Vervlogen jaren

Justus v. Maurik

Justus van Maurik, wanneer hij op een der literaire avondjes bij professor Alberdingk Thijm was, gaf altijd een stuk van hemzelf ten beste. Gewoonlijk waren het herinneringen, realistische of typische verhalen uit zijn jeugd over menschen en dingen, die hij in Amsterdam vroeger had meegemaakt.

Ik zelf zeide eens ‘Le Hareng saur’ op van mijn vriend Charles Cross, een monoloog, die in Parijs toen veel succes had. Coquelin droeg hem nu en dan voor. Met dit stuk was men nogal ingenomen. Een andermaal, dat ik iets uit La jeune France voorlas, viel dat gedicht niet in den smaak. Des anderen daags zond Van Maurik mij een Fransch boek over de kunst van voordragen. Misschien deed hij dat uit vriendelijkheid, misschien om mij een les te geven.

Ik ontmoette hem een enkele maal in het een of ander café. Eens dat ik met v.d. Goes op een avond in het bovenzaaltje van de Caves de France binnenkwam, vonden wij hem daar met Rössing, den bekenden tooneelrecensent. Wij zaten daar alle vier gemakkelijk achterover geleund met een kop koffie en een sigaar en het samenzijn was bijzonder genoegelijk. Van Maurik had voornamelijk het woord. Hij vertelde van toen reeds voorbijgegane Amsterdamsche toestanden. Hij was onuitputtelijk en het was interessant over die ouderwetsche gemoedelijke Amsterdammers, over hun leven en amusementen, over de kermis en de grappige toestanden van de Nes te hooren. Hij was een voortreffelijk causeur, misschien nog beter causeur dan schrijver. Hij had eigenlijk iets brutaals, was ook niet zoo gemakkelijk in den omgang, doch ik ontmoette hem altijd graag.

[p. 128]

Later werd hij boos op De Nieuwe Gids, omdat daarin een hem afbrekend stuk van Frans Netscher was geplaatst. Jo van Sloten, zijn vrouw, schreef toen in het weekblad De Amsterdammer eenige hatelijkheden over ‘die verwijfde en erotische mannetjes’ van De Nieuwe Gids.

Het opstel van Netscher was meer geschreven om het bestaande op te ruimen en daarvoor eigen werk in de plaats te zetten dan uit innerlijken aandrang om de zoogenaamde slechte kunst af te breken. Ik had er spijt van toen ik zag, dat het stuk was geplaatst. Zeer zeker, Van Maurik kwam als zuiver artiest tekort, doch hij had iets echts, ook als schrijver en hij was onderhoudend.

In dien Amsterdamschen tijd was ik gedurende eenige maanden dramatisch kronikeur van het weekblad De Portefeuille van den toen zeer bekenden Taco de Beer, een baantje, dat, mij door v. Deyssel was bezorgd. Mijn voorganger Jacques Grein, verhuisde naar Londen, de post kwam vrij en De Beer nam mij direct aan, maar hij vreesde toch, zeide hij, dat hij nooit meer zulk een goede kronikeur zou terugkrijgen, als hij had gehad. Daarin had hij gelijk; Grein schreef zijn kronieken met groote zorg en had zich in het Amsterdamsche tooneelleven goed ingeleefd. In Londen is hij op het oogenblik een bekend man.

Daar Taco de medewerkers aan zijn blad tenslotte niet betaalde, stond De Portefeuille bij de schrijvers in een slechten roep en Van Deyssel, die de tooneelkronieken schreef in het weekblad De Amsterdammer, had er mij dan ook alleen ingehaald, opdat wij samen toegang tot de comedie zouden hebben. Nu zijn Taco en zijn Portefeuille reeds lang vergeten.

Vóór het vertrek van Grein naar Londen werd een afscheidsfuif belegd in Suisse, waarbij een der aanwezigen, wiens naam was Naret Koning, een door hem zelf gemaakt Fransch gedicht voorlas als afscheid aan den vertrekkende. Het was gesteld in zulk een Fransch, dat het voor een Franschman moeilijk verstaanbaar zou zijn geweest. Deze heer was een beursman en hij zeide mij in vertrouwen, dat hij met literatoren liever niets te maken wilde hebben, want dat het allemaal arme drommels waren. De afscheidsfuif, die geen bijzonder drinkgelag was (iedereen bestelde voor zijn eigen rekening een grocje of een limonade) werd door een vijfentwintigtal deelnemers bijgewoond, en verschillende toasten op Grein werden er gehouden. Van de aanwezigen herinner ik mij nog alleen Rössing, den toenmaligen dramatischen kronikeur

[p. t.o. 128]

Mr. Frans Erens 1921

Een der laatste foto's van Mr. Frans Erens - 1931

Op ‘het Oude Slot’, het woonhuis van Emile Erens, te Heemstede. ± 1930 Mr. Frans Erens, Lodewijk van Deyssel, Prof. P.H. van Moerkerken

[p. t.o. 129]

Op den Sint Maartenshof te Houthem-St. Gerlach
Frans Erens met zijn echtgenoote mevr. S. Erens - Bouvy - Juli 1932

Op den Sint Maartenshof te Houthem-St. Gerlach
Frans Erens met Frank v.d. Goes ± 1928

[p. 129]

van Het Nieuws van den Dag, die in de Nederlandsche journalistiek gedurende eenige jaren een zekere rol heeft gespeeld, want hij bewoog zich druk als verslaggever en als journalist.