Logo DBNL
De Americaensche zee-roovers (1931)

De Americaensche zee-roovers

(1931)–Alexander Olivier Exquemelin–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

III. Hooft-stuck.
Nieuwe equipage van Lolonois, om de stadt St. Iago de Leon, en Nikaragua te gaen inneemen, alwaer hy in groote elende stierf.

LOLONOIS hadt sich onder die van Tortuga in goede faem gebracht door de laetste tocht die hy gedaen hadde, en die hem soo wel gheluckt was, hebbende een goede buyt+ gemaeckt; maer het gingh met hem gelijck het spreeckwoordt seydt, al wat met vloedt komt, gaet met ebbe weder uyt; soo dat hy genoodtsaeckt wierdt wederom een andere tocht aen te vangen. Hy hadt geen moeyten, om het volck daer toe te doen resolveren, want de voorgaende reys hadt haer soo aengelockt, dat sy geen swarigheydt vonden, om een andere tocht aen te nemen, en daer en boven het vertrouwen dat sy hadden op Lolonois, was soo groot dat sy hem gevolght souden hebben, al hadt hy haer in het grootste perijckel des wereldts gebracht. Eyndelijck Lolonois resolveert met sijn mede hooftlieden, om in het Meyr van Nicaragua te gaen rooven, en aldaer alle de Steeden en Dorpen te gaen plonderen. Maer om den Leser te voldoen, sal ick hier een beschrijvinghe van het Meyr Nicaragua doen, op dat dit verhael des te beter verstaen sal werden, doch sal in het Derde deel beter te pas komen, in 't verhael van het inneemen van Panama, alwaer ick een beschrijvinge van Costa Rica, met verscheyde landt-teekeningen sal toonen. Na dat Lolonois doen vast beslooten hadt, om in het Meyr van Nicaragua te gaen rooven, soo bracht hy te samen een macht van omtrent seven hondert man, en liet dat Fluytschip (dat hy in Maracaibo genoomen hadde) gereed maken, het welcke hy met drie hondert man bemande, de rest begaven haer op an-

dere kleyne Scheepen, die vijf in 't getal waren, makende een Vloot van ses scheepen uyt: haer rendevous was aen het Eylandt Espanjola, aen een plaets genaemt Bajaha, alwaer sy vleesch voor haer scheepsprovisie souten en in namen.



illustratie
Dese Roovers hadden Canoes van nooden.


Haer accoort nu gemaeckt, ende haer scheepen+ toegerust zijnde, om in zee te gaen, gingen sy onder zeyl, en setten haer cours naer een plaets, Matamano genaemt, geleegen aen de zuydzijde van het Eylandt Cuba, haer voorneemen was aldaer al de Canoes te gaen roven die sy vinden konden, alsoo op dese plaets veel Schilpadt visschers woonen, die Schildpadden vangen en souten, om naer Havana te brengen, dese Roovers hadden Canoes van nooden, om haer volck op de Rivier te brengen, alsoo haer Scheepen soo hoogh

niet konden komen door d' ondiepten. Eyndelijck, na dat sy dese arme lieden van haer noodtsakelijckste gereedtschap berooft, ende noch een party van haer meedegenoomen hadden, staecken sy in zee, en setten haer cours naer Cabo gratia a Dios, geleegen aen de vaste kust, op de hooghte+ van vijftien graden noorder breedte, omtrent hondert mijlen van het Eylandt Pines, noord en zuyden van het selve Eylandt; maer sy raeckten in de stilte, ende de stroomen deeden haer drijven in de Golfe van Honduras: sy deeden haer beste om weder naer boven te komen, maer hadden windt en stroom tegen, en het Schip van Lolonois konden de anderen niet volgen; maer het slimste was dat de victualie haer begon t' ontbreeken, soo dat sy genoodtsaeckt wierden eenige plaets te soecken alwaer sy weer de kost mochten vinden. Ten laetsten dwongh haer de honger het landt te kiesen, om met haer Canoes in d' eerste Rivier te gaen, om victualie te soecken. Sy quamen met eenige Canoes in de Rivier van Xagua, die van Indianen bewoont werdt, plonderden+ daer alle d'Indiaanse wooningen die sy daer vonden, en brachten naer beneden aen haer scheepen eenige quantiteyt van Spaensche Tarw, die sy Mais noemen, met verckens, hoenders, kalkoenen, en alles wat sy hadden konnen krijgen. Maer dit was noch niet genoegh om tot die plaets te komen, daer sy heen wilden; sy hielden derhalven weder raedt met malkanderen, ende beslooten datse de quade tijdt souden laten passeeren, en dat sy ondertusschen souden sien alle de Steeden en Dorpen die in de Golfo waren, te plonderen. Sy zeylden dan langhs de kust, en sochten doenmaels anders niet als de kost, en over al daer sy aenquamen, maecktense 't soo schoon, datse d' inwoonders selver in hongersnoodt brachten; want sy aten alles op watse krijgen konden; wanneer dat sy aen landt quamen, schootense d'Apen+ in 't bosch om 't eeten, dood. Daer na quamen sy in Puerto Cavallo, alwaer eenige Spaense Packhuysen zijn, daer in de goederen van boven gebracht worden, tegen dat de Scheepen komen om die af te halen. Daer vondense een Spaensche Koopvaerder, gemonteert met vier en twintigh stucken, en sestien bassen; die namen sy wegh, en gingen aen landt, plonderde al wat sy

