Josefine

XXVII

Iedere zomer wéér zegt Aafje, dat we toch eigenlijk wat moesten hebben ‘tegen de zon’.

‘Markiezen, of van die papieren harmonika-gordijntjes, mevrouw. Zonde en schande, de hele boel staat hier te verschieten met die drie ramen op het zuiden!’

Maar ik ben nooit ernstig ingegaan op de kwestie. Ik houd nogal van de zon, en daarbij heb ik het gevoel, dat ze uit een soort wraak wel eens helemaal zou kunnen wegblijven als ik trachtte haar buiten te sluiten met papieren harmonika-gordijntjes.

Ik zeg: ‘Ach Aafje, zoveel vàlt er hier niet te verschieten,’ waarmee ik dan bedoel, dat het kleed en de gordijnen en de stoelen al verschoten zíjn.

Ik zeg: ‘Het is toch ook veel vrolijker zó,’ en zij zegt: ‘Het is formeel een woestijn! En u zit vol zomersproeten. Geen gezicht op uw leeftijd... En als u niet oppast, krijgt u nog es gewoon, binnenshuis, een zonnesteek. Nee, dan waren de echte dames vroeger anders...’

Dat is best mogelijk! Denk maar es aan al die parasolletjes, en die handschoenen, en die hoeden met sluiers; en aan al die ramen met luiken en jaloezieën en lagen en lagen gordijnen.

Daar had je nu bijvoorbeeld grootmoeders huis. Daar waren blauwe lancaster-gordijnen. Ik herinner me zóveel

[p. 127]

zonnige lentedagen, dat ik tussen de middag daarheen ging. Buiten was het dan heel licht en vrolijk. De stoepleuning voelde warm aan, en het leek of je je brandde aan de koperen belknop.

In gedachte kan ik alles nog zo beleven; ik zie een man met een kar violen voorbij komen. De violen waren geel en blauw en paars. En de bomen waren knal-groen, en er lagen gouden kabbeltjes en karteltjes en vegen over het water van de gracht.

Dan ging de deur open en uit de gang kwam de kilte je tegemoet.

In de voorkamer hing een blauwe schemer. De wind, die door de open ramen binnenkwam, klepperde soms even in de laag-neergelaten gordijnen. De camelia en de ficus waren kleurloos, de aardbeien op de koffietafel leken grijs-lila en alles was een beetje anders dan het behoorde te zijn...

Ik hoor me nog vragen: ‘Grootmoeder, mag ik de gordijnen een heel klein kiertje optrekken?’ En ik hoor grootmoeders stem: ‘Maar liefje! De zon schijnt! Alles zou verschieten, het tapijt, en grootvaders stoel...’

Het tapijt en grootvaders stoel zijn nooit verschoten; ze zijn fris en gaaf gebleven als in de eerste tijd van hun bestaan. Maar grootmoeder zèlf werd oud voor haar tijd. Ze leefde jaar in jaar uit in de kille schemer van het huis. Haar donker haar werd doffig-grijs, als spinrag, haar handen deden denken aan kreukelige halfdoorzichtige stukjes vloeipapier, haar gezicht was kleurloos als de camelia; alleen haar ogen waren zwart of al de duisternis van het huis daarin was samengevloeid. Op een leeftijd, dat de tegenwoordige vrouwen nog tennissen of zwemmen of fietsen, zat zij stil met een grauwgeruite plaid over haar reumatiek-knieën in de hoge stoel bij het horretje...

[p. 128]

Nee, ik geloof echt dat het niet goed is de zon uit te sluiten, we zíjn nu eenmaal geen aardappelen of asperges of champignons; we tieren niet in het donker.

Ik redeneerde dus ook dit jaar weer in die geest tegen Aafje, die me echter hoofdschuddend en met een meewarige blik in haar ogen aankeek. ‘Ik weet het best,’ zei ze ‘u laat 't alleen om het geld...’

Aangezien het verhaal over mijn grootmoeder indertijd niet de minste indruk op haar had gemaakt, liet ik het er voorlopig maar bij. ‘Het zou een smak geld zijn,’ zei ik. ‘Zèlfs die gewone papieren harmonika-gordijntjes...’

Aafje snoof. ‘Nou, we zullen wel zien...’ Toen zwaaide ze over op het onderwerp van mijn aanstaande logeerpartij in Haarlem, bij Jan en Jolien. ‘Als mevrouw Jolien nou maar voldoende dekens op uw bed legt!’

‘Heremens, dékens! Aafje! We zitten middenin de zomer!’

