Ta him dyn begearte

[p. 27]

7

De Kúnder hat Hylck gau te pakken. En dan komt it lange ein oer de seedyk. Fertrietlik? Nee. Is it ea ien tel fertrietlik om nei de see te sjen? Hylck hat der niget oan.

It is net in bysûndere dei, it waar is sljocht, gjin sinne en gjin reinwetter, igaal, lykmoedich. Skier is de loft en skier jout de see him werom. It lichte weagjen bringt der wat libben yn.

Seemokken fleane yn alle hâldings oer it wide wetter.

Hylck hat hjir mar inkeld ris west.

It falt har wer op, dat it efter de seedyk oars rûkt as der boppe op. 't Is net allinne it frisse fan de seewyn - nee, de rook fan de see sels komt op har oan, rjochts, lofts, wer rjochts, wer lofts, oant er alhiel om har hinne is, hja deryn bedobbe wurdt en heech sykhellet. No wit hja it, 't is de rook fan wat nijs, fan turf en fisk en wetter en fûgels, alles trochinoar, alle roken dy't swiet binne, ynienen befrissele. De see is hiel de natuer yn ien rook, lân en wetter, loft en ierde, beam en blom, dier en minske.

Jinsen hingje skippen op it wetter, ek fart der in grutte boat. Meast binne it fiskersboaten, dy't ferduldich en passyf anderje op it weagjen fan de see, op en del en hinne en wer, op en del en hinne en wer, sa't it machtige wetter it oanjout.

Hiel yn de fierte sjocht hja de Lemster toer, mar it is sa dizich yn de kimen.

't Is krekt, of einet hja neat, dat fertriet sa op 't lêst. Dêrom sjocht hja út troch efterom, hja hat wol ôfstân makke. Soms draaft hja, har klompen batse op 'e seedyk. Hja smyt it sloop wer

[p. 28]

oer 't skouder. As hja no draaft, slacht it har op 'e rêch nei fêste mjitte.

It liket Hylck moai ta om as in man yn in lange nauwe bokse te gean, har rokken slingerje sa. Hyltyd tippe se op 'e klompen, slierkje oer de grûn. En dat earizer priket har! Soks moat wenne.

Har tinzen gean har foarút nei Sondel ta. Net in grut doarp is it, hat Baje sein. Dalik is hja ek by mem yn de keamer.

Sa hurd as har tinzen, sa hurd moast hjasels út stee kinne.

No rint hja opsluten yn har lea, wylst alle kanten út har tinzen pylkje, oer de see, oer de wrâld, ek nei it plak en de minsken, dy't hja net ken, dêr't hja hinnereizget, ja, dêr noch it measte.

Sil hja kammeraatskes fine? Soe har ‘pake’ dêr noch wenje? No, dy fynt hja dochs nea.

Hokke jonges wenje dêr? Ek sokken, dy't daliks ree stean? Of sokken, dy't ferduldiger, rêstiger, moaier binne?

Hoe is de boerinne?

Is Gaasterlân wier sa moai? Allegearre bosken, sei mem. Wat sil 't dan by 't simmer moai wêze.

Hommels sjocht hja, De Lemmer leit foar har. Wat in ûnbidich grut plak. De Kúnder kin der wol trijeris yn.

De wei giet fan de dyk ôf. Earst koe hja 't oersjen, no sit hja yn de bedelte; dat is benaud, hja wurdt der skruten fan en moat nei de wei freegje, siket ûnder de minsken; wa liket gaadlikernôch? It ûnnozelste wyfke nimt hja foar kar. Dat wyfke wiist har freonlik de wei, bringt har in eintsje, want jinsen rinne de wegen yn elkoar om, dêr, by de brêgen.

Hja wikselje wylst wat wurden oer it waar, oer Hylcke reis, it wêrwei en it wêrhinne en oer Sondel. It wyfke hat dêr in suster wenjen. Hylck moat freegje nei Baker op it Slot. Sil hja it dwaan?

