Ta him dyn begearte

[p. 138]

32

As de keallen by hûs komme moatte om foer, slacht Hylck lokjend yn de amer om; de bisten dogge oft der neat is. Hja stapt it lân yn, heart en ropt, driuwt it feeguod foar har út, jachtet en hiset, de ûnnoazele keallen stroffelje alle kanten út.

Sa docht Fouk net.

Fouk giet op de middelste planke fan de hikke stean, knypt de klompen tusken de latten yn, hinget justjes foaroer, set de fûsten foar de mûle, en ‘tûke, tûke, tûke,’ balt hja mei in kolossale stimme.

Geauwe komt út 'e skuorre wei nei Hylck ta rinnen, dy't ûnder de apelbeam stiet.

‘Wat stean jim dêr te giisgobjen?’ Fouk sjocht efterom.

‘Tûke, tûke, tûke!’ Fier klinkt it wer oer 't lân, kletst tsjin de bosk, 't is sa hoarich, 't is sa stil.

Dêr begjint it te dûnsjen op 'e sângrûn, dof, gysten. De moaie bûnte bisten komme, de rôze snuten nei Fouke mûle. It liket wol betsjoening. Altyd op 'e nij hat Hylck der niget oan.

Geauwe seit: ‘Hja komme suver op 'e mjitte. Wacht, ik sil ris!’

Hoasfuotling teantet er nei Fouk. De foarste finger efter har skelksbannen, lûkt er har hommels efteroer. Hja kin 't net hâlde, ropt lûd, falt, raast it út, Geauwe hat har al yn de earms.

Fouk raamt en skuort, mar Geauwe is sa sterk, hja komt net los, al hat hja earms as slaaien.

Hylck laket bliid, frij! Hast mear om it laitsjen sels as om 't gefal dêr foar har. Hja ken Geauwe sa net.

[p. 139]

Syn burdantlit triuwt Geauwe tsjin Fouk oan en pattet har. It liket sa boartlik. Hylck komt tichterby, sjocht, dat it eins gjin boartsjen is.

Fouk rekket los. ‘Huorre, huorre,’ seit hja.

‘Tweintich jier ferlyn, doe hast ek “huorre” sein en doe wie ik jit gjin hearremyt.’

Fouk foetert: ‘It wie eigen skuld. It healwize sit dy yn 't bloed.’

‘Dy ek. Wy pasten inoar.’

Fouk wol 't mannewaar opsizze, mar Geauwe wiist mei de tûme nei 't hûs en hjit har: ‘Dêrhinne!’

Fouk docht it, tinkt Hylck ferheard.

Hylck nimt de boarnamers. Geauwe helpt har. Is 't boarnen dien, dan hingje hja tegearre tsjin de hikke, dy't rûkt nei skiep en kij.

Geauwe praat hyltyd tsjin himsels, miskien ek wol wat tsjin Hylck.

‘Hjir, by deselde hikke. Har heit-en-dy wennen op 'e pleats. Hja stie krekt as niis op de middelste planke. Altyd lyk stie hja, mei deselde bewegings. Itselde lûd. Hja kin it noch, dû hast it heard.’

Geauwe hinget swier op beide earmtakken.

’Ik naam har ûnferhoeds beet, helle har tsjin my oan. Doe wie 'k tsjepper, fanke! Doe wie 'k jong en gewoan, wat jim gewoan neame! Hja treau my fuort, mocht my lije, dat wist ik, treau my fuort. Hja woe net, want ik wie de feint, hja binne sa heechhertich.‘ Hy wiist foar de twadde kear mei de tûme ferachtlik nei de pleats. 'Ik help harren altyd, it binne Stoffelsma's, it deagoed minske haw ik dat ûnthjitten. Hja stoar jong, wie altyd goed foar my. Ik help no noch, ek om Fouk. Dan kin 'k ris wer op dizze âlde hikke hingje en dikerje deselde wei as doe sa faak. Witst wol, Hylck, hoe moai it hjir yn Gaasterlân is?