vonden, verbrandende de packhuysen, en de huyden die daer laegen: sy maeckten oock een party gevangens, die se seer qualijck tracteerden, soo dat dese arme lieden alle dagen gepijnight wierden met alle soorten van tormenten die men bedencken kost. Wanneer Lolonois yemandt op de pijnbanck liet stellen, en hy+ niet datelijck antwoorde als hy hem yets vroegh, soo kapten hy de selve met sijn houwer aen stucken, en lickte het bloedt met sijn tong van de houwer, wenschende dat het de laetste Spanjaerdt mocht zijn, dien hy alsoo doodt geslagen hadde; en wanneer yemandt van d'arme Spanjaerden, door benautheydt, of door de sware tormenten die hy haer aendede, seyden dat sy haer by volck souden brengen, en dat hy dan door verbaestheydt altemets de wegh niet wel konden vinden, die deeden sy duysentderhande tormenten aen, en ten laetsten sloegense hem dan noch doodt.

Na dat sy de meeste van haer gevangens door de allerwreedtste+ pijnen en tormenten om 't leven gebracht hadden, vonden sy 'er op 't laetste twee die haer aen een Spaensche Stadt souden brengen, St. Pedro genaemt, en omtrent tien a twaalf mijlen van Puerto Cavallo gelegen. Lolonois maeckte sich selver gereedt om met drie hondert man daer na toe te gaen, en liet als hooft van de rest van sijn volck Moyse van Wijn, en begaf sich op de wegh met sijn twee Gitsen: naeuwelijcks drie mijlen geavanceert zijnde, vond in embuscade eenige Spanjaerden, die hem wacker tegenstand deeden; maer nochtans in korten tijdt verwon hy de selve, drijvende de Spanjaerden op de vlucht. Alle de gequetsten, die de Spanjaerden achter lieten, vroegh hy na de macht der Spanjaerden, en daer na sloegh hy se doodt, op dat sy hem niet verklicken souden. Hy had oock eenige gesonde gevangens bekomen; dese vroeg hy naer de wegh, en of 'er noch eenige Spanjaerds in embuscade lagen, sy antwoorden hem ja. Doen nam hy haer een voor een apart, en vroegh haer of 'er geen andere wegh en was te vinden om die te mijden, de selve seyden van neen. Daer op bracht hy deselve voor alle d'andere gevangens, en vroeg haer naer de weg, sy antwoorden datse geen andere weg en wisten. Lolonois daer over met een duyvels boosheyt ingenoomen zijnde,+ opende een van de selve gevangens levendig, en sneed hem het

hert uyt het lijf, beet daer in, en gooyde het een ander in sijn aengesicht, seggende: Soo ghy my geen andere wegh wijst, soo sal ick u hetselfde doen. Dese arme lieden in groote benautheydt zijnde, beloofden, dat sy hem een andere wegh souden brengen, maer dat de selve seer moeylijck was om te gebruycken: evenwel om hem te voldoen, brachten sy hem door een andere wegh; maer de selve niet konnende gebruycken, wierdt hy gedwongen de groote wegh te neemen, seggende met een groote boosheydt: Mordieu les bougres de Espagnols mele payeront.

illustratie
... en sneed hem het hert uyt het lijf.


's Anderendaeghs quam hy weder by een embuscade, die hy met sulck een

geweldt aentaste, dat de Spanjaerden geen uur standt hielden. Hy gaf last aen syn volck geen quartier te geven, seggende, hoe meer sy onder weegh doodt sloegen, hoe minder resistentie sy in de Stadt souden vinden. De Spanjaerden meenden dat sy desen Roovers met haer embuscades moe souden maecken, derhalven retireerden sy al van d'een op den ander.

Eyndelijck quam Lolonois by de derde embuscade, die hy niet meerder verschoonde als de twee andere, hoewel dat die vry stercker was, maer met het werpen van eenighe handt-granaten, dwongh hy de Spanjaerden de vlucht te nemen, maer hy vervolghde haer soodanigh dat hy de meeste doodt sloegh eer dat sy in de Stadt quamen, alwaer dese Rovers verwacht wierden: de wegh daer sy door moesten, was wel voorsien van goede Baricades, en daer was oock geen andere wegh te vinden, om dese te mijden, alsoo de Stad rondtom beplant was met seeckere boomen, die men Raquelte noemt; die soo vol doornen zijn, dat het onmogelijck is om daer door te komen. Het is slimmer als de driehoecken, die men in Europa gebruyckt, daer een Leger passeeren moet.

