Uit en thuis aan de gracht

[p. 150]

XXII. Nurse en meneer Wittewinkel

‘Mevrouw,’ zei juffrouw Carolien, ‘mag ik de zenuwdruppels voor Nurse?’

Ik deed automatisch een greep naar het zenuwdruppelflesje, dat altijd klaar staat achter de oude Franse bijbel in de voorkamer. Nurse en dat flesje zijn zo langzamerhand een begrip geworden in ons huis. Ze ‘heeft het moeilijk’, om met juffrouw Carolien te spreken, en er hoeft niet dàt te gebeuren of ‘ze raakt haar tramontanen kwijt’, om Annetje Winkelmeier te citeren. Nurse is iemand, die altijd wèèr schrikt van de muis in de appelkelder, die huilt om rouwadvertenties en SOS-berichten, die overstuur raakt als er een stop van het licht doorslaat of de plattebuiskachel in de kinderkamer een plof geeft; ze is iemand die altijd in angst zit voor inbrekers en moordenaars en epidemieën.

‘Eigenlijk,’ zegt Paul wel eens, ‘is ze geen goeie omgang voor de kinderen’, maar wat

[p. 151]

dat betreft heeft hij het mis, want Nurse zorgt er wel degelijk voor, dat Karel en Eeltje en kleine Mette niets merken van haar diverse misères, die overigens ook nooit van lange duur zijn.

‘Wat is er met Nurse?’ vroeg ik zonder veel belangstelling, want een mens raakt afgestompt op een bepaald punt.

Juffrouw Carolien stak de zenuwdruppels in haar schortzak en schudde meewarig het hoofd. ‘De stumper.... Ze ziet geen uitkomst meer. Ze heeft moeilijkheden met een man.’

Daar had je het weer! Nurse is zo hopeloos onhandig met mannen. ‘Ze heeft het natuurlijk weer helemaal verkeerd aangepakt’, zei ik. ‘Als ze niet zo schichtig was, zou ze al lang getrouwd kunnen zijn. Ze is betrekkelijk nog jong en ze ziet er aardig uit.’

Juffrouw Carolien snoof. ‘Het is maar wat u jong noemt! En van aardig uitzien heb ìk een andere opvatting. Maar nou ja, ik zal niet zeggen, dat ze - als ze wil - geen man zou kunnen krijgen. Maar ze wìl niet, ze zoekt het onmogelijke, ze heeft te

[p. 152]

veel pretenties. Als u mij vraagt, treurt ze nog steeds om haar jeugdliefde. Maar die zit in Canada, getrouwd en wel.... En daar is nu die neef van de mevrouw van het bloemenzaakje.... Ze heeft kennis met hem gemaakt toen ze vorige maand gladiolen kocht. Hij is reiziger in nylon sokken en hij heeft haar thuisgebracht met zijn wagen. Maar inplaats dat ze dat naar waarde schat, schaamt ze zich omdat er een advertentie met een herenbeen op de achterruit staat. Ze zegt dat ze hem niet màg, maar toch moedigt ze hem tot op zekere hoogte aan. Ze zegt: “Nu krijg ik de kans, en later misschien nooit meer....” Ze zegt: “Beter wat dan niets, maar toch weet ik het niet....” Hij is een paar keer, met mij er bij, wezen theedrinken in het kamertje onder de stoep. Een dooie diender, maar zìj is òòk niet zo leuk. We hebben het de hele avond over nylon sokken gehad. O nee, mevrouw, voor zover ik kan nagaan is er nog nooit iets echt definitiefs tussen ze besproken. Maar hij schijnt haar nu wel te hebben gevraagd bij hem in te trekken....’

Lieve hemel, het werd ernst met Nurse!

[p. 153]

Ik volgde juffrouw Carolien naar de kinderkamer, waar we Nurse aantroffen, op handen en voeten paardje spelend met Mette. Toen ze ons zag, deponeerde ze het kleine meisje in de hoek bij de poppewieg, ging naar de badkamer om een glas water voor de zenuwdruppels te halen, en nam met zekere dramatische gelatenheid tegenover mij plaats aan de tafel bij het raam.

‘Dus,’ zei ze, ‘u weet er alles van. Ik tracht me te verzetten, maar mijn keel knijpt dicht. Ik sta voor een ontzettende keus.... Ik voel me hier heel gelukkig en als u mij vraagt zou ik liever blijven.... Maar mag ik een huwelijk afwijzen? Nu ik de kans krijg....’

‘Houdt u van hem?’ vroeg ik.

‘Nee’, zei ze. ‘Maar wat niet is kan komen.... En in het boek van dokter Gril staat dat zulke huwelijken dikwijls het gelukkigst zijn....’

Juffrouw Carolien nam Mette mee naar de keuken en Nurse en ik hadden een lang gesprek, waaruit me bleek, dat Nurse eigenlijk niet veel meer van haar aanstaande man afwist dan dat hij Wittewinkel heette, in

[p. 154]

nylon sokken reisde, en een vrij huisje bewoonde in Slotermeer. ‘Hij komt vanmiddag om antwoord te halen’, zuchtte Nurse. ‘Ik weet me geen raad. Als ik me nu weg houd, en als u dan eens met hem praat.... Om te zien wat u van hem vindt.... Ik sta zo alleen voor de beslissing.’

Nu had ik Nurse natuurlijk kunnen zeggen, dat iedere vrouw in zo'n omstandigheid alleen staat voor de beslissing, maar ze zag er zo zielig en mager uit zoals ze daar zat in haar bruinlinnen jurkje met een grote huilzakdoek gepropt in haar linker manchet, dat ik besloot haar te helpen. Ik zei: ‘Goed. Hoe laat zou hij komen? Op zijn terugweg van Purmerend? Ik zal Annetje zeggen, dat ze hem bij mij in de voorkamer laat.’

‘Gaat u zitten, meneer Wittewinkel’, zei ik. ‘Ik ben van alles op de hoogte.’

Meneer Wittewinkel, een kleine dikke man, nam omzichtig plaats in de voltaire. ‘Ik geef toe,’ zei hij, ‘dat mijn optreden niet erg netjes is geweest.... Ik heb getracht haar van u af te troggelen. Maar ik kan

[p. 155]

het leven heus zò niet langer meer aan.’

‘Het is een hele stap....’, zei ik aarzelend.

‘Het is een mooie roeping’, zei de kleine dikke man, een beetje vermoeid langs me heen kijkend. ‘Uw Nurse doet er een goed werk mee. Mijn nicht van de bloemenzaak zou alles met haar bespreken. Ze is dus op de hoogte. Er moet dringend hulp komen bij mij thuis. Ze is nu aan de beterende hand, maar het kan nog maanden duren.... Ze kan het voorlopig nog niet bolwerken, alleen met zes kinderen. Ze is op het kantje af geweest, mijn vrouw....’ Ik heb meneer Wittewinkel niet gezegd, dat zijn nicht van de bloemenzaak vergeten had alles met Nurse te bespreken.... Ik heb hem beloofd uit te zien naar hulp voor zijn vrouw.

En Nurse? Toen ik haar verslag had uitgebracht van het gesprek, deponeerde ze met een beslist gebaar de zenuwdruppelfles achter de Franse bijbel en zei met iets van grote opluchting in haar stem: ‘Hè, hè!’

En even later, in de kinderkamer, zette ze met jubelend geschal het Zonnelied in.