Uit en thuis aan de gracht

[p. 132]

XIX. Het kaststel van Delfts Blauw

Het kaststel van Delfts Blauw, dat op het kabinet in de voorkamer staat, is niet compleet. Al in Oma Mierema's tijd ontbrak één van de twee tussenvazen, en terwille van de symmetrie stond de tweede tussenvaas al sedert jaar en dag opgeborgen in de logeerkamerkast, samen met een paar oude kandelabers, een bronzen pendule en een zeegroenmarmeren, met koperachtige bloemen versierde kaartencoupe.

Om de kaalte op het kabinet een beetje bij te werken, heb ik - links en rechts van de grote middenpul - een porseleinen bakje met een hangplantje neergezet. Dat doet 't wel, maar het is toch niet het ware. En soms, als Paul in een sombere bui is en iets zoekt om zijn ergernis op te richten, kijkt hij naar de blauw-en-witte middenpul en de twee bijbehorende hoekvazen en maakt verbeten de opmerking, dat het godgeklaagd is, dat één vaas van het grote vijfdelige stel ontbreekt.

[p. 133]

Wìè de verdwijning van het kostbare stuk indertijd op zijn geweten heeft gehad, vragen we ons maar niet af. Het feit, dat Oma Mierema zich er nooit over heeft uitgelaten, doet ons vermoeden dat zijzèlf er de hand in heeft gehad.... En als we er oude juffrouw Carolien naar vragen, weet ze niets. ‘Het is al zo lang geleden’, zegt ze. ‘De was hier nog maar pas. Ik was voor de bel en de trappen. Ik geloof dat het gebeurde gedurende de schoonmaak. Mevrouw wilde al het porselein zelf boven afwassen. Er lag een zeil over de tafel in de orgelkamer en we hadden ook nog een oude broodplank onder het teiltje met zeepsopwater gezet voor de kringen op het mahonie. Ik zie mevrouw nog.... Ze droeg een ochtendjapon, die gemaakt was uit een palmendoek, en ze had een gehaakt schortje met paarsfluwelen linten voorgebonden. Ze zei dat ik wel kon gaan. Maar later moest ik komen met stoffer en blik om de scherven en het zand op te vegen.... Nou ja, gedane zaken nemen geen keer.’

Makkelijk gezegd: gedane zaken nemen geen keer. Maar wij zaten daar met dat

[p. 134]

incomplete kaststel op ons kabinet. Mij persoonlijk kon het niet veel schelen, maar Paul had er bij tijden echt last van; dan zette hij advertenties, stelde zich in verbinding met antiquairs, of wandelde rond op de kijkdagen van diverse veilingen.

Tot nu toe had al die actie nog nooit tot enig resultaat geleid. Wannèèr Paul al eens zo'n alleenstaande vaas tegen het lijf liep, dan was het altijd een achtzijdige, of een geribde, of eentje met een soort rand; maar nooit was het de pendant van de ronde, ongeribde, blauwgebloemde verstekeling in de logeerkamerkast.

Tòt Paul op een dag, op een inboedelverkoop in Den Haag, van aangezicht tot aangezicht kwam te staan tegenover een ronde, ongeribde vaas, die in blauw op wit een strooipatroon vertoonde van kleine Chineesachtige bloemetjes.

Hij kwam die avond helemaal verrukt thuis. ‘Sprekend de onze, Marie Eugénie! Sprekend! Ik heb de makelaar opdracht gegeven te bieden.... Een limiet? Nee, ik heb alleen gezegd dat er me veel aan gelegen is. Stel je voor, dat we het stel weer

[p. 135]

compleet krijgen! Het mag kosten wat het wil, maar ik mòèt die vaas hebben. In het ergste geval wacht ik nog even met die nieuwe wagen. Een auto loopt niet weg, maar met zo'n vaas is het: nu of nooit....’

Ik kon Pauls enthousiasme niet volkomen delen; een kaststel van vijf vazen vind ik best, maar een kaststel van drie vazen en twee hangplantjes vind ik òòk best. ‘Ik hoop voor jou dat je 'm krijgt’, zei ik. ‘Wanneer hoor je het?’

‘Morgen’, zei Paul. ‘Morgen tussen de middag zou de makelaar bellen.’

En de volgende dag, tussen de middag, belde de makelaar. Paul nam de telefoon op. ‘Ja zeker,’ zei hij, ‘dat ben ik. In orde, zegt u? Prachtig! Hoe zegt u?’ Zijn gezicht betrok even. ‘Dat valt niet mee. Ik had geen idee, dat één zo'n vaas zò hoog zou gaan.... Maar nu ja, enfin.... Ik kom vanmiddag langs en dan neem ik hem meteen mee. Dank voor uw moeite.’ Hij legde de hoorn neer en keek me aan. ‘We hebben hem’, zei hij. ‘Maar de prijs valt niet mee....’

Het leek me tactvol niet verder in te gaan

[p. 136]

op die prijs. ‘Fijn’, zei ik. ‘Fijn voor jou.’

Tegen de avond kwam Paul terug uit Den Haag met de vaas, verpakt in papier en houtwol, onder zijn arm. ‘Ik ga hem meteen op zijn plaats zetten’, zei hij. ‘Ik moet zand hebben om er in te doen. En waar is het trappetje? En haal jij intussen even die andere van boven.’

Ik liep naar de logeerkamerkast, en daar vond ik wèl de kandelabers en de bronzen pendule en de zeegroene kaartencoupe, maar niet de vaas.

‘Kijk u eens in het tweedeurskastje’, raadde juffrouw Carolien. Maar ook in het tweedeurskastje was de vaas niet.

‘Annetje heeft hier laatst de boel opgeruimd’, herinnerde juffrouw Carolien zich en dus gingen we naar beneden, waar Annetje - het hoogste lied uitzingend - bij de keukentafel bezig was met zilverpoetsen.

‘De vaas uit de logeerkamerkast?’ zei ze. ‘O, bedoelt u die! Ik moest iets hebben om mijn duindorens in te zetten en toen zei uzelf: zoek er maar een; het wemelt hier van ouwe vazen. Toen heb ik die blauwe

[p. 137]

genomen. En toen is Parker met zijn staart aan een stekel blijven haken, en toen is alles aan gruizels geslagen. Maar ik heb al geïnformeerd....’ Ze knikte als een vriendelijke Sinterklaas en begon aan het uitpoetsen van haar zoveelste vork. ‘Ik ga morgen naar de bazar op de Nieuwendijk. Daar kan ik er eentje bijkrijgen, een veel mooiere....’

Ik zal niet herhalen wat Paul allemaal zei toen hij van het geval hoorde. Ik had zo'n medelijden met hem, maar wat kon ik doen!

Ik vrees, dat het nu mijn beurt is veilingen en antiquairs te gaan aflopen. Intussen staat de nieuwe Delftse vaas op de plaats van de oude, in de logeerkamerkast, naast de kandelabers, de bronzen pendule en de kaartencoupe van zeegroen marmer....