Als de Spanjaerden, die achter de Baricades lagen, de Rovers in 't gesicht kreegen, begonnen sy lustigh met Canon op haer te schieten. Maer de Roovers gingen plat op haer buyck neder leggen, en doen het geschut gelost was, vielen se daer op aen met haer roers en handtgranaten, en deeden de Spanjaerden groote schaede; evenwel konden sy noch met desen aenval daer niet inkomen, waer door sy gedwongen wierden te retireeren. Daer na quamense daer weder op aen, met weynigh volck, ende schooten niet eer op de Spanjaerden, of sy moesten wis schieten, soo dat yder schoot een man was, doodt, of gequetst. Eyndelijck tegen den avondt wierden de Spanjaerden gedwongen het op te geven. Sy lieten dan een witte vlagh waeyen, om te parlementeren, en gaven de Stadt ten besten, versoeckende quartier, en twee uuren+ tijdt, om haer met eenige van hare goederen alders heen te begeven, 't geen haer van Lolonois toegestaen wierdt. Hier op quamen de Roovers in de Stadt, ende bleven twee uuren stil, volgens haer belofte, maer dit kost de Spanjaerden weynigh baten, alsoo

de Rovers haer kort achter de hielen waren, en ontnamen al haer goedt, dat sy mee genomen hadden, en daer toe wierden sy noch gevangen genoomen: het meeste goedt was evenwel wegh, soo dat sy in de Stadt anders niet vonden als eenige leederen sacken met Indigo. Eyndelijck, naer eenige dagen aldaer vertoeft en na haer gewoonte veel tyrannien gepleeght te hebben, verbranden sy de Stadt, en vertrocken met de buyt die sy daer vonden. Aen+ de Zeekant wederom gekomen zijnde, hadden haer mackers, die aen de Scheepen gebleeven waren, langs de kust geweest, en aldaer eenige Indiaensche Visschers gekregen, die haer geseydt hadden, dat in de Rivier van Guatimale een heckboot uyt Spangien verwacht wierdt. Sy resolveerden van aen d' Eylanden die aen d' ander zijde van de Golfe zijn, te gaen, om aldaer haer+ Scheepen schoon te maecken; en sy lieten twee Canoes voor de mondt van de Rivier van Guatimalle, om op het Schip te passen, dat uyt Spanjen verwacht wierdt; doch de meeste oorsaeck, waerom dat sy naer de Eylanden gingen, was om leeftocht te soecken, alsoo daer veel Schildpadden zijn, seer beqaem om 't eeten.

Aldaer gearriveert zijnde, verspreyden sy haer van malkanderen, ende yder trop hiel sijn plaets daer sy ordinaris gingen visschen. Yder een was besigh met netten te braeyen om Schildtpadden te vangen. Die netten maecken sy van seecker bast van boomen, die sy Makao noemen: daer van maecken sy oock alderhande Touwerck voor haer Scheepen, soo dat sy noyt verleegen zijn; want sy weten door 't een of 't ander middel haer te behelpen. Daer zijn oock seeckere Eylanden die vol pick zijn, dat bequaem is om scheepen dicht van te maecken, ende als sy teer van doen hebben, maecken sy dit pick weeck met Traen van Hayen. Dit Pick wordt door de Zee aengespoelt, altemets in soo grooten meenigte, dat 'er heele Eylandekens van geformeert zijn: dit pick is niet gelijck als het scheepspick dat wy hier gebruycken, maer het is seecker zeeschuym, 't geen de Natuurkenders Bitumen noemen: mijn oordeel is, dat het komt door 't wasch, 't geen door storm en onweder in de zee geworpen, en aldaer aen de strandt ghespoelt wordt, want het is met zandt gemengt, ende het heeft een reuck als swarte Amber de Gris, die uyt het Oosten

komt. Dese gewesten door zijn oock groote quantiteyt van Byen, die hooning in het bosch aen de boomen maecken, en het gebeurt dickwils, dat door groote storm het wasch met de hooning die aen de boom hangt, t' zeewaert ingedreeven wordt. Sommige Naturalisten willen dat uyt dese hooning ende wasch een seder+ afscheydinge komt door het water, van welcke afscheydinge het Amber de Gris gemaeckt werdt: dit is seer licht te gelooven; want wanneer het Amber de Gris gevonden werd, is het noch weeck, ende ruyckt na het wasch.

