Suggesties. Critieken, invallen en verbeeldingen

[p. 196]

Teekening.

Midden in zijn hoekige wallen ligt het stadje verscholen, diep weggedoken in een verdediging van aarde en steen, omlijst door het glimmende watervlak, dat strenglijnig rust tegen de harde muren en straalt als een ster in de aarde gesneden. Rechtlijnig schieten de straatjes door de huizengroepen en kruisen rechtlijnige straatjes, die naar rechts gaan en naar links en die weer rechtlijnige straatjes kruisen en die weer gaan naar rechts en naar links.

Het menschenleven staat er kalm en doorschijnend in de straten als rustend water in een oude sloot. De menschen kennen elkander zeer goed en iedereen weet op welk uur de buurman eet en slaapt en hoe dikwijls hij beklimpt de trappen in zijn huis, wanneer hij getrouwd en wanneer hij geboren is.

De straten zijn leeg en aan de ramen zitten geen menschen. Een groote verlatenheid ligt over de steenen van den blauw-grijzen grond en de muren der huizen zwijgen in voortdurende slaperigheid. De lauweren van weleer zijn verdord en zijn gezonken in de aarde. Alleen zijn in den gevel van een briksteenen huis gesneden eenige blauwe en roode soldaatjes, karikaturen der dapperheid van de vechtende voorvaderen.

Met harde en grove steenen zijn de straten geplaveid en nu en dan klinkt er doorheen de maatslaande stap van een jongen officier, die hard trapt op den grond, gaande in vermetele hoop, hoorend in gedachte den toekomstigen doffen knal van verwijderde kanonnen terwijl victorie-zangen ruischen door zijn hoofd, verwarmd door den goeden portwijn of den zuiveren zeer ouden jenever.

Met tweeën, met drieën en vieren of alleen gaan de soldaten de kroegjes binnen of komen de kroegjes uit en loopen log als lastdieren onder de oogen hunner mees-

[p. 197]

ters, die hen ernstig bekijken met den blik der autoriteit en hun vlakke handen slaan gauw een groet tegen hun hoofden als de werking van een meedoogenlooze machinerie. Of zij zitten in rijen op banken langs de kazernes en vertellen elkander van meiden uit hun dorpen en meiden uit het stadje. De meiden gaan over de straten, komend van hun boodschappen, met hun korfjes onder den opgeheven schouder en hun melkkannen in de hangende armen en gaan gauw binnen de deuren der woningen, achterna geschreeuwd en gelokt met de woorden: ‘Lieveling en lekker dier’, weerkaatst door de meid met een gegichel, hetzelfde gegichel van gisteren en hetzelfde gegichel van vóórgisteren.

Hoog boven de huizen en hoog boven de breed takwenkende boomen in een klimming van kleine dofroode baksteentjes staat de groote kerk in een zware onwrikbare rust. Haar massief-vierkante toren spreidt de triestige kalmte van de grijze hooge lucht over de slapende huizen. Zij heeft iets van een reus der voortijden, die treurt over het klein blijven van de nagekomen geslachten. Maar het is alsof het leven uit hem is geweken en hij is versteend van droefenis. Zwaar ruischen er omheen de boomen in hun breede looversponsen, ongestoord als in een onbewoonde streek. De zon is weg achter de vlakkende aarde en langzaam rijst uit den donkeren grond de duisternis naar de hooge lucht. Daar waar de zon is gedaald spreidt zij hel lichtende, goud glanzende vlakten uit zware donker blauwe wolken omgevende de lucht-goudzeeën, mollig en hoekig als rotsen van den hemel. Daar tegen hoekt en verheft zich zwart de massa van het stadje met zijn boomen, die zwart fluweelen tegen den gouden luchtegrond en in het vaag lichtende water om de vestingmuren glanst spiegelend het gouden uitspansel in heldere rust.

Een troep soldaten komt aan in vroolijken huiswaarts keerenden stap en de witte zomerbroeken komen uit de

[p. 198]

zwart blauwe straat. En een trompet klinkt als in een bergstad, helder en zuiver met een engen klank. De winkeltjes lichten nu met hun kleine petroleumlampjes en de oude en jonge vrouwen zijn haar buurpraatje begonnen tegen de muren of in geopende deuren der huizen. Het is een zacht rijzend leven, een lauw opkomende vroolijkheid in de warme zomerlucht. Een goedhartig goedenavond gaat van man tot man en van man tot vrouw en van vrouw tot man.

1900.