Uit en thuis aan de gracht

[p. 170]

XXV. Het witte konijn

Als een enorme oliebollenberg ligt tussen ons en nieuwjaar weer de oudejaarsavond. De Vadertjes Kerstmis zijn nog maar net met hun rendieren, hun zilveren sterren en klokjes, hun banketkransen, asbestsneeuw en engelenhaar verdwenen, of alles staat al weer in het teken van zelfrijzend bakmeel, poeiersuiker, oranjesnippers, warme wijn, en een koud souper....

‘Zullen we de viscouverts maar vast uithalen, mevrouw?’ vraagt juffrouw Carolien ieder jaar omstreeks deze tijd. ‘En het grote damast? En de rest? En hoeveel appelbeignets had u ongeveer gedacht? Komt de hele familie weer?’

O ja, zeker, de hele familie komt weer! We zullen weer met z'n allen samen oudejaarsavond vieren. Best mogelijk dat het gezellig wordt, maar tòch....

Voor mijn gevoel is er altijd, èrgens, iets zenuwslopends aan dit speciale familiefeest. We zitten in wijde kring om de haard

[p. 171]

en naarmate het later wordt gaat een zekere gejaagdheid heersen. Om te beginnen is er ieder jaar weer het vraagstuk van de hulst. Moet de hulst nu op oudejaarsavond verbrand worden ja of nee? Sommigen zeggen jà; anderen willen heel de verdroogde rataplan bewaren tot na Driekoningen. Folkloreboeken en de encyclopedie worden er op nageslagen. Er valt een oliebol op de pagina ‘Oudejaarsgebruiken.’ Er ontstaan uitgebreide discussies, maar er komt geen antwoord op de nijpende vraag.... Dan informeert oudtante Sofie of de klok wel gelijk is. Neef Karel gaat maar vast de ramen openzetten om de boten te horen. Mama wil het voor het eind van het jaar nog ‘goed maken’ met een familielid uit Overschie en zit verzenuwd te draaien aan de telefoon. Iemand staat, zonder mantel aan, kou te vatten op de stoep; iemand zit te huilen bij de radio; iemand houdt zich gereed om straks, bij de laatste slag, meteen de glazen vol te schenken....

Vroeger, bij mijn grootmoeder, was het - voor zover ik me herinneren kan - veel rustiger. Maar dat is lang geleden.... Op

[p. 172]

het marmeren blad van het buffet, op het nikkelen spirituskomfoor, stond een grote witporseleinen ketel slemp. We zongen bij het orgel. In de eetkamer, onder het helle kristallen licht van de ouderwetse kroon, wachtte de tafel met koffie en sandwiches. Er lagen bloemen op het middenkleed: feestguirlandes van groen en rose en wit.

‘Groen en rose en wit’, venushaar, seringen en anjers, werden voor ons het symbool van het nieuwe jaar. Bloemengeur vormde een fragiele brug tussen verleden, heden en toekomst. En dan was er ook nog dìt: dat we allemaal iets bedachten om het nieuwe jaar goed te beginnen.

Zoiets zou ik nu òòk nog wel willen bedenken, maar ik kòm er gewoon niet toe, ik word met huid en haar opgeëist door de viscouverts, het damast en de appelbeignets.

Ook gisteren zat ik dan weer tot over mijn oren in de oudejaarsvoorbereidingen. Ik had een lijst gemaakt: ‘Vijf pak kaarsen voor de lustres. De stomerij opbellen over het kanten kleed, dat nog niet thuis is. Bestellen bij de banketbakker een chipo-

[p. 173]

lata-taart voor drieëntwintig personen....

En toen kwam juffrouw Carolien binnen en zei: ‘Mevrouw, daar is meneer Joelewitz uit Hoorn met een konijn!’

Voor meneer Joelewitz was het kennelijk de gewoonste zaak van de wereld om - onmiddelijk achter juffrouw Carolien aan - met het in een wollen lap verpakte konijn de voorkamer binnen te stappen.

‘Gezegend uiteinde, mevrouw Mierema’, zei meneer Joelewitz, plaatsnemend in de voltaire. ‘Ik hoor tot mijn schrik, dat uw man niet thuis is. Ik had een juridisch spoed-advies van hem willen hebben. Het gaat over dit konijn. Het stomme dier....’ Hij wikkelde de wollen lap wat los en ik zag een groot wit konijn, dat me een paar seconden hulpeloos met zijn rode ogen aanstaarde.

‘Wat een lieverdje! Zet u hem zolang op het haardkleedje. Mag hij chocola?’

‘Liever een rauwe wortel’, antwoordde meneer Joelewitz. ‘Maar doet u geen moeite. Ik zal u zeggen....’ En toen kreeg ik het verhaal.

De buren van meneer Joelewitz, ‘Dieren-

[p. 174]

beulen, mevrouw!’ hadden het konijn maandenlang in hun schuur vetgemest voor de kerstdagen. ‘Door het schuurruitje kon ik de stumper zien zitten. Ik hechtte me aan het dier, en een paar dagen voor Kerst, toen mijn buren naar een kerkconcert waren, heb ik hem gewoon uit zijn hok gehaald.... Ik heb er weliswaar twee grote blikken kip-in-gelei voor in de plaats gezet, maar ik hoor dat ze het nu toch hebben aangegeven bij de politie. Nijn - zo heet ie - is niet veilig meer bij mij....’

Meneer Joelewitz zuchtte. ‘Wat doe ik nu met het dier? Ik had uw man om raad willen vragen. Het is per slot een gestòlen konijn.... En iedereen die het voor me bewaart is een heler.... En het dierenasyl is te gevaarlijk....’

Doodstil, gelaten, als een grote witte teacosy, zat Nijn op het haardkleedje.

Vroeger, als kind, moesten we allemaal iets bedenken om het nieuwe jaar goed te beginnen.... Wàs het een goed begin onderdak te verschaffen aan een klein gestolen konijn? Natuurlijk was het dat!

Ik heb Nijn in mijn armen genomen, en

[p. 175]

we hebben hem voorlopig veilig ergens neergezet in Mettes oude baby-box. En meneer Joelewitz heeft, voordat ie wegging, nog eens ‘Gezegend uiteinde’ gezegd. Tegen mij? Of tegen het kleine witte konijn?