Dese Roovers maeckten haer Scheepen op het spoedigste weer schoon, ende hielden haer gereedt tegens dat sy tijdingh van d' aenkomst van het Schip krijgen souden. Ondertusschen liepen sy met haer Canoes langhs de kust van Julatam, alwaer veel Indianen haer onthouden, om op d' Amber de Gris te passen, die aen d' Eylanden, langhs de vaste kust geleegen, komt te stranden. Ick sal, terwijl dat de Roovers ons hier gebracht hebben, yets van dese Indianen schrijven, alsoo der yets aenmerckelijcks is, omtrent haer Godtsdienst, en manier van leven.



illustratie
De Spanjaerden stuerden alle half jaer daer een Priester.


Deze Indianen zijn over hondert jaren onder de Spaensche dwinglandye gebracht; ende als de Spanjaerden haer van nooden hadden, namen syse wegh, en tracteerden haer seer qualijck: de Spanjaerden stuerden alle half jaer

daer een Priester, om (soo sy voorgaven) bekeeringh aen haer+ te doen; maer het verstreckte meer tot godtloosheydt, als tot Godts eer en dienst; want sy komen daer niet, als om dese arme onnoosele lieden te berooven van het geene sy besitten; want als de Priester by haer komt moet d' Opperste van haer, die sy Casico noemen, hem sijn dochter geven, of een ander naer sijn sin, die gebruyckt hy soo langh als hy 'er is: daer en boven moeten alle d' Indianen alle dagen soo veel hoenders, soo veel eyeren, en soo veel katoen, in 't kort geseydt van alles wat sy hebben, geven, als de Priester haer belast; ende soo sy bevonden werden haer eygen Godtsdienst te plegen, soo werden sy van de Priester en sijn medemackers gevangen genomen, en gestraft. Maer als de Spaensche Priester siet dat sy geen meer opbrengen konnen, soo vertreckt hy; en als hy wegh is, pleegen de Indianen weder haer eygen Godtsdienst.

Yder een van haer heeft een Godt, die sy dienen en aenbidden+ naer haer welgevallen. Als onder haer een kindt geboren wordt, wordt het stracks in haer Kerck gebracht (alwaer sy dagelijcks aen haer goden offeren) en daer wordt assche in een ronde krans gestrooit, en door een zeef gedaen, op dat 'er geen vuyligheydt by gemenght sal worden; het kindt wordt dan in 't middel van de krans (daer de assche in gestrooit is) neer geleyt, en moet daer de gantsche nacht blijven, ende de Kerck is rontom open, soo dat alle dieren daer in konnen naer haer welgevallen. 's Anderendaeghs 's morgens komen de vrienden van het kindt daer naer kijcken, ende sien of 'er oock eenige dieren 's nachts by geweest zijn, ende soo niet, laten sy het noch al leggen, soo langh tot dat sy bemercken dat 'er eenighe dieren omtrent het kindt zijn geweest. Dit sien sy aen de voetstappen, en het dier dat sy bemercken dat by het kindt is geweest (het zy een kat of hondt, of paerdt, of een leeuw, wat dier het oock soude mogen zijn) die houden sy voor de patroon van het kindt, die hem bewaren, en in alle tegenspoed helpen moet; en hem ter eeren branden sy seeckere ruyckende Gom, die sy Copal noemen, ende by ons Gomma Caragna geheeten wordt. Als 't kindt nu tot sijn jaren gekomen is, geven sijn ouders hem te kennen wie dat hy aenbidden

moet; waer op hy in de Kerck gaet, en offert aen soodanigh beest, als sijn ouders hem aengewesen hebben. Soo wanneer hen eenigh leedt geschiedt is, gelijck als wanneer sy malkanderen iets ontstoolen hebben; die het leedt geschied is, gaet en offert dan aen sijn Patroon, en klaeght aen hem het leedt dat hem aengedaen is, en soeckt daer wraeck van: 't gebeurt oock dickwils dat twee of drie dagen daer naer, die het leedt gedaen heeft, den hals gebrooken is, of geslagen, of gebeten van soodanigen Dier als d' ander aengebeden heeft; soo dat men daer door bemercken kan, hoe die onnoosele lieden van den duyvel misleydt, en geplaeght werden. Een Spanjaerdt heeft my een kleyne geschiedenis daer van verhaelt, die hier niet te onpas sal komen: De selve was aldaer gekomen om eenige handeling met dese Indianen te doen, en terwijl hy daer eenigen tijdt verblijven moet, en de Spanjaerden soo van aerdt zijn, dat sy sonder vrouwen niet leven konnen, soo nam hy een Indiaense vrouw, om op hem te passen, en die hy meerder tot sijn vermaeck (als men dit vermaeck noemen mach) hiel. Het gebeurde dat dese Indiaensche vrouw naer de plantagien gegaen was, om eenige fruyt daer van daen te halen; en wat te lang uytblijvende, gingh den Spanjaert daer na toe, om te sien waer sy soo lang bleef. Als hy omtrent de plantagien quam, sagh hy d' Indiaensche vrouw met een dier, van gedaente als een Leeuw, die sijn wil met haer deede. Hier over wierdt dese Spanjaerdt soo verbaest, dat hy terstondt naer huys liep; en soo dra d' Indiaense vrouw weder thuys gekomen was, vroeg hy haer, wat sy met dien Leeuw, die hy by haer gesien hadt, deede? In 't eerst scheen sy beschaemt te zijn, en wilde sulcks verloochenen; maer op het laetste bekende sy het, seggende dat die Leeuw haer patroon was. De Spanjaerdt joegh haer toen wegh, en wilde na die tijdt niet meer met haer te doen hebben.

