Leeuwen hongeren in Napels

[p. 59]

VII

ZIJ, die dien Woensdagavond het eerste wederoptreden van den temmer Saul hadden bijgewoond, trachtten zichzelf en anderen wijs te maken, dat zij een sensatie beleefd hadden. Het was niet waar en het werd ook niet geloofd; het bewijs daarvan vormde de halfleege tent van den Zaterdagavond. Dat de tent Zondag weer beter bezet was, kwam slechts door het sterke bezoek uit de provincie, waar men ook van Sultan's verraad gelezen had.

Woensdag moest de voorstelling wegens gebrek aan belangstelling afgezegd worden.

Regen en koude. Het terrein stond thans zoo vol plassen, dat men er een diepe goot omheen moest graven. Direktor Sturm wilde de onkosten van dit werk op den huurprijs van het veld verhalen; de gemeente weigerde echter op zooiets in te gaan. Indien signor Direttore behoorlijk een request had ingediend over den toestand waarin het terrein verkeerde, zou de gemeente - altijd indien de klacht gegrond was gebleken - onverwijld voor draineering hebben zorg gedragen: men was tegenwoordig blij, zijn vakkundig geschoold personeel arbeid te kunnen verschaffen. Men zou laten controleeren hoe het thans geschied was en het circus aansprakelijk stellen voor de eventueele schade, het terrein aangedaan.

[p. 60]

‘Een request!’ zei Gottfried Sturm. Hij wist hoe lang het dan duurde. ‘Vakkundig personeel!’ Om een paar goten te graven, hoefde men geen geometrie gestudeerd te hebben. Het terrein was nu tenminste halfweegs droog, dank zij zijn ingrijpen. Vanavond was er voorstelling, en men kon niet van het publiek vergen, dat het door de modder baggerde om in zijn tent te komen. Stroo en planken had hij moeten leggen, en dat zou de gemeente hem vergoeden voor zij haar huur weer opstreek!

Gottfried Sturm had zich driftig gemaakt. Hij zette met een zwaai zijn slappen vilten artistenhoed op en ging heen. De tijd was voorbij, dat er daar op het gemeente-bureau slechts hoffelijkheden gewisseld werden.

Van over zee kwamen nieuwe regenbuien aandrijven, versluierden den Vesuvius en de eilanden, maakten de wereld klein, kil en vochtig. 's Avonds verhief zich de tent als een grootsche, voorwereldlijke gedaante, die niet meer in dezen tijd paste, op het verlaten veld; tragisch en spookachtig silhouetteerde ze tegen een dramatisch bewogen hemel. Niemand bevond zich buiten op het veld; het weinige licht was binnenwaarts gekeerd; onderaan straalde het gedempt door het zeildoek, waarover levende schaduwen spookten.

Den volgenden Woensdag werd er voor een handvol menschen gespeeld. In hun bitterheid lieten de clowns zich verleiden, hun grollen met wat wrangen zelfspot te kruiden; zij wilden het publiek iets van hun leed laten voelen; baten zou het stellig niet, maar schaden kon het ook niet meer.

Max keek ingespannen naar de leege banken, de hand boven de oogen, en vroeg: ‘Zeg, Moritz, zit daar iemand?’

[p. 61]

Moritz kwam er bij; ze keken samen en concludeerden, dat er niemand zat. ‘En al die wagens dan, die er elken dag maar komen aanrijden?’ informeerde Max.

‘Zwarte wagens?/rs

‘De paarden ook zwart?’

‘Ja.’

‘Stommerd, die gaan meteen door naar het Camposanto.’

‘Nou snap ik er niks meer van,’ zei Max. ‘De lui laten zich hier dus liever begraven dan dat ze bij ons binnenkomen!’

Er werd hier en daar gelachen. Maar de meerderheid van het schaarsche publiek nam geen genoegen met dezen macaberen spot en riep gechoqueerd; ‘Basta! basta!’

Na de voorstelling moesten de beide clowns zich door hun directeur een driftige berisping laten welgevallen.

