Ta him dyn begearte

[p. 110]

26

Heiltsje wol jûn perfoarst ek noch nei Sondel ta, giet dêr nei har suster, dy't yn 'e pleats de seedykswei oer wennet. It spul leit heech, hja kinne de drokte dêr moai sjen, frâl foar yn 'e pronkkeamer, dêr't it skimmelich rûkt, dêr't it ûnwennich, kâld en deadsk oandocht, om't er mar ien kear yn 't jier brûkt wurdt en de sinne der net yn komme kin.

Heiltsje set de swarte kyps op 't earizer Hja is wol lyts, in ûnderdoar, mar de kwiere krûme fear, heech boppe har brede holle jout har wat foarnamens.

Brykskonkerich stapt hja oer de reed, rint swier op har platfuotten, yn skuon mei omheechsteande spitse snuten.

Hja hat har moaiste kanten mûtse op, dy mei de libbensbeam.

In pear sombere, broeiske eagen stoarje har nei. Op 'e daam sjocht hja sykjend om har hinne. Fernimt hja wat? Hja slacht in each yn de droege sleat efter de beammen, set dan resolut de stap der yn.

In flits sjit troch Brún syn stive brein, ta in útdragen tins komt it net. Wazich giet it troch syn holle, de boerinne jit nei de Bil, by Ijocht net thús, der kin wat barre, nimmen sil it sjen! In hiel ein pesjantelt er efter har oan, eaget al har swiere koarte trêden nei, nimt it yn him op, as hja it hege hiem optrapet, dêr't har suster boerinne is.

Stil, sjocht hja him?

Brún glûpt yn de herberge, hy wol drinke. Bûtendoar is de

[p. 111]

fleur en de wille, soargeleas rûch, mar ek yn de herberge giet it libben om en ta.

Alle lju keapje seane aaien fan Pierk en Gepke. Samme draait noch bearend oan syn houten kastke om. It rint sa drok net mear by him.

It dûnsjen sil wer wêze. Op 't Wikeler ein rinne feintsjes as Titte mei stokjes en narje ûnskuldich de jonge opslûpen fammen fan it gea.

Brún sit yn de hoeke en stoarret oer de wei, hja moat him net ûntkomme. It hite drokke ploffen fan de pearen fernimt er net. Bern stean foar it finster nei him te sjen.

As de skimer 't tsjuster oermânsk wurden is, bongelt Brún de kant nei Mardum út. Hy tinkt, hja moat noch komme. Hy krûpt oan 'e kant yn 'e berm wei tsjin in ikeboskje oan. Nimmen kin him sjen, nimmen komt trouwens mear foarby. Dêr't er stiet, sjocht Brún spleetsjes ljocht út de mulkeamer nei bûten skinen.

As in bist, ree syn proai te bespringen, sa stiet er dêr. Hy kin him net fersinne, hja is lyts en grou en rint swier oer de wei. It hert hammert him yn 't boarst, hy hâldt fol, hat ommers sward, hy wol net oars, kin net oars.

Syn eagen wurde tsjok, hy sjocht stjerkes, kleuren. Der ropt wat yn him: Doch it net, doch it net! Hy wurdt hielendal stiif, ferroert him net.

Fuotstappen komme út 'e fierte oer.

Hy krûpt tichter by de homeie. It is deastil om de pleats en op de wei, allinne dy fuotstappen, dy fuotstappen as in geweldigen driging. Hy swit oer de hiele lea, kin net tinke, mar dy fuotstappen komme neier en neierby!! It hert slacht in pear kear oer. Is 't har, is 't har net?

Doch it net, doch it net!

Hy docht it al, no hat er de kâns, hy kin net oars, hat sward, hy wol wol oars, mar kin net, hy sil, wol, moat! Hy kin 't net mear úthâlde, raast it út. Dat jout ferlichting.

It is Hylcke skuld. Hy kin 't net helpe, mar Hylck wol.

Doch it net, doch it net, doch it net!

[p. 112]

Nee, goed, hy docht it net!

Ja, dêr is se, hy sjocht goed, in lyts swier minske.

Doch it net; no is hja deunby, de eed, Hylck, sward, doch it net!

Nee, hy docht it net.

Unferwachts falt er op har del. Hiel út 'e fierte wei heart er in benaude skreau, hy knypt de hannen om har hals. Toe mar, it libben moat derút. Hy laket.

In minske wrakselt om 't libben, it lichem wurdt slop.

Hy komt oerein, skopt as in wyld, wit net, wat er docht, mar wurdt bang fan dat weake ûnder syn klompe. Hy sil ùtnaaie sa hurd er rinne kin, mar betinkt him. Fuort, yn de sleat, yn de sleat!

