Ta him dyn begearte

(1999)–Ypk fan der Fear– rechtenstatus



[pagina 38]
9 Midzje fan de koarte, tryste hjerstdei. Wolkens swier fan soel reinwetter hingje leech oer de ierde. Ut en troch litte hja rynsk, landerich en langduerich it garre focht yn strielen falle. As in sompe is de hege grûn. Dagen lang kliemden de tsjokke buien boppe de ierdboaiem. Hyltiten pjetste it wer del. Wat net opsloarpe wurdt sa gau, garret yn in puozze gear. No lizze de plassen lykwols te ljochtsjen tsjin de dizige skiere loft. Wa't troch de dridze kweazget, sjocht hyltyd wer de himel yn de goare ierde. Hylck moat der inkeld in tel nei sjen. Hja hat net langer tiid, draaft fan de skuorre nei 't weinhok en dan wer yn 'e hûs glysteret withoefaak út, de seamen fan har rôk sitte ûnder de kwylster. Heiltsje kloppet op 't rútsje. ‘Ja, frou?’ ‘Giest strak nei de boer efterút ta in boadskip?’ ‘Hokker boer?’ ‘Herre Gatsjes. Aanst yn in droege buie.’ ‘Goed,’ en hja draaft al wer. Wylst tinkt hja, dat de klompen sa tin wurde. Hja moat der deis en sneins mei ta en se wurde sa skurf, der lizze al stikken pompier yn. Hja mei de boer wol om jild yn 't foar freegje. Heiltsje leit út hja lâns moat. De Griene Singel wit hja fansels? By it kampke lân mei de steapels takkebosken rjochts, it paad yn, en dan de foarste buorkerij. Hja moat sizze, dat Barre en Heiltsje sneintejûne Komme wolle. Goed begrepen? Grif! Sekuer!
[pagina 39]
It is tryst ûnder de hege beammen fan de Singel. As de wyn de krunen beroert, snjit it wetter yn grouwe drippen om har hinne. Hylcke wêzen stiet wiid iepen te harkjen nei alle libben om har hinne. Is it stil yn de bosk? Earst al, ûnwennich stil. Skrousk en yninoardûkt Kipet hja foar har ût. Hja en de bosk, de bosk en hja. Mar dan? Fine lûden heart hja, it kreakjen fan tûken it risseljen fan de de blêden, in inkeld fûgellûd. En hyltyd njuentet hiel heech de wyn yn de lêste toarre blêden. Ta in wjersang rûzje de reindrippen del en falle dof op 'e grûn kletse yn de wetterpuozzen del. Wer dat skiene byld yn de plassen. Is hja poer allinne yn de Singel? Frjemd, by de petten wie hja frijer. Hjir wol de azem net lyk as dêr by har wei. Hat hja net spoeketelsels heard fan âlde Walle? Stil, net deroan tinke. Wylst trilje de lûden út 'e stille bosk hoe langer hoe libbener om har hinne, want in bosk libbet, azemt, sjongt! Yn 'e maitiid oars as yn 'e simmer, winters oars as yn 'e hjerst. Yn 'e hjerst swiermoedich, in mankelikens wennet der, dêr't de jonge wylde enerzjy út berne wurde moat, tarissend in nije maaie, wûnderryk fan ferskaat. De mankelikens beset Hylck. Sa feardich gyngen har fuotten. Hja skonket noch oan, mar der is in wurgens yn har fallen, dy't keart, tsjinhâldt, 't is mar justjes te fernimmen, want de rokken flodderje lykwols en de punt fan de blauwe stipdoek tippet rêd yn de nekke. It foarste ein fan de Singel, dat mei de pealtsjes hat hja hân en stiet no healwei it oare hommels stil, lústert skerp. Heart hja wat? Optinksels, oanmeitsje! Wer bliuwt hja stean. Ferskriklik, wat is dat? It is net in minske. In dier dan? Wat bûtennatuerliks? Hylck trillet. Hja wol werom, har fuotten gean gewoan troch. Skûlje kin hja net, har skouders weakje troch. Wie hjir mar in minske!