Dese Indianen onthouden haer op alle de Eylanden leggende+ in de Golfe van Honduras, als mede aen de vaste kust van Jacatam, alwaer sy verscheyde schoone plaetsen hebben, daer sy haer wooningen houden; sy zijn malkanderen ontrouw, soo dat sy gedwongen zijn haer plantagien diep in de bosschen te maken, buyten weten van haer medemackers. Sy hebben oock besondere

Ceremonien in haer Huwelijken, gelijck als yemand onder haer+ een dochter ten Huwelijck begeert, soo gaet hy se eerst aen haer ouders versoecken; dan wordt hy door de vader van de dochter ondervraeght, of hy geen ander vrouw getrouwt, en of hy oock een groote plantagie heeft, en of hy wel visschen kan, en veel andere diergelijcke dingen meer. Als hy dan op alles naer des Vaders sin geantwoordt heeft, geeft de Vader hem een pijl met een boogh. Dan gaet hy terstondt na de dochter, en geeft haer een krans van bladeren gevlochten, met eenige bloemen daer in, die moet sy op haer hooft setten, en werpen de andere, die sy te voren gedragen heeft, wegh: (want het is de manier onder de dochters, die noch maeght zijn, een gevlochte krans op haer hooft te dragen) daer na gaet yder een van haer aen sijn patroon offeren, en vragen of het geschieden magh. Dan werdt seecker dranck van Mais gemaeckt in 't huys van des dochters Vader, en al de vrienden vergaderen daer by een: dan geeft de Vader sijn dochter aen die geen, die se versocht heeft; getrouwt zijnde, brenght de Bruydegom de Bruyd wegh. 's Anderen daeghs komt de dochter by haer moeder, en neemt het kransjen van haer hooft, en breeckt het voor haer moeders voeten aen stucken, maeckende een groot geschrey; ende haer man komt met syn wapens en bewijst de Vader groote vriendtschap. Het is de manier onder haer, dat wanneer een maeght beslapen is, dat sy dan haer krans breeckt voor haer moeders voeten, ende aldaer een groot geschrey maeckt. Dit is het geene ick van de manier van leven van dese wilde menschen, den gunstigen Leser te verhalen hadde. Nu sullen wy weder onse Historie vervolgen, en overgaen tot de Rovery.

De Rovers hadden eenige Canoes van de Indianen genoomen aen het Eylandt Sambale, omtrent vijf mijlen van de kust van Jacatam. Op dit Eylandt komt Amber de Gris, als 'er een storm uyt het oosten gewaeyt heeft: de stroomen brengen allerhande dingen nader: men heeft 'er stucken van Canoes gevonden, die van de Caribische Eylanden, door de stroomen zijn aengedreeven, zijnde wel by de vijf hondert mijlen daer van daen. Tusschen dit Eylandt en de vaste Kust is het heel ondiep, soo dat 'er geen groote vaertuygen door en konnen. Op dit Eylandt is veel Cam-

pesche hout, als mede op de vaste kust; en veel andere verwhouten, die hier te lande seer goedt en kostelijk souden konnen zijn, by aldien men de kennisse daer van hadde; d' Indianen weten daer seer schoone verwen van te maken, die niet verblicken gelijck d' onse doen.

