De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 19. Brieven 2751-2986

[