[pagina 40]
Hark dat gûlen! Hja slacht de hannen foar de earen. Is hja net wiis? Der stiet wat op 'e reed, tsjin de kant oan treaun, ferskûl ûnder de blêden, it liket in lange deakiste op tsjillen. Der hinget eat tsjinoan, in stal dat no loskomt fan it weintsje. 't Is in lange man, rûch yn 't burd. Justjes draait er him om. Hy tippet mei de foet earne yn, der leit in bosk potten en pannen yn 't sân. ‘Kom neier!’ ropt de man. Hy sjocht Hylck net oan. Hat er it tsjin har? Mar hja ferweecht net, rûkt hommels de spjirren, dy't dêr steane, wûnder sterk stiicht dy rook har yn de noasters. ‘Kom neier!’ ropt de man wer. As hja noch gjin risselwaasje makket, draait er de holle har kant út Nuvere wite eagen sjogge har oan. De man wiist mei de tûme. Dan is der wer in lange, lange needgjalp. Wer en wer en hyltyd. De man komt stadich op Hylck ta. Hja merkt, hy rint rynkrank. De eangstme makket har skonken lam. Wat wol de man no? Sil er har moardzje? Wurdt dêr efter de takkesteapels immen fermoarde? O, God! De man stiet foar har. ‘It is neat,’ seit er, ‘mar dû Kinst helpe.’ Hy jout har in triuw yn de rêch. ‘Toe. Dútske Hanne is by har. Dy hat der ferstân fan, mar dû Kint helpe. Gean no,’ seit er. Hylck lêst noed yn syn eagen. Dat stipet har. Dêr efter de takken stiet in skûlhúske tsjin 't waar, dêr moat it wol wêze In stimme mei in frjemd akksint seit: ‘Ja, ik kin help brûke, it sit swier foar 't krús.’ As Hylck daliks net komt, ropt de stimme: ‘Bist hipekontich? Gean dan mar fuort.’ ‘Wat moat ik dwaan?’ freget Hylck einlings. ‘De stimme: Doarst net komme? Daliks begjint it wer, ik warskôgje dy, flean dan, en lit har stjerre!’ In lyts wyfke stiet foar Hylck, it rûne antlit stiiffol ronfels, fel as lear, in lytse spitse mûle en in wipnoaske. De hannen yn 'e
[pagina 41]
side, besjocht hja Hylck út har âlde eagen en mompelt foar har út ‘Ryklik jong - de hannen rjocht oan 'e lea - ienkear wit se it dochs.’ Dan lûdop tsjin Hylck: ‘Kom en sjoch, it sil dy hoedzje tsjin bolbjirkenens. Dû silst der dyn mem om earje.’ In skok giet troch Hylck hinne, want it begjint wer. It wyfke spat fuort, Hylck har nei. In frou leit yn krampen fan 't bernjen en grypt warleas mei de hannen, set de hakken yn 'e grûn, triuwt harsels omheech, kryt ûnhjirmlik, skûm om har mûle, read en opset is it antlit, slop giet de holle hinne en wer. Hja siket de rêst, de rêst mei net komme, earst moat libben libben bernje. ‘Helje wetter,’ seit it wyfke, ‘hyt wetter, as hja ha en oars kâld. It komt no gau.’ ‘It komt gau,’ ropt Hylck tsjin de man, alhiel oerstjoer en fan de wize, suver koartsich, mar ek ferromme. De man glimket efkes. Is it om har of om it kommen? Mar Hylck draaft troch de nije buie, dy't oer de ierde raast, fielt wietens noch wyn. Dêr is de pleats, dêr't hja boadskip hat. Hja fljocht op 'e doar ta, skuort deroan as in wyld, mar de doar jout net mei. Ut 'e fjurhutte komt in lakonyk lûd: ‘Hjirreee!’ Hylck giet derhinne, grypt de boerinne by de earm en seit: ‘Wetter!’ Slim ferheard sjocht de frou har oan: ‘Dêr is in pomp, drink,’ seit hja. ‘Nee, wetter!’ ‘Ja, wetter!’ knikt de boerinne guodlik. ‘Bistû Heiltsje’ nije faam?’ ‘Jou my wetter, hyt wetter,’ ropt Hylck gysten. ‘Hyt wetter, wat skeelt dy?’ Boerinne besiket de hutte út te kommen, rint slûchslim om Hylck hinne, wol om folk út. ‘Der komt in bern!’ seit Hylck. ‘Soa, in bern,’ seit boerinne. ‘In poppe.’ Hylck skoddet boerinne oan de earm. ‘Ja, in poppe,’ ropt boerinne eang en skuort har los. Mar dan grypt Hylck de soarjende tsjettel fan de kachel en set der hastich mei ôf.