Kom ris by my op 'e heide. De lju binne bang fan de heide yn 'e jûn en yn 'e nacht! 't Is dêr sa moai!

En ik wol der net mear hiele dagen wei. Ut is 't. Ik wol wer by de beammen en de kninen. Aanst is 't spul út 'e klean en haw ik

[p. 140]

der, skande, neat fan sjoen. Ik haw myn nocht hjir ek. Al binne it hûndert kear Stoffelsma's, it minske moat it my mar ferjaan, der is in grins.’

Hylck stiet ferheard en stil njonken him, sjocht lyk Geauwe docht oer 't lân en nei de bosk, dêr't as alle jûnen de dauwe omheech komt, ferstiet de leafde fan folle Gaasterlanners foar harren gea.

Geauwe praat wer.

‘Ja, dy iene kear! Fanke, dû bist oer de ûnnoazele jierren hinne. Ik haw har geweken nommen, dy flarde. Hja woe net mei Geauwe, hold wol fan Geauwe. Ik wit it, bin der bliid om. Ja, Hylck, hja hâldt fan my. Sjoch my oan! Der is ien, dy't fan Geauwe hâldt, ien op de hiele wrâld en dat is genôch. Ien is mear as foldwaande yn 't libben. Bin ik op de heide, ik tink deroan, en sa faak tink ik oan dy iene kear, dat hja by my yn de earmen lei en weak waard tsjin my oan.

Lykwols hat hja my fuortjage, har heit op my ôfstjoerd as in hiemdogge.

't Hat goed west, dat it sa rûn. Dit libben is better foar my. Ik bin deroerhinne kommen. Der is Ien sterker as wy allegearre. As hja 't oandoard hie, dan, ja dan! Hast wol sjoen, dat hja gyng foar my?’

‘Kom,’ seit er no. ‘Dei, Hylck. Sis 't mar tsjin de boer. 't Jild fan dizze wike mei er hâlde. De groetenis oan de boer en oan Fouk. It lêste fan de simmer wol 'k hielendal meinimme. Ik gean wer op 'e swyl húskebylâns en yt de rapen út de ikkers. Dei Hylck. Wat no? Wat sjochst raar! Ik bin de heidedivel mar. Wol ik dy in rie jaan? Mar ik wit foarút, datst der net nei harkje silst, want de leafde harket net nei't ferstân. Sis, Hylck, lústerje net nei dyn hert. Rin leaver fuort sa hurd ast kinst. Hoopje net op in Stoffelsma. Nee, skamje dy net, ik haw it oan dyn eagen sjoen! 't Is feilich hjirre!’ Hy slacht him op it boarst. ‘'t Is as in tsjoen, ik ken dat. Set it mei geweld by dy wei. Dy't my holpen hat, kin dy ek helpe. In Stoffelsma harket net nei 't hert, komt allinne op 't klinken fan de daalders ôf, trout by need leaver mei in dwerch of

[p. 141]

in dwylsinnige, as dat er earlik pearet mei in earm moai fanke, lyk as dû.’

Hylck sjocht stiif oarewei. Geauwe moat ophâlde. Mar Geauwe is net útpraat noch: ‘Efkes sil 't him neigean. Goede foarnimmens binne der. De kar leit him yn 't bloed. Dat is net oars te krijen. In flok? Faaks. Miskien in flok op 't laach, it trêde of fjirde slachte, wa sil 't sizze, mar it is sa en der moat mei rekkene wurde. No naaist der út, tink? Flechtest nei jim mem?’ Geauwe skattert! ‘Nee, hja docht it net. Hok jongfanke rint by har leafste wei? De wrâld is gek, gek. Brún is ek al gek. Alle minsken binne gek, der is net ien gewoan. Ik stryk út. Ik, Geauwe mei 't rûge burd. Nearne is rêst as yn de iensume oarden efter de spjirren, in rêst as de wrâld sa wiid, in rêst nei de himel ta. Oant ek dêr de minsken komme, mar dan is Geauwe al wei. Kom,' en hy raast op 't lêst hast. ‘O, God! It libben, jo libben. Bidden helpt altyd,’ seit er dan kalm. Faget er yn de eagen? De stevige keardel ferset de skonken ferheftich, as moat er wat by him weitraapje. Trapet er sa de tinzen yn de grûn? Wol er yn de iensumens muoisum de frede barre?