‘Jullie schuld als de menschen wegblijven! Als we hier straks met z'n allen bij mekaar zitten en niet meer te eten hebben, niet voor ons zelf, niet voor de dieren!’ viel Gottfried Sturm overdreven uit, zwak genoeg om in deze moeilijke dagen naar een zondenbok om te zien. ‘Daar praat ik Zaterdag een uur lang met de leveranciers om gedaan te krijgen, dat ze met een halve betaling voorloopig genoegen nemen en me deze week den boel tenminste nog op crediet sturen... en jullie haalt me zooiets uit! De menschen laten hier hun dooden niet bespotten door een paar clowns, neem dat ter kennis!’

Half afgeschminkt, een triest-verveelde uitdrukking om hun brutaal-breed uitgesmeerden, karmijnen mond,

[p. 62]

hoorden de schuldigen dit alles aan. Een hief de hand op en vroeg met den ganschen ernst en de treurigheid van zijn gilde: ‘Herr Direktor... wir bitten darum... wanneer u voorziet, dat de boel niet meer te houden is, waarschuwt u ons dan niet pas op het laatste oogenblik. Men wil dan alvast eens uitkijken, al is de kans niet groot...’

‘Dadelijk kun jullie opkrassen! Dadelijk!’ raasde hun directeur. ‘Zoo'n paar clowns als jullie, die me de menschen de tent uitjagen, krijg ik altijd nog wel! Morgen kun jullie je gage halen - zooveel heb ik nog; dat kan er nog af!’ Zijn stem sloeg over; de clowns keken elkaar zwijgend aan.

‘We komen morgen terug, Herr Direktor, als we alle drie kalm zijn, en dan praten we er nog verstandig over,’ zei dezelfde van daareven, en daarop gingen ze samen heen zonder te wachten, tot er zich boven hun hoofden nieuwe toom ontladen ging.

‘Zooveel heb ik nog...!’ mompelde Gottfried Sturm achter hen aan en wischte zich het zweet van het klamme voorhoofd.

Hij begaf zich te bed en trachtte te slapen, maar het lukte hem niet, ondanks een paar morphine-poeders. In den nacht werd hem het circus tot een groot, onverzadelijk dier, dat dag aan dag gevoed wilde worden en van hem eischte, dat hij zich zelf tenslotte in den grondeloozen, wijd-opengesperden muil wierp...

Toen z'n beide clowns zich den volgenden morgen niet bij hem meldden, ademde hij weer wat lichter. Op zijn menschen kon hij gelukkig nog staat maken. Zij deden hun plicht en lieten hem niet op een ongelukkig moment in den steek. Juist schaterden honderden kinderen in de tent om de onberekenbare improvisaties

[p. 63]

van Max und Moritz (hij had een goedkoope matinée voor de scholen gemaakt). Het waren de beste clowns, die hij ooit gehad had; andere circussen hadden er hem om benijd, want niets was moeilijker te krijgen dan een paar werkelijk goede clowns. Ze wisten het zelf, maar daarom kwamen ze na een driftig woord van hun veelgeplaagden directeur hun pas en hun gage nog niet dadelijk opvorderen.

Al zijn menschen waren eerste klas en ze zeurden niet om betaling wanneer ze zagen, dat hij het geld zelf niet had. Dinsdag had er geen gekikt, hoewel het de eerste van de maand was. Zelfs de Senegaleezen waren niet verschenen. Natuurlijk hadden zij hun geld gekregen - zij en de dieren gingen voor. Maar ze wilden blijkbaar graag menschen zijn. Ze begrepen iets van zijn enorme zorgen en moeilijkheden en waren weggebleven toen ze het blanke personeel ook niet naar het kantoortje zagen stappen.

Aan zijn menschen lag het niet. Aan hem zelf lag het niet. Aan de koude was alles te wijten. En dan had hij nooit genoegen moeten nemen met een terrein, dat aan den grooten weg naar het kerkhof lag. Was hij zelf al niet bijgeloovig, de Napolitanen waren het - dat had hij goed kunnen merken aan de uitwerking van die ondoordachte clownsgrap, Woensdagavond.

Tenslotte was ze ook op hem niet zonder uitwerking gebleven. Die vele begrafenis-stoeten, pronkerig en overdadig naar Napolitaanschen smaak, hadden hem reeds vanaf het begin gehinderd, al was hij het zich nog niet dadelijk zoo goed bewust geworden.

Nu had hij de ware schuldigen gevonden. De dooden.

En daar zij zich niet verdedigen konden, bleven zij het.