Litteraire wandelingen

[p. 271]

Albert Verwey.
Het brandende braambosch.

Men verheugt zich bij iederen nieuwen bundel verzen, wanneer die van een der beste Nederlandsche dichters komt. Na den ‘Nieuwen Tuin’, nu ongeveer een jaar geleden verschenen, komt de heer Verwey ons wederom verrassen met menig schoone bladzijde en menig keurigen versregel. Wij mogen hem dankbaar zijn voor zijne vruchtbaarheid. Veel eenvoudige en onbeteekenende dingen, veel gewone sensaties weet hij te vergulden met eigenaardig licht. Veel klanken rijzen uit zijn keel, die dragers zijn van geen buitengewone ideeën somtijds, maar toch in hunne rhythmische associaties steeds een effect maken, waarnaar gij luistert met stille aandacht. Hij weet u vast te houden bij dien boom, bij die straat en dat huis, waarin ge niets zaagt en nu, terwijl ge in zijn gezelschap stil staat, hebt ge er geen spijt van even vertoefd te hebben. Hij overtuigt u met zijn zware stem, dat ge moet blijven stilstaan en dat het gezicht, dat hij u aanwijst, belangrijk is. Hij gebruikt woorden, die ge dacht dat

[p. 272]

angstig te vermijden germanismen waren en zijn autoriteit is groot genoeg, om die vergeten oud-Germaansche syllaben gastvrij bij ons te doen ontvangen. Hij is niet de eenige die dat doet; ook Bilderdijk was een liefhebber van germanismen. Geleerde dichters, die diep in de ziel der Germaansche talen zijn doorgedrongen, kunnen dien moed hebben en men moet al heel angstvallig wezen en zwak op zijn beenen staan, indien men zooals zekere schrijver gedurende twee jaren geen Duitsch boek wilde lezen, om van germanismen bevrijd te blijven.

Deze gedichten zijn diep van beteekenis. Onder den zwaren en volumineusen klank is menig fijn sentiment verscholen. Dit is ook een kenmerk van Verwey's verzen, dat het volume van den klank de uitgebreidheid van het sentiment verre overtreft. Het omhulsel is grooter dan de kern en zooals bij menige kostelijke vrucht vergasten wij ons liever aan het sappige omhulsel dan aan de harde kern.

Zeer fijn is b.v. dit sonnet:

Gij vraagt, waarom ik, vreemdling in uw kring,

Niet tracht te blinken, maar met stil gelaat

Me op ieders woord gemeenzaam wiegen laat

En zelf naar geener goede meening ding,

En gist: 't is waar, een Koning, die zijn staat

Steeds voelt, duldt ook niet, dat hij zelf zich dring

In andrer oog, daar toch elk vreemdeling

Die wil wel weet dat daar een koning gaat.

Maar zoo was 't niet. Ik dong naar liefde en faam

En won mij beide. En tot ik eenzaam vlood,

Spiegelde ik blij me in oog en schoonen naam.

En - 'k wist het niet voor gij 't zoo zei - uit nood

Of neiging werd 'k een stille man, en saam

Met elk leef ik en voel mij klein noch groot.

[p. 273]

Op een zomeravond wandelt de dichter met eene vrouw langs het strand der zee. Hoor, wat hij daarvan zegt:

Toen traden beiden vreezend stil gebogen

Voorover, waar het water trilde en dreef;

De lichten blonken diep als kinderoogen,

De lijnen zwommen vol verguld geleef.

En daar zij angstig haast en hopend stonden,

Haar blankren arm en zijn gebruinde hand

Doopten ze in 't goud: die uitgevonkeld vonden

Zij vuil vol slijmig kroos en bijtend zand.

Bij Willem Kloos is meestal de klank minder breed, maar hij dekt steeds volkomen sensatie en gedachte. Bij hem is grootere zielenharmonie, al zijn zijne gedichten, zijne latere vooral, zeer ongelijk. Niet geheel mis zou hij het hebben, die Kloos den tenor en Verwey den bas van de opera De Nieuwe Gids zou genoemd hebben.

Als een werkelijk dichter en bijgevolg ziener moest Verwey getroffen zijn door het oogenblik, toen Zola's stem, terwijl hij zijne verdediging aflas voor de jury, begon te beven. Toen raakte met onhoorbaren vleugelslag de twijfel de meest verstokte anti-dreyfusards. Op dat oogenblik wankelden de paalvaste meeningen en de koude wind van het groote mysterie voer door het ontzettend zwijgen en deed ook Zola's stem wankelen. Dit moment heeft Verwey vastgehouden in een goed sonnet, waarmede hij dezen bundel opent en met welke vermelding ik deze aankondiging sluit.