Ta him dyn begearte

[p. 33]

8

Dêr sitte hja mei-elkoar om de itenstafel. De klokswichten en kjetlings rattelje noch nei, want it hat krekt âlve oere slein.

Brune beane is it dizze middei, en fet mei útbret spek. Yn de fjurhut stiet noch in ûnbidigen panne siedende brij. Safolle iten foar ien middei. Hylck mispriizget it. Wêrom? Om thús? Ja, dat sil wol. It iten kin har safolle net skele. Dêr't men slim nei longere hat, dat falt altyd tsjin. De keamer is skimerich fan de wazem.

In itensrook hinget swier om harren hinne. Is dat no spek? Dat in keningsmiel hyt te wêzen? Allinne de lucht al hearet har yn 'e kiel. De hiele moarn hat hja 't rûkt, earst oan 't stik en letter mei't útbrieden sa faak hja it fjurhok foarby kaam nei it bjinstap ta.

Hat hja dêrfoar sa'n langst hân om har sêd te iten oan al dat godlike iten, lyk Totte-om it steefêst neamt, fisioenen derfan sjoen, boarden fol derfan behimmele? Dat spek, sa brún as de blêden yn 'e hjerst! Dy beane, sa moalich, sa brutsen! Hja preau de smaak al op de tonge, krige it wetter derfan yn de mûle.

Efkes tinkt hja: as mem it ris krige. Mem soe der net iens mear bliid mei wêze kinne, salang hat hja soberearje en earmoedzje moatten. Mar oars, hja seach mem al iten, net rimpen en gysten lyk heit, dy't it opslobberje soe en smakkend swolgje, mar fyn priuwend, moai, want sa is mem.

‘Hylck, helje de sjerp, dy stiet op 't boerd yn 't hok, sjoch mar!’

Moat der ek noch sjerp oer?

[p. 34]

Ja, der moat ek noch sjerp oer... en jittik, sa hat Hylck it nea iten.

‘Wat hawwe hja dochs?’ tinkt Hylck.

De boerinne hat har in board mei in kop ynskept en it royaal, oermjitte begetten mei klearebare fet. Giele glibberige plakken spek lizze der by 't soad boppe-op. Hja woe roppe, ik kin 't net op, myn mage is net ynoarder, mar Heiltsje seit - spilet der net in licht glimke om har grutte mûle mei de tsjokke lippen -: ‘Wy litte hjir neat stean. Ik wit net hoest soks thús wend wiest, hjir mei 't net.’

Hat hja de gek mei my?, tinkt Hylck. ‘Wy lieten neat stean. Inkeld as wy siik wiene, wy koene ommers net iens sêd krije!’ Hja seit it ek.

Heiltsje mompelt wat fan ‘Goed wend’ en sa, mar Barre, de boer, hat de leppel al fol en begjint yn te daagjen. Sa dogge de oaren ek. Hylck sjocht temûlk de rigele bylâns, hja ite graach, dat is te sjen. Is it sa lekker?

Titte knikt har ta.

Hy gnysket ek al: ‘Yt mar goed, Hylck, dû moatst noch groeie.’

De boer jout lûd, Titte is de lytsfeint, hat him stil te hâlden by de tafel. Mar it is dochs wier, dat allegearre út troch nei har sjogge. Hja meie sjen, hja fielt har better as justerjûn, wit no al wat der is. Hja tinke fansels, Hylck is safolle net wend, lit it aanst stean. Dat sil hja oars fertoane. Hja moatte tinke kinne, dy is thús ek goed iten wend.

Sadwaande yt hja as in slatter, docht oars net as happe en swolgje, priuwt neat, yt der tsjin oan, tsjin heuch en meuch, hat nea witten, dat fet sà fet wêze koe, sa troch alles hinne glei. Soms jizzelt hja. Ienkear hat Titte it fan har antlit lêzen. Glimkjend bûcht er him oer syn itenspanne, sit rûngear, de mûle by 't board, de lofterhân hat er sleau tusken de fuotten bingeljen.

Elts is ree, mar Hylck net. Hja litte har efkes tiid.

Boerinne freget: ‘Sil ik noch wat byskeppe?’

Nee, dat mar net. It swit brekt Hylck út hja gloeit hielendal, de earen sûzje har. Eltsenien sjocht har oan, no't hja wachtsje

[p. 35]

moatte. De boer ek. De soan ek. Mar dy glimket net, sjocht sa stroef, sil net lakerich útfallen wêze.

Sa, de lêste leppelfol. Hja moat har skamje, want Heiltsje hellet sels de brij en dat sil hàr wurk wêze.

Elk krijt twa grouwe sleeffollen; brij makket de gatten fol. Hylck is dy brij better treast as it spek.