Hylck ûnthjit graach; Sondel wurdt har al eigen. Dizze frou hat wat fan mem. It is goed om mei har te praten. Hja foarseit Hylck in goede kost. Hja is sa hean, moat ta-ite dêre, de Gaasterlânske boeren mije it iten net.

Moedich giet Hylck De Lemmer út, it kin no net mear misse, seit it wyfke, en de groetnis fan Ant oan Baker fan 't Slot.

[p. 29]

Hylck hat ûnthjitten, mar Baker wennet yn in keamer op it Slot; in Slot is sa foarnaam. Boeren binne gewoane lju, fan 't selde slach noch as hja, wol mear, mar, no ja.

Hoefolle hikken hat hja no al iepen en ticht dien? Soms is hja deroer klattere, foar ferdivedaasje.

Der komt har in man efterop rinnen. De man hat in eigenaardige gong oer him, krek as rint er mei syn heupen. Ek mei him praat hja oer it doel fan de reis en it wêrwei.

Hylck fertelt graach en omslachtich, mar net lang, want hja moat hearre, de man is folle hiter op fertellen as op harkjen. In hoart en hja wit, dat er farrensman is, dat er te Teakesyl wennet, hja wit fan syn húslik libben en hja ken al de minsken fan Teakesyl. Dêrmei binne hja op Teakesyl. Hylck ferget him noch, oft er har boer ken. Ja, dy ken hy.

Hoe't er is? No, goed, skeelt net safolle, koe minder.

Mei't er by har weigiet, ropt er noch: ‘Net op 'e kop sitte litte foar fiifentweintich gûne yn't jier.’

‘En de kost,’ ropt Hylck werom. Hat elk it net oer de Gaasterlânske kost?

It lêste ein falt net lang. Der binne minder giele hikken, en Sondel leit foar har. Noegjend? It spitse tuorke wiist nei boppen.

Der binne hege beammen, oan dizze kant leit in bosk. It rûkt hjir nij. Hja rûkt itselde as by in nije skelk, by nije klompen.

Der is in griene feart njonken de grize wei. Lofts leit in skiere poel.

De greiden binne grau fan kleur, wol freonlik oars.

In skip leit yn 't Swaaigat.

Der moat in reau troch de hikke. Hja makket rûm baan, it reau hoecht net yn te hâlden. Der rinkelt wat, in pear sinten lizze foar har op 'e balstiennen. Hja siket se op, besjocht se op de platte hân.

In frommeske stiet hommels njonken har, hâldt de hân ek op.

‘It binne mines,’ seit se. Hylck jout se oer. It minske sjocht har oan.

[p. 30]

‘Dû bist hjir net wei.’

‘Nee.’

‘Ik bin Grytsje fan de hikke. Ik pas op 'e hikke, de sinten binne foar my.

‘Ik woe se ommers net hâlde!’

Al wer giet it oer 't wêrhinne en 't wêrwei.

‘Barre Stoffelsma, dat is Sondel hielendal út, folle pleatsen foarby, de lêste moatst ha, diskant de Griene Singel, rjochts dêr is it. It is eins Mardum.’

Hylck draait de buorren yn. Hommels sjocht hja it Slot.

Hja wit it net sekuer, mar it kin hast net misse. Ferheard bliuwt hja stean: wat in grut hûs sa'n hege treppen en hoefolle ruten!

De doar stiet iepen, hja sjocht in lange brede gong. Wat soe der op dy grutte stien yn de muorre stean?

In frou stiet yn de doar en knikt nei Hylck. Dan skammet Hylck har, seit neat werom, mar krijt ynienen haast. It wurdt letter, aanst sil 't jûnje en hja hat gjin lins hân, de hiele lange reis net. Soe hja aanst sitte meie, of is 't daliks arbeidzje?

De Sondeler beammen troch, hat Grytsje sein. Dat binne fansels dy hege beammen foar har. Wat is 't hjir tsjuster! Wat rûkt it nuver. Is dit de rook fan Gaasterlân

Altyd, as hja tenei in nije leane yngiet, sil dizze rook by har wêze.

De einichste pleats rjochts moat hja dus ha.