Hylck is bliid, dat er giet. Hy kaam har op 't sear. Hoe wit er dat fan Siertsje? Ja, hja sil hjirwei gean, hja klaude noch leaver harsels de eagen út 'e holle. Siertsje is sa net. Djip yn har skrynt de twifel, wat hat hja oars fan him as ien hastige tút? Echte leafde siket hyltyd op 'e nij uteringen en hâldfêst.

Fouk komt yn 'e doar te stean.

‘Giet er fuort,’ freget hja. Hylck knikt. ‘Is 't wer sa mei him. Ik wie der alle dagen al bang foar.’

Hja prate der fierder net oer. Hylck merkt neat oan Fouk. Soms jout hja de stopnudle lins en de altyd warbere en felle eagen lykje te dreamen yn it lette jûnljocht.

Hja is net in frou om troud te wêzen, tinkt Hylck, mar miskien hat hja der dêrom helte mear langst nei.

De boer komt yn mei Siertsje.

Hylck tinkt: Siertsje liket neat op syn mem. Miskien hat er mei de lea fan de Stoffelsma's ek it aard wol krigen.

[p. 142]

As Geauwe ris gelyk hat?

‘Boer,’ seit hja, ‘Geauwe hat sein, hy kaam net wer en jo hoegden him oer dizze wike it lean ek net te jaan.’

‘Is 't wer safier!’ seit Barre, ‘hy hat wjirmen yn syn mealderige holle. Lokkich, dat de fruchten yn de skuorre binne.’

Fouk skinkt kofje yn. Hylck sjocht, dat dy stevige grouwe knûst fan Fouk in krom trillet. Ek Fouk hie mar ien libben wei te jaan. Hjà sil better oppasse.

Jinsen, dêr't de beammen nea stil binne, jimmer rûzje, om't der oars gjin drokke lûden binne, jinsen, dêr't altyd it stille libben fan de natuer is, dêr stiet Geauwe foar syn klinte. Hy nimt de jas en slacht 'm út, hy wol de kowerook kwyt en alles, dat nei 't boerebedriuw rûkt.

Dêrom trapet er no by de spjirren lâns en hoe't er rûkt en snúft, lykwols fernimt er troch alle sterke geuren hinne, de rook fan Fouke hier en melkersskelk. It sil ferbylding wêze. Geauwe praat yn himsels. Einlings krûpt er yn de hutte en jout him del. Lit de wite juffers fannacht mar dûnsje en sweve oer de heidepôlen, lit de fôlen út hiel Gaasterlân mar komme yn alderhanne fariaasjes mei of sûnder kop en lit de wazem fan al har brijpotten omheech stymje, lit de tsjoensters komme út de smûke doarpen wei, hja kinne Geauwe net betsjoene. Wa't ien kear de betsjoening krigen hat is fan oaren foar syn libben frij, mar jimmer lijt er oan dy iene.

Geauwe sliept de tinzen der út.

Hark, de wyn boazet oan, it wurdt in kâlde nacht. Hy wurdt wekker. Moarn is 't wol oer. Dat frommes hat him wer yn 'e besnijing hân.

Jierrenlang hie er har inkeld út de fierte sjoen.

Syn lêste tins is by Hylck. Hy foarsjocht foar har itselde lijen. Hja moast dêrwei.

Hy kin ek tsjin de fûgels sizze net mear te sjongen yn de maaietiid.

Mar God is der ek noch!