Mar wat wurdt hja wurch fan safolle iten. Soe dat altyd sa moatte? Hja hat in gefoel, of kin hja hjoed gjin finger mear ferlizze, har holle is swier boppe de eagen, hja doddet ûnder 't bibellêzen.

Hyltyd falle de eagen ticht, aanst sil 't bekomme.

It bekomt net, it boazet oan, mar dan binne de manlju al út 'e wei.

Hja is oan 't skûtelwaskjen, stiet boppe it waarme sjipsop te kokhalzjen.

Wat is dat dochs? Heiltsje hat nearne erch yn, liket it, praat sa moai mei har om, hold dat minske har ien tel stil.

Ynienen is 't sa slim! It draait har foar de eagen. Hja is net goed, sjocht allegearre kleuren, grypt om har hinne, nei in hâld.

‘Gau nei't bûthús!’ ropt Heiltsje.

It lûd Komt witwêr wei en hja wurdt fuorttreaun; immen hat har by de earm beet.

‘Toe mar,’ wurdt der sein.

Hylck krijt it wêzen wer, sjocht troch triennen de boerinne oan.

Wa stean efter it minske?

Earst Titte, hy stiet krûm fan 't laitsjen, dan de feint en de arbeider en efteroan, stean dêr de boer en de soan net? Kinne dy soere merakels sa'n wille ha? Hja woe harren wol oanfleane, mar seit oars net as ‘Wat wie ik mislik!’

‘Te folle iten,’ seit Titte.

‘Te begearlik west!’ ropt de feint. De manlju drippe ôf.

‘Hoe fielst dy no?’ freget boerinne.

‘Better,’ seit Hylck, ‘mar wat skeelde my dochs, ik bin nea net mislik.’

[p. 36]

‘Dat kin ik dy wol sizze. Jim binne dat poerbêste iten net wend. It is by ús altyd sa mei nij folk, as hja krekt út 'e hûs Komme. Hat jim mem dy net warskôge’

Mem sil der net om tocht ha, wie nea by de boer. Gemien is 't, tinkt hja.

Hja wisten it, mar lieten har gewurde, makken misbrûk fan harren earmoede, hiene de gek dermei. Hja soe 't harren oanraze wolle, deun by de domme troanjes.

't Is krekt, of hat Heiltsje har in bytsje ferstien. ‘Wêrom lakest der net om? De oaren laken altiten. Of bisto oars as oaren?’

Hja docht gjin beskie, hat doehs dimmen te wêzen.

‘Mar gau in kopke tee,’ mient Heiltsje.

Hylck wit net wat tee is, tinkt: miskien krij 'k dêr de kramp wol fan. It rûkt lykwols bêst en hja priuwt by mûltsjefollen.

Titte wol har jûns narje.

Hja sjocht him lyk oan. Hy seit: ‘Wêrom sjochst sa ferskuorrend. Dû libbest noch, net? Wy miene it goed.’ Hy hat gelyk, mar hja is te ferslein, bûtendat is it ek noch de ûngewoante.

Hja kin de tins net ferdrage, dat harren earmoede op sa'n guodkeape manear bespotlik makke wurdt, hja miene it net slim, it sil wier wêze, lit harren trochtinke. En dy Titte, dy't it selde trochmakke hat, hat er dan gjin omtinken?

Titte sit wat mei de fingers te tipeljen, hy is in aardige jonge, in type.

De boerinne freget, oft er foar har nei Age-Pyt wol?

‘Ik haw noch net heard, dat Age-Pyt immen opiten hat. Ik sil't weagje,’ seit er.

Sa krijt er Hylck efkes oan 't laitsjen, dat woe er graach. Titte wurdt in freon, dêr is hja bliid om. Dizze jûn sa iensum net as dy fan juster.

It begjint te waaien.

Hylck moat der hyltyd nei lústerje. Wat is dat moai hjirre.

It heart oft de wyn út 'e bosk wei op 'e pleats delflappen komt. By harres kaam er fan fier wei oer de fjilden deun oer de grûn rôljen, hjir springt er fan krún krún boppe yn de hege beam-

[p. 37]

men, krûpt tagelyk stjittend troch de lege beamkes, falt op pleats en greide del. Eigenaardich is dat.

It begjint te reinen. It wie mar in wynbuie, it reinen komt jûn gjin ein fan.

As Titte yn komt, rûkt er nei 't hjerstwaar. Efkes is dat waar by harren yn de koken, mar dan is de kokensrook wer glêd igaal.

Jûns lit Hylck oer dizze dei har tinzen gean en ferwûndert har. No hat dy soan, dy Siertsje noch net ien stom wurd mei har wiksele, hat suver gjin each foar har oer hân Tefolle manljusoandacht begeart hja net, mei neat is hja net tefreden. Sa'n..., of hat er gjin frouljusflêsk oan him?