It is in grutte pleats. Der is net in minske te sjen. Hja sjocht net sa goed trouwens, wurdt wat oars as oars fan binnen.

‘Kom, gjin keunsten!’

Dêrmei ropt hja. ‘Bin hjir minsken?’

Heiltsje hellet har yn.

‘Soa, is hjà no Hylck,’ seit se fluensk, oerleit by harsels, it liket goed.

Hylck mei sitte en útrêste.

Unwêzenlik is de keamer om har hinne, frjemd en fier!

Lykwols merkbyt hja alles yn dizze eigenaardige woldiedige

[p. 31]

dreamtastân ja de lytste bewegings fernimt hja.

De lea dogge har sear, de fuotten prykje, mar boerinne jout har molke en in stik iten. Hja moatte daliks oan 't kâlde miel en dan kin Hylck mear krije, it yt better mei-elkoar.

Wat is 't stil yn de mulkeamer.

De froulju nimme elkoar op, hifkje mei foarsichtige wurden.

Dêrmei komt it folk yn: Barre, de boer; Walle, de arbeider; Titte, de lytsfeint; Brún, de grutfeint; Siertsje, de soan.

Der is in koart beskie fan allegearre. Hylck fernimt al de eagen, dy't benijd sjogge, dy't witte wolle, hoe't hja is. Hja sjocht net werom. Dan krûpe manljusantlitten efter de swarte petten. Heiltsje set de mûtse op en lûkt antlit yn tearen. Hylck krijt lins.

De boer bidt lûdop krekt as in dûmny, tinkt Hylck. Dogge alle boeren sa?

Rynsk petear is der net. In ja en in nee fan Hylck en oer de reis in mennich wurden. Hja is swier yn de holle. De mage docht har sear. Boerinne fynt, hja lûkt wyt om 'e noas, wol hja leaver op bêd

Yn it bûthús moat hja sliepe.

Boerinne giet har foar.

't Is krekt of spatte de triennen Hylck samar yn 'e eagen: Heiltsje jeuzelet ek noch om en gjinien mei 't sjen. Hja keart de holle stiif nei de skoarstienmantel, krekt as sjocht hja safolle nijs oan de tegeltsjes dêr't Jozef mei Potifarske op ôfbylde stean.

By de kij wurdt hja rêstiger. Dêr is 't skimerich en dus sil Heiltsje wol neat fernimme. In neare wazem slacht har temjitte, de rook fan tritich waarme kij. It beset har justjes.

Hja is 't benaude sliepen wol wend, it bêd is foar har allinne, mar hja hat nei de bernejierren sa bot net wer skriemd as op dizze jûn, soe âlje wolle as de kij op lette simmerjûnen, triuwt de holle stiif yn 't kjessen.

In grutte eangstme komt oer har, dêr't hja gjin wei mei wit. Is der hjir dan neat dat eigen is?

Hja tinkt oan wat de farrensman har fan 'e middei fertelde dêr tsjin de hege seedyk oan. Hy wie bestege op in skip, mocht by dy

[p. 32]

lju net wêze, rôle syn klean op en rûn fuort. De hiele nacht skonke er by 't wetter lâns en fûn einlings in oare baas. By dy wie 't daliks goed.

Sil hja ek útnaaie, wer nei mem ta? Mar yn de nacht doar hja net heal.

It Sondeler tuorke wiisde omheech. Wat woe dat sizze? Dûferwachtest it fan my, mar dû moatst dêr wêze.

Hja teart de fingers ynelkoar, bidt oars net as ‘Heare, Heare!’ omfiemet yn tinzen harsels, har mem-en-dy sa fier fuort en sûnder erch ek de minsken, dy't noch nij foar har binne en wurdt rêstich.

De himel is in troan, sei de boer yn 't gebed, de aarde is een voetbank Uwer voeten.

Wat dat krekt betsjut, begrypt hja net, it harket tige moai, koe hja mar krekt sa bidde as de boer.

Under 't evenredige bewegen en kôgjen fan de kij, har snuven en har sturtgeswypk, glydt hja yn de sliep.