Na dat de Roovers aldaer omtrent drie maenden vertoeft hadden, soo kreegense tijdinge van het Spaensch Schip datse verwachtende waren. Sy maeckten haer dan op het spoedighste zeyl-ree, en gingen alwaer het Schip ten ancker lagh, en besigh was om te lossen. Sy maecken haer gereedt om hem aen boort te leggen, ende andere kleyne vaertuygen gingen aen de mondt van de Rivier om eene Barque te verwachten, die seer kostelijcke Koopmanschappen van boven brachten, als Concenille, Indigo en Silver. Het groote Schip was wel voorsien om sich te defenderen, want het was gewaerschout dat dese Rovers op de kust waren, waer tegens het gemonteert was met twee en veertigh stucken Canon, ende andere ammonitie naer advenant, nevens hondert en dertigh man. Lolonois leyde hem met sijn Schip aen boort, op welcke hy acht en twintigh stucken Canon hadde, maer wierdt van de Spanjaerden soodanigh onthaelt, dat hy afwijcken moest, en noch een Schip dat hy by hem hadt. Terwijl dat dese Rovers teghens den Spanjaerdt doende waren, quamen vier Canoes met volck, onder de duysterheydt van de roock, en enterde den Spanjaerd, en dwongen hem tot overgeeven. Maer de buyt en was soo groot niet als sy gemeent hadden; want het Schip was op sijn spoedighste gelost, alsoo de Spanjaerden verwittight waren, en haer meeningh was na 't lossen van het Schip, het selve in de Rivier te halen, en daer soo lang te wachten, tot dat de Rovers gereedt waren om uyt te komen. Sy vonden noch in 't Schip vijftigh lasten yser, vijftigh lasten papier, ende een goede party potten vol wijn, met noch eenige packen, maer van weynigh belangh. Naer 't veroveren van dit Schip, hield Lolonois raedt met sijn gantsche Vloot, om naer Guatimalle te gaen. Sommige stemden+ dit met hem, doch andere weder niet. Daer waren veele die noyt meer by de Rovers geweest hadden; ende daer by gekomen zijnde, meendense dat de stucken van achten van de boomen te schudden

waren; maer sy wierden bedroogen, so dat sy met malkanderen+ weder naer huys toe wilden. d' Anderen die dit leven gewent waren, seyden dat sy liever van honger wilden vergaen, als thuys te komen sonder geldt.

Het meeste deel van haer siende dat de tocht van Nicaragua niet lucken wilde, alsoo de meeste part van het volck de moedt+ opgaf, en resolveerden van Lolonois af te scheyden; een genaemt Moyse Vauklijn, die het Schip hadde dat in Puerto Cavallo genoomen was, ging van haer, ende nam sijn reys naer Tortuga, daer hy gingh kruysen. Een ander, genaemt Pierre le Picart, siende dat d' andere wegh waren, resolveerde van gelijcken te doen. Dese gingh langs de vaste kust, en quam aen Costa Rica alwaer hy een landingh deedt aen de Rivier van Viragua, daer hy met sijn volck naer het Stedeken genaemt Veragua marcheerde, en het selve plonderde, niet tegenstaende het tegenweer dat sy+ daer vonden van de Spanjaerden, die haer in 't geweer begeven hadden. Sy brachten een party van de burgers op haer schip gevangen; maer de plondering die sy daer deeden, bedroegh seer weynigh, want dese plaets is alleen bewoont van arme lieden, die aen de mijnen wercken; daer zijn eenige goudtmijnen, maer sy zijn niet geopent, als alleen van de slaven, die de aerde uyt de bergen graven, en gaen die aen de Rivier wassen, vinden daer gemeenlijck kleyne stuckjes goud in, als erreweten, eenige grooter en andere oock kleynder, soo dat de Rovers anders niet en vonden, als omtrent seven of acht ponden goudt. Maer haer meeninge was om hooger op te gaen naer een Stadt aen de Zuyd-zee, genaemt Nata, om die te plonderen, alsoo daer meeste de Kooplieden woonen, die hare slaven hebben in Viragua. Maer sy konden tot haer oogwit niet geraken, door de groote meenigte der Spanjaerden die op haer pasten. Lolonois was alleen gebleven in de Golfe van Honduras, met het Heckboot, dat hy met sijn medemaeckers van de Spanjaerden genoomen hadde, en op de welcke hy drie hondert man hadt: hy soude d'andere wel gevolght hebben, maer mits hy een swaer Schip hadt, konde het soo niet tegen de stroomen oplaveeren, als d' andere lichte Schepen deeden; daer by had hy gebreck van mondtkost, soo dat hy meest aen

landt wesen moest om de kost te soecken, sy schooten Apen, ende+ alderhande dieren, die sy vinden konden om t' eeten. Eyndelijck quam Lolonois, naer veel suckelens, boven Cabo Gratia a Dios, aen seecker Eylandeken genaemt Ilas de Laspertas, alwaer twee redelijcke groote Eylanden zijn, die de Rovers noemen Carneylandt, aldaer omtrent die Eylanden verzeylden Lolonois sijn Schip op+ een Rif, alsoo het dieper gingh, als hy selver gemeent hadde. Sy gingen terstondt aen landt met alle man, en namen het geschut daer af, ende losten al het yser dat 'er in was, maer dat hielp niet, het Schip bleef echter sitten. Sy resolveerden evenwel onder malkanderen van de nood een deught te maken, en het Schip te sloopen soo veer als sy konden, ende van het hout en yser dat sy daer af kreegen, een Barque Longue te maecken. Terwijl onse Rovers daer mee doende zijn, sal ick een kleyne beschrijvinge doen van dit Eylandt, en van d'inwoonders aldaer.

