hja bidt preuveljend foar it bern en tsjin de doar.

It giet no om it twadde bern, dat net libje wol.

It bern lijt, tart út, is in miniatuer âld minske mei fine ronfeltsjes en sloppe ploaien.

En de doar stiet út himsels los.

Is it spoekerij, tsjoenderij? Hja tocht jimmer dat soks gekheid wie!

Hja sjocht it mei har eigen eagen. Har stipet lykwols it helpleas bern en de lûdroftich sliepende man.

As it bern stoarn is yn har earms mei in ûnnoazle fine lêste sike, stiet it kistke trije dagen by har oer de keamer. Hja hat letter hast gjin ûnderskied mear. Wie it by de earste Tapke, de twadde of wie it in Harke? By it earste kistke sit har âldste bern en boartet. Hy wiist blier nei it moaie ding en laket har oan, ferwûndert him oer memme triennen.

Lyksa mei de twadde Tapke, mar dy is earder wei. Wer is der it lûd fan de klink. Hylck tinkt no foarút, it komt net goed, ek dit bern sil hja misse moatte. Sa swier brocht hja de bern te wrâld, folle swierder wurde se fan har skuord. Wer komt it kistke oer de keamer. No stiet Wiger derby, rikt en laket. Hylck tinkt, der kin

[p. 357]

gjin krusel mear oerhinne of hja sil 't bestjerre en hja is fierhinne swier fan it fjirde bern. De oerdei giet it better.

Hylck set Wiger yn de kroade en giet nei it ierpellân fan in boer, de prikker leit dwars oer de kroade.

Hja giet gysten oan de arbeid, dêr sakket it fertriet evenredich mei of boazet oan, mei't it wurkjen saksearret. Hja prikt it lân nei, dat dold is, dêr't de fruchten fan al thús binne. Har eigen ierpels binne te min yn tal foar de winter. Hja stekt sekuer yn eltse rûne frucht, dy't lizzen bleau. Hja is in minske, fûlfûleindich op it libben nettsjinsteande alle swierrichheden. Foar Wiger is 't in feest, hy sit boppe op de ierpels, geit it út. Hja makket keunstkes mei him, rydt hurd, hâldt yn, rydt hurd, hâldt yn. Hoe mear hy geit, hoe mear hja skriemt. De minsken, dy't it sjogge, sizze: ‘Dy is ek hurd, makket wille en al har lytse berntsjes stjerre.’

Hja moatte by it tsjerkhôf lâns, it iene grêfke is al grien bewoechsen, it oare tuget farsk.

It bart yn dizze tiid, dat Hylck besiket om in kear nei tsjerke ta. De fâden binne kommen. Wêrom hja net yn tsjerke komt?

Hja kinne de frou net begripe, nimme har foar tige goddeleas. Ien is freonlik, stelt belang yn Hylck.

‘Ik haw gjin sneinske klean. Haw alles foar de bern fermakke.’

‘It âlde sankje!’ seit ien.

‘Wy sille derfoar soargje, mei de diakens oerlizze,’ seit de freonlike.

Hylck sjocht him tankber oan, eins inkeld om de mylde waarmte fan syn stimme. Hja bringe jak en bopperôk. It sit har fierste wiid, hja mei net keken weze, die it dêrom oan en is nei tsjerke tein yn 't flodderich habyt. It is har noch tige eigen, dat it tsjerkeboek tsjin de maachstreek drukt.

Doe't hja wer seach it goud by goud, sulver by sulver, neat by neat, doe is 't har eangstich troch de bonken gien: ‘dy't neat hat, sil ailes ôfstean moatte. Fan de preek heart hja neat. Hja hat har te skoar set, sa goed hja koe, hâldt it oan de ein ta út, mar komt net wer, fynt dit wer net goed fan harsels.

[p. 358]

Wa ealget de ferhoalen wegen fan in sûne siel ta God, lit stean, fan in ferlijde, ferhûddûke?

Doe't de fâden kamen om te fernimmen, is hja it antwurd skuldich bleaun. Wist hjasels eins krekt wêrom?

Leagenje docht hja net, hja hellet de klean, langet se skruten oer.

Hja prate lang tsjin Hylck. Folle wurden komme op har ta, reine om har hinne, dogge har sear. Hja tinkt, ik kin it ommers net! Wat soe ik graach, bitter graach sêft, ynmoedich leauwend, yn oerjefte harkje nei de preek en frâl sûnder eangst.

Ien jout har de hân, winsket har de romte ta, seit: ‘Dy komt op 'e tiid. Gij hebt Mij niet uitverkoren, maar ik heb U uitverkoren.’

Hylck krijt de triennen yn de eagen, prottelt harsels út, wat is hja folle weaker as foarhinne.

De fâden gean, nimme de klean net mei; litte dus de doar foar har iepenstean.

Komme hja dan net inkeld om't hja moatte? Is hja wer wolkom? Altyd? Hja tinkt deroan, hoe moai, hoe grut, hoe ûneinich ryk it wêze sil, as nei de dea of op de jongste dei Kristus tsjin har sizze wol: ‘Dû ek Hylck, kom mar mei, dû hearst der wierhaftich by.’