Hy rôlet it lichem om, doar der hast net oan komme, de hannen stekke him, toe dan, ding, yn 'e sleat, in lêste wanhopige triuw, in doffe plof op 'e droege grûn, in pear tûken kreakje. Hy wurdt ôfgryslik kjel. It flitst troch him hinne, hat hy in moard dien?

Nee, hy hat it net dien, soe it ommers net dwaan?

Hy moat spuie!

Hja leit ûnder 't wâlhout, sil er har bedobje? Hy stiet mar stil, wit net wat er wol, sil raze, mar hâldt him yn, it wurdt in ferskriklik kreunen. No draaft er ynienen as in wyld nei Mardum út.

‘Mem, mem,’ skreaut er.

As er oan de ein fan syn siken is, nimt er bedaarder stappen.

't Is krekt of is er yn 'e sûs, dan wer skrillet er op, is op eigen feiligens betocht. Net ien hat him sjoen, net ien kin 't bewize.

Hy komt stilwei yn 'e hûs, giet foar syn mem oer sitten, docht sa kalm er kin, hat de fingers net ien tel stil, leit de hân op 'e tafel, de kopkes rinkelje, want hy skoddet hielendal.

Klaske ropt ynienen: ‘Brún, Brún, wat bisto wyt. Bist net goed?’

‘'k Haw spuid.’

‘De drank fansels. Jonge, it moat oars mei dy, dit komt net goed, leau my dochs.’

As Brún syn mem yn de bliere guodlike eagen sjocht, dan

[p. 113]

brekt der wat yn him. En nea, nea kin 't wer goed wurde. Hy soe syn mem de holle yn 'e skoat lizze wolle en skrieme it út, lyk yn syn jongestiid. Dan treaste syn mem him en dan wie 't oer, dan wie 't oer! No kin 't net wer oer wêze. Mem, stryk my oer de holle en fei al wat slim is wei. Hy skatteret; dan wurdt er poerlilk, nimt in kopke yn 'e grutte hân, knypt it oan grús, skopt in stoel om, kantroerend by Klaske' holle lâns giet it wicht fan de Fryske klok, batst yn 't behang, ploft op de flier.

As wurdt er stutsen, sa hurd springt er oerein, hark: krekt sa'n doffe plof!

Ferlittene Klaske wit net, wat hja deroan hat, sjocht him mei grutte bange eagen oan.

‘Brún, hâld op, doch net krekt as jim heit.’

God, sparje my! Is er gek? Hurd nei de buorren, foar't der ûngelokken barre.

‘Brún, hâld op!’ O, wat draaie syn eagen wyld. Hy kin alles wol fyn slaan. Hurd, hurd.

Op hoassokken draaft hja oer 't paad. Wat is hja raar! Wat hat hja in pine, har leave âldste jonge. As 't mar wer oer giet. Wat der har net allegearre troch de holle sjit, wat hja net allegearre by har hat!

‘Harmen, kom dochs gau, ús Brún is gek, ús Brún docht it sa mâl. Harmen, kom mei!’

Harmen draaft, draaft, mar sa hurd as Klaske kin er net.

Harmen kin Brún hast net de baas, sa wyld docht er. Der moatte mear manlju komme.

Brún slacht, hout, skopt en ropt: ‘Dêr, dêr,’ en lûkt de foet oan, krekt as griist er.

Harmen sil Brún slaan, Klaske wol 't net lije: ‘Hâld op, dy stumper!’

Oant Brún op 't lêst samar wurch yn 'e sliep falt.

Hja tôgje him op bêd. Unrêstich en mei sliepskokken leit er gâns in skoft.

In slim ûnwaar giet oer it gea. Hja fernimme it net yn it lytse hûs fan Klaske. Flits nei flits sjit del, slach nei slach falt oer de ierde.

[p. 114]

Biddend en suchtsjend sit Klaske by 't bêd fan Brún, en oertinkt wiidweidich har libbensgong, komt hyltyd by Brún terjochte, Brún liket op syn heit, dy koe ek sa frjemd en ûnfersetlik. En dochs, wat kin har jonge weak. Hja bûcht oer him hinne, wat is syn hier wiet. Sil hja him misse moatte? Hja bidt, nee, twingt om syn libben en Brún fjochtet om dea. In nachtmerje leit him swier op 't boarst, hy wol los, kreunt, is machteleas. It grouwe weake frouljuslichem falt mei in doffe plof op 'e droege grûn. Wer, wer, wer! In skok giet troch him hinne by elke plof.