[pagina 42]
De boerinne is alhiel ferbjustere. By de pomp stiet Gerke, de feint. Hy hat it petear oanheard, hja koene him net sjen, no stiet er njonken boerinne en sjocht Hylck nei. ‘'t Is net bêst,’ seit boerinne. ‘Kin der ek wat wêze?’ freget de feint, ‘jo meie der wol efteroan.’ ‘Gean dû der efteroan, ikke net.’ Gerke giet. It wyfke stiet it paad út te digerjen, wachtet Hylck op en nimt de tsjettel oer. De man stiet fansiden, klaut yn syn lange, giele hier, ropt wat nei Hanne. Hanne slacht mei de hân hinne en wer en laket him út. It lûd komt tsjin de beammen oan. Hylck wol omkeare. Nee, hja moat mei. Der leit in ûnnoazel protsje by de frou. Pannen ta it wetter hat Hanne ree stean, it wetter daait hja. Efkes wachtsje. Ut it protsje tsjoent Hanne no in berntsje. Stil en ferwêzen leit de frou, de siken gean evenredich, soms efkes in swiere sucht, de eagen bliuwe ticht. Hylck observearret, hja hat mar ien rôk oan, net iens in mûtse op 'e holle. ‘Hjir,’ ropt hja nei de man, ‘kom no ek mar; kinst har tille?’ Hylck tinkt, de man glimket deselde glim as niis. As wie 't in fearke, sa maklik tilt er de frou op en draacht har yn de wein. Hylck giet der efteroan mei it bern. It is in jonkje. Hanne rint njonken harren. ‘Earst woe 't net skreauwe,’ seit hja, ‘ik sei, bist net better as oare bern, al wurdst bûtendoar berne, ik joech him in slach foar 't gat en hy raasde.’ De man glimket wer in ûnnoazele, mar guodlike glim. Hy aait it berntsje, mar sjocht nei de frou. ‘Hjir, in doek,’ lústert Hylck, ‘In doek.’ Hja lûkt har holledoek ôf en teart 'm skruten oer de frou har hier. It is in nuver gefoel, dat der in minske is, earmer as hja. In jonge mem en dy wennet bûtendoar.
[pagina 43]
De man sjocht de oare kant út. Hylck nimt de tsjettel, makket, dat hja fuort komt en dêr stiet in feint. Wat moat dy dêr? Hy giet mei har, rint njonken har. De boerinne stiet op 't sânpaad en sjocht harren kommen. It liket mar gewoan. Gerke freget nei 't hoe en it het. Hylck fertelt yn in pear wurden, want hy komt fan de boerinne. De feint sjocht har fansiden oan. Hy tinkt, ik mei har lije. Hylck tinkt, wat in nuvere feint. Brettich, noartsk. Ik soe net graach mei him ferkeare wolle, mei syn swiersettige ronfels yn de foarholle, syn tinne mûle. De boerinne brekt harren tinzen. Hja moat alles witte. Hat hja it kriten net heard? Nee, hja wie yn 't fjurhok, 't wetter soarre en de wyn wie der ôf. ‘Soe men der net wat hinnebringe?’ ornearret de boerinne by harsels. Hylck sjocht dertsjinoan om de Singel wer allinne troch. Gerke wol har bringe. Soe er...? Hja sjocht him ûndersykjend oan, tige meifielend mei in oar liket er net. It giet oan. By Heiltsje docht Hylck wer útlis. Dy fynt it in moai ferhaal. ‘Hanne berêdt soks faker by minsken fan de wei.’ ‘Hja hie mar ien rôk oan,’ seit Hylck sunich. Mar ien rôk, ropt Heiltsje. ‘Dy siel, it stumper.’ ‘Hylck oerleit: Faaks bringe wy der wat hinne.’ Der komt Heiltsje wat yn 't sin. ‘Dû bist mei de bleate holle thúskommen,’ seit hja tsjin Hylck, mar Hylck seit neat werom. Heiltsje glimket fyn. Sok folk hat gjin wearde op 't guod, hja wit wol, wêr't dy doek is. 't Is dochs goed fan 't fanke. Barre hat alles net heard, kaam letter yn, seit der sines fan. ‘Sok folk is neat nut. Jou harren hjoed wat, moarn is 't ferkwânsele en opiten.’
[pagina 44]
‘Is it lichem net mear as de klean?’ Siertsje seit it. Hylck hie soks net fan him tocht. Hja seit der efteroan: ‘It bern komt fan God.’ As it oer Gerke giet, dan blykt er in omkesizzer fan Barre te wêzen. Hylck tinkt noch efkes oan Gerke, mar efter him is in oar antlit, hja wit net, wat hja der oan hat, mar it is it antlit fan Siertsje Barres. En dan laket hja lûdop, dat elk har benijd oansjocht. Jûns om 'e itenstafel nimme hja jitris it barren yn 'e mûle. Ien eagenblik gean Siertsje' eagen de kant fan Hylck út. Is it tafal? Hylck heint syn eagen. Hiel efkes. Hat it wol sa west? Hylck sjit it bloed der fan nei de holle. Hja moat wer laitsje, mar hâldt it yn. Jûns op bêd harket hja nei de lette lûden fan it hûs. It alderlêste heart hja Siertsje op 'e souder omstrunen. No laket hja net mear. In frjemde ûnrêst komt oer har. De sliep wol min komme. Yn it ûnigale ljocht fan it finster boppe de bûthúsdoar sjocht hja it dûnkere brede skaad fan in ûle stadich foarbygliden.

Vorige Volgende