Uit en thuis aan de gracht

[p. 176]

XXVI. De misère van mevrouw De Ridder

Vorige zondag, tegen zessen, kwam Josien bij ons binnenvallen. Ze zei: ‘Asjeblieft, geef me gauw wat warms. Ik verga van de kou. Ik ben op bezoek geweest bij een vriendin van mijn moeder, een weduwe die uit Indonesië is gerepatrieerd. Ze zit in een zijkamertje zonder schoorsteen en ze mag van de hoofdbewoner niet mèèr branden dan één stangetje. Het was er om te bevriezen.’

‘Sherry?’ vroeg Paul. ‘Of?’

‘Sherry’, zei Josien. ‘Is het niet om te huilen: één stangetje?’

‘Wat bedoel je met één stangetje?’ vroeg ik, de zoutjes tevoorschijn halend.

‘Eén stangetje van een elektrische kachel.’ Josien plofte neer op het haardkleedje en hield haar handen vlakbij de vlammen. ‘En als je nu bedenkt, dat die vrouw jarenlang in Semarang heeft gezeten, in de hitte.... Ze kan geen fatsoenlijk pension betalen van haar pen-

[p. 177]

sioentje, en een eigen woning krijgt ze hier natuurlijk nooit. En zo tobt ze daar dan maar voort in dat zijkamertje met een opklapbed en een tweepits-gasstel voor het koken....’

‘Een beroerde situatie’, zei Paul, wat verstrooid.

‘Een wantoestand’, zei Charlot, die even langs was gekomen om een roomklopper te lenen.

‘En,’ ging Josien verder, ‘het nare is, dat het nog zo'n griezelig huis is òòk. Er woont op dezelfde etage een helderziende dame met klopgeesten en tafeldansen en séances. Een keurig iemand overigens, maar de een houdt er van en de ander niet. Mevrouw De Ridder is als de dood voor zulk soort dingen en zit uit ellende bijna alle avonden in de bioscoop.’

Het was een ontzettend zielig geval en we zaten er allemaal uit en te na over te lamenteren, tot Paul ineens onberedeneerd woedend uit zijn slof schoot. ‘In 's hemelsnaam, houden jullie op met dat sentimenteel gedoe! Er zitten nu eenmaal massa's mensen in zijkamertjes! We komen niet

[p. 178]

verder met al dat halfzachte geredeneer! We moeten de realiteit onder het oog zien. We hèbben nu eenmaal niet genoeg woningen. Heeft die mevrouw een dak boven haar hoofd ja of nee? Nou dan!’

In gedachte zag ik de arme vrouw De Ridder, met een jas aan voor de kou, zitten tussen haar opklapbed en haar tweepitsgasstel, angstig luisterend naar eventuele klopsignalen, en ik voelde me tegelijkertijd verontwaardigd en teleurgesteld over Pauls woorden. ‘Paul,’ zei ik, ‘jij.... Het is verdraaid harteloos van je om zo te praten!’

‘Dan maar harteloos!’ Paul lachte wat geforceerd. ‘En laten we het nu asjeblieft over wat anders hebben. Over het konijn van meneer Joelewitz. Jij geen sherry meer, Charlot?’

Wat doe je in zo'n geval? Hoewel ik Paul wel kon stompen, redeneerde ik mee. ‘Ja, we hebben een konijn, een wit. De jongens van Raaphorst zijn bezig een goed hok te timmeren. Pas op, Josien. Je zit veel te dicht bij het vuur. Je krijgt winterhanden.’

‘Ik ga.’ Charlot stond op, maar voor ze definitief met de roomklopper verdween,

[p. 179]

informeerde ze bij Josien naar het adres van mevrouw De Ridder. ‘Met het oog op de helderziende daar in huis, zie je. Ik wilde er morgen even heen. Misschien kan zij me helpen. Ik ben een druivenschaar en een antieke naaldenkoker kwijt. En er is iemand die ik niet vertrouw....’

Josien zei, dat mevrouw De Ridder, en dus de helderziende helaas òòk, op de Willemsparkweg woonde, pal tegenover het huis van oude neef Karel.

‘Hee....’, zei Paul. ‘Dààr?’

‘Wat kan het jou schelen waar die stakker woont!’ grauwde ik.

‘Niets!’ Paul legde in een plotseling baldadige bui een arm om mijn schouders. ‘Minder dan niets, kleine malloot!’

Ik duwde hem weg, niet wetend of ik moest huilen of boos worden. Gek, je kent elkaar al zoveel jaren, en dan ineens valt het licht van de schijnwerper uit een andere richting en sta je tegenover een vreemde....

De volgende middag belde Charlot op. ‘Ik ben er geweest’, zei ze. ‘Bij de helderziende.

[p. 180]

Ze zegt dat de druivenschaar geleend is door de naaister, maar dat ik hem terug zal krijgen nà de twintigste.... En weet je wie ik daar op de stoep tegenkwam? Paul....’

Paul? Wat moest Paul bij een helderziende? Dus dààrom was hij zo geïnteresseerd geweest in dat adres.... Ik zat me te verdiepen in allerlei minder prettige mogelijkheden en toen hij tegen etenstijd thuis kwam, viel ik meteen met de deur in huis. ‘Charlot zei me, dat ze je was tegengekomen. Wat zei die helderziende?’

‘Helderziende?’ Paul keek even verbijsterd. ‘Ik zal je zeggen, Marie Eugénie, dat gesprek van gisteren liet me geen rust.... Ik ben eens op onderzoek uit gegaan. Ik ben eens gaan spreken met die oude dame uit Indonesië, in dat zijkamertje....’

Ik stond op om de schemerlamp aan te knippen. ‘Maak geen grapjes, Paul. Wat zei die helderziende?’

Paul werd plotseling ernstig. Hij legde zijn handen op mijn schouders en keek me aan. ‘Die helderziende zei niets, Marie Eugénie. Maar ze zòù gezegd hebben, dat

[p. 181]

mevrouw De Ridder - tenminste als jij het goed vindt - komt te wonen in de veilige warme kamer, die we oorspronkelijk hadden ingericht voor Hongaarse vluchtelingen. Achter de Hongaren staat Hongarije, maar achter dèze vrouw staat niets meer. Wat vindt je ervan?’

Ik heb op dat ogenblik niet kunnen zèggen wat ik ervan vond, maar Paul heeft het wel begrepen.

En nu, morgen, komt ze. De haard in haar kamer brandt al, en overal staan bloemen; chrysanten, cyclamen en witte seringen.