Dese twee Eylanden zijn bewoont van seker soort van volck, die men met groote reden, wilden magh noemen, alsoo nooyt Christen mensch haer gesprooken, noch haer wooningen gevonden heeft. Daer zijn veele lieden geweest, die ses a seven maenden op dese Eylanden gewoont hebben, en evenwel haer wooningen noyt hebben konnen vinden. Dese Indianen zijn kloeck van lichaem, ende seer snel in 't loopen, en in 't duycken. Sy hadden 't ancker van een Roover, dat wel ses hondert ponden woegh, van de grondt afgehaelt, en sijn kabeltouw aen een klip vast gemaeckt; haer geweer, dat sy hebben, is altegaer van hout, sonder yser, somtijds gebruyckense aen 't endt van haer geweer een hay-tandt, schieten met geen boogh, als andere Indianen doen, maer met een seecker fatsoen van Assegayen, die omtrent anderhalve vadem langh zijn. Sy hebben op het Eyland verscheyden plantagien, in het bosch, daer sy verscheyden vruchten van genieten, als Petatos, Bananen, Backoven, Anassen, en meer andere naer 's landts aerdt, maer ontrent hare plantagien en zijn geen huysen. Men seyde dat sy de menschen aeten. Terwijlen dat Lolonois daer was, gingh een van sijn volck in 't bosch met een Spanjaerdt, sonder ander volck by haer te hebben, ende oock sonder ander geweer als een Roer: een mijl of anderhalf in 't bosch

zijnde, wierden sy van een troep Indianen verrast; de Fransman schoot een schoot, en begon het op de loop te stellen, maer de Spanjaerdt bleef achter, alsoo hy soo wel niet loopen konde, d' ander quam weynigh tijds daer na aen de strandt, maer hadden sijn macker verlooren, die oock noyt weder quam. Een wijle tijds daer naer, gingen sy boschwaerdt in met een troep van tien a twaalf mannen, alle wel gewapent; dese Fransman was by haer, ende door nieuwsgierigheydt bracht hy haer weer omtrent daer+ hy d' Indianen gesien hadde. Sy quamen ten laetsten op een plaets, alwaer d' Indianen vuur aengestoocken hadden, ende vonden aldaer de beenen van de Spanjaerdt die sy gemist hadden, met noch een handt, die gebraden, en half opgegeeten was. Sy bemerckten aen de handt dat hy het was, want hy hadt maer drie vingers aen die hand die sy daer vonden: sy verjaegden d' Indianen terwijl sy daer waren, ende hebben vier vrouwen met vijf mans persoonen ghenoomen. Sy brachtense aen de strandt, ende riepen d' Indianen die sy mede hadden, om by haer te komen spreken (alsoo sy daer omtrent gewoont hadden) maer sy konden malkanderen niet verstaen. De Rovers presenteerden haer coralen, messen en bijlen, 't geen se aennamen; oock bejegenden sy haer seer vriendelijck, geevende haer eeten en drincken, maer sy wilden noch eeten noch drincken hebben: noch men heeft niet bemerckt, dat sy oyt tot malkanderen gesproocken hebben, soo lang als sy gevangen zijn geweest. Doen sy sagen dat d' Indianen soo bevreest voor haer waren, lieten syse loopen, en gaven haer soo wat snorrepijpen mede, om haer aen te locken, waer op sy haer wesen datse wederkomen souden; maer quamen niet weder, noch se hebbense sedert die tijdt oock niet meer op het Eylandt vernoomen, alhoewel sy noyt eenige vaertuygen gevonden hebben, daer sy mede konden overvaren, soo datse niet anders konden oordeelen, of sy waren by nacht naer de kleyne Eylanden over geswommen.

+ Ondertusschen was Lolonois met sijn volck lustigh doende om het groote Schip af te sloopen; maer siende dat sy eenige tijdt van doen hadden, al eer dat sy met alle man daer van daen konden komen, begonnense te arbeyden, en plantagien te maecken, om aldaer eenige vruchten te planten, om daer van te konnen leven.

