De briefwisseling tussen P.N. van Eyck en Albert Verwey. Deel 1: juli1904-april 1914

[p. 231]

150.
Brief.

DE BEWEGING
Algemeen Maandschrift voor
- Letteren, kunst, -
Wetenschap en Staatkunde.
Redactie:
T.J.de Boer - Albert Verwey
en Is.P.de Vooys

Noordwijk a/Zee
30 Sept.^r 13

Beste Van Eyck,

Schrijf je gedichten maar af. Ik geloof dat je voorzichtigheid je bewondering niet in den steek heeft gelaten. Persoonlijk ben ik van meening dat het tweede gedicht niet van Bertken is. Bertken is een persoonlijkheid, en die als zoodanig, zich geen oogenblik te buiten gaat, - de dichter van het leliënvers is een persoon, dichterlijk en hartstochtelijk, die op een zeldzaam gelukkige manier haar (of zijn) innerlijke beweging aan de toenmalige taal heeft weten meetedeelen. Er zou een aardige studie over die twee te schrijven zijn: de eerste die in iedere strofe het juiste woord weet te vinden om haar eigen bewuste en voorname houding te teekenen, - de tweede die van 't begin af juist die woorden niet onthouden heeft of niet gebruiken kon, en er gemeenplaatsen uit de toenmalige poëzie voor in de plaats zet, hunkerend naar ruimte om van de distels tot de leliën, van de leliën tot de minne, van de minne tot de eeuwige zaligheid te geraken: - Bertken die met een fiere waardigheid zegt: Dye mijn siel alleen begeert hem wil ic nu inlaten, - de andere die in volledig zelfvergeten fluistert: ic neighe in der minnen schoot, daer bin ic uut ghevloten; - de eerste zich wendend en keerend in de zelf gekozen begrenzing, de tweede zich verliezend en uitstroomend in de golven van haar veel grooter sonoriteit. Het zou natuurlijk mogelijk zijn dat zulke twee gestalten de verschijningen van één mensch waren; maar ik houd het ervoor dat Bertke(n) nooit anders dan de eerste was.

Je Bevrijding heb ik ontvangen en gisteren de groote gedichten met genot gelezen. Ze hebben de innigheid van je jeugdgedichten, maar daarbij een veel rijper en kunstvoller zegging. Op gelijke hoogte met de fantasie waar je gevoel zich telkens in uit, hoort die dictie zelfs tot het heel bijzondere in die gedichten. Je bent een mijmeraar en de warmte van 't mijmeren is het sterkst in de twee droomen, die de centra van je onderwerpen uitmaken: het beschrijven van de wand, en het zien van de gaarde. Juist doordat het vers zoo verzorgd is, viel ik over één viervoetig: het heeft als eindwoord ‘uitzag’ dat in 't zelfde gedicht nog eens voorkomt.⁴⁵²

452 Het vijfde vers eindigde op ‘uitzag’ en het 132-ste ook. Dit laatste betrof de door Verwey gewraakte viervoeter. In Groot Nederland XIV [1916], I; pp. 104-110 heeft de dichter vòòr ‘uitzag’ ‘leunend’ gezet en het volgende ‘leunden’ vervangen door ‘steunden’. Deze wijziging is in de bundel Gedichten van 1917 verdwenen en de vroegste tekst hersteld. Mogelijk is, dat die tekst al ingeleverd was - Het Ronde Perk zou verschijnen!-, doorgestuurd werd naar de W.B. en zo in het boek van 1917 verscheen.

[p. 232]

Over 't geheel, en zonder andere te kort te doen, zullen er weinige onder je gedichten zijn die ik zóó genegen ben als deze twee.

Je schrijft niets van je examen, zoodat ik vrees dat van uitstel-uitstel komt. Hoe staat het ermee? -

Wij wonen sinds tien dagen in Villa Liesbet, omdat het andere behangen wordt.⁴⁵³ Alleen mijn kamer is intact gebleven, en daar zit ik dan in grooter rust dan ooit; - hiernaast geniet ik maaltijden en nachtrust.

Het ga je wel.

A.V.

A propos de opname van 't leliën-vers in je boekje. Waarom niet? Als toch in elk geval een bewonderend gedicht dat aan B's gedicht ontstoken is. Het volgt trouwens van zelf uit de plaatsing van je aanteekening in de Beweging. -⁴⁵⁴

453 In Villa Nova woonden de Verweys. Na de dood van Joh. van Vloten liet mevrouw Van Vloten-van Gennep naast die woning een eigen huis bouwen: Villa Liesbet, zo genoemd naar de oudste dochter van Albert en Kitty Verwey.

454 Zie nr. 148 en de noten 448 en 449.