‘Dat neemt niet weg,’ zei Aafje, ‘dat het kil kan zijn. En die hoge kamers daar! En dat late naar bed gaan! Ik ben altijd maar weer blij als u terug bent.’

Ik lachte. ‘Loop rond!’ En ik vroeg: ‘Wil jij nog wat zetten onder de brief voor Sofietje? Dan neem ik 'm straks mee naar de bus.’

Aafje zette met grote letters onder de brief: ‘Kom maar gauw terug, arm schaap. Laat je niet afbeulen door die kale Fransen!!!’

Maar ik geloof nooit, dat Sofietje gauw terugkomt. Ze zet door en dat pleit voor haar, vind ik. Het baantje, dat ze daar in Frankrijk heeft, is werkelijk geen kinderspel. Ik krijg de indruk, dat ze hard moet aanpakken. Ze is twee pond afgevallen, schrijft ze. En ze was toch al zo'n sprietje... Over Harry horen we geen woord meer. Wèl heeft ze een kruideniersbediende, die haar ging vervelen met zijn adoratie, een pak spaghetti naar zijn hoofd gegooid. En ze heeft met af-

[p. 129]

wassen drie theekopjes gebroken die ze nu moet vergoeden. ‘Ik weet niet waarvan,’ schrijft ze. ‘Want ik verdien niet eens genoeg voor de métro... Maar Frankrijk is heerlijk en Parijs is mooi!’

Enfin, ik heb dan vorige week in Haarlem gelogeerd en het was daar heel gezellig en ik kon er haast niet weg komen, want Jan en Jolien zijn de hartelijkheid zelf. ‘Nee, werkelijk kinderen,’ zei ik, ‘ik móét maandag weer terug. Ik krijg 's avonds bezoek: drie oude vriendinnen, met wie ik nog bij de juffrouwen Durand op school heb gezeten. Het is een ellendige gewoonte, maar één keer in de twee maanden komen we bij elkaar en maandag is het mijn beurt om ze te ontvangen. Een vreselijk gedoe met koffie en slagroom en taartjes! En Aafje geeft de kamer daarvóór altijd een extra beurt, want ze zien àlles, die vervelende ouwe mensen!’

‘Maar grootmoeder,’ heeft Hubert gezegd, ‘ze zijn toch net zo oud als u als u met ze op school hebt gezeten.’

Nu ja, de jongen heeft natuurlijk gelijk. ‘Zeker, Hubert. Maar die drie mevrouwen zijn zo statig en deftig geworden. Misschien is dàt het...’

Maar goed, maandagmorgen ging ik dan weer terug naar de Kloveniersburgwal. Op weg naar huis bestelde ik de taartjes, en ik kocht een casinobrood en tong en rookvlees voor de sandwiches. Ik mocht wel oppassen, dat de tong niet uitdroogde, het was vrij warm en de zon scheen.

Ja, de zon scheen, maar boven, in mijn kamer scheen de zon níét... Aafje zat met haar breiwerk in de vensterbank en stond op toen ik binnenkwam. In de groene schemer kon ik nauwelijks haar gezicht onderscheiden. ‘Hemel, wat is er hier gebeurd!’

‘Nou, en wat zègt u er van!’ zei Aafje. ‘Is dàt geen verrassing? We hebben nu keurige groenlancaster zonne-gordijn-

[p. 130]

tjes voor alle drie de ramen! En de prijs viel erg mee. Ik wìst dat het geld u afschrikte, maar ik heb er wat op gevonden...’

Verslagen ging ik zitten. Overal om me heen was het groene half-licht. Het liefst zou ik de gordijnen meteen hebben afgenomen, maar Aafje was zo trots. ‘Gunst...,’ kon ik alleen maar uitbrengen.

‘Ik wist wel, dat u blij zou zijn,’ ging Aafje verder. ‘Enne, wat het geld betreft... Ik heb de zilveren taartenvorkjes zolang weggebracht, naar de bank, u weet wel... Eind van de maand los ik ze weer in. We zitten nu toch niet op die zilveren vorkjes te wachten. Wat u?’

Het scheen, dat de goeie Aafje dit keer helemaal niet meer had gedacht aan het deftige bezoek van die avond...

Overigens, míj een zorg! Dan moesten die drie vervelende ouwe mensen hun taartje dit keer dan maar met een lepeltje eten!

Maar het erge, het echte èrge, waren die drie groenlancaster gordijnen! Het heeft me echt moeite gekost Aafje niet te laten merken hóé vreselijk ik ze vond.

Over een paar dagen vertrekt Tanja met dat schip. Ze blijft zes weken weg. Het zal míj benieuwen hoe ze zich houdt in de Golf van Biskaje...