't Eerste dat se planten, waren seeckere boontjes, die de Spanjaerden Friholes noemen, en d' Italianen Facioli: in de tijdt van ses weecken hadden sy een groote meenighte van Spaensche Tarw, als mede Banannes en Backovens, soo datse doen geen nood hadden om van honger te vergaen. Na vijf a ses maenden aldaer vertoeft te hebben, en een Barque Longue van het afloopsel van het groote Schip gemaeckt te hebben, beslooten sy onder malkanderen, dat een partye van haer in de Rivier van Nicaragua soude gaen, om aldaer Canoes sien te krijgen, om de rest van het volck te komen halen: en om dat 'er geen oneenigheydt komen souden, soo speelden sy wie in de Barque, en met eenige Canoes die sy noch hadden, gaen souden. De helft van het volck begaven haer in de vaertuygen, en d' andere helft bleef op het Eylandt. Na weynigh dagen zeylens, quam Lolonois aen de mondt van de Rivier van Nicaragua, alwaer hy het ongeluck, dat hem lange tijdt vervolght hadde, op de hielen quam, alsoo hy ontdeckt wierdt van d' Indianen en van de Spanjaerden, die een groot gedeelte van sijn volck doodt sloegen, en+ hy selve met het ander gedeelte gedwongen wierdt te vluchten; evenwel konde Lolonois niet resolveeren by sijn mackers sonder Schip weder te komen: hy hield dan raed met sijn volck, dat hy noch hadt, om met de Barque die sy hadden, naer de kust van Cartagena te gaen, en te sien of sy daer geen Schip konden krijgen. Maer het scheen dat Godt niet langer de godtloosheden van desen mensch konde toelaten, maer hem door een wreede doodt straffen wilde voor alle de wreetheden, die hy aen soo veel onnoosele menschen hadde gepleeght; want in de Golfe van Darien komende, is hy met sijn volck vervallen in de handen der Wilden, by de Spanjaerden Indios Bravos genaemt. Sy hebben hem aen stucken gekapt+ en gebraeden, naer het verhael van een sijner meedemackers, die het selve zoude geleeden hebben, hadde hy sijn leven niet met de vlucht gesalveert. Dit is het endt van een mensch die soo veel onschuldigh bloedt gestort en soo veel gruwelen bedreven heeft.

Het ander volck, dat op het Eylandt gebleven was, geen tijdinge+ van Lolonois krijgende, begaven haer op seecker Roover, die van Jamaica quam, van de welcke het voornemen was, aen Cabo Gratia Dios te landen, om van daer de Rivier met hun Canoes

op te roeyen, en de Stadt Cartagi te gaen inneemen. Dese beyde partyen van Rovers waren bly datse malkander gevonden hadden; d' eene om van d' elende verlost te wesen, in de welcke sy omtrent tien maenden hadden geweest, en d' andere, omdat sy soo veel te meerder macht souden hebben om tot haer voorneemen te komen. Eyndelijck aen Cabo Gratia Dios gekomen zijnde, wierdt haer volck in Canoes gescheept, om naer bovente gaen: sy waren omtrent vijf hondert man sterck, met de Rovers die sy van het Eylandt afgehaelt hadden, en lieten haer Scheepen aen de mondt van de Rivier, met vijf of ses man op yder Schip. Dese Rovers+ hadden geen victualie mede genomen, meenende dat sy genoegh onderwegen souden vinden; maer wierden in haer gissinge bedroogen; want d' Indianen, die haer plantagien langs de Rivier hebben, vluchten, en lieten haer niets; want het weynige datse hadden, namense mede om in het bosch van te leven, terwijl syvluchtigh waren.

illustratie
Het ander volck, geen tijdinge van Lolonois krijgende...


Dese Rovers hadden niet langh van de zeekant af geweest, of quamen groote honger te lijden, maer de hoop die sy hadden van goede buyt, stelde haer eenigsins te vreeden, soo datse haer behielpen met eenige vruchten die se langs de Rivier vonden: maer na veertien dagen reysens begonnen sy flaeuw te werden, door gebreck van noodigh voedsel, soo datse resolveerden de Rivier te verlaten, en boschwaert in

te gaen, om te sien ofse geen Dorp of Stadt vinden souden, alwaer sy eenigh onderhoud bekomen mochten; maer na eenige dagen door het bosch gedoolt te hebben, wierden sy genoodtsaeckt (onverrichter saken) wederom te keeren: ende aen de Rivier wedergekomen zijnde, resolveerden sy doen naer de zee-kant te gaen, alsoo veele van haer door honger stierven, ja sy aten al watse vinden konden, tot de schoenen van haer voeten toe, en de scheeden van haer messen; ja sy quamen in sulcken noodt, datse resolveerden d' Indianen op te eeten, by aldien dat sy se vonden. Maer doen sy by d' Indianen quamen aen de zee-kant, vonden sy mondtkost, alwaer sy haer honger verzadighden. Hier mede eyndigen de daden en wreedtheden van Franciscus Lolonois en sijn aenhang. Nu sullen wy hier beschrijven de voornaemste Roveryen van Johan Morgan, Engelsman, die geen minder wreetheydt omtrent de Spanjaerden gepleeght heeft als Lolonois wel heeft gedaen, maer met meerder geluck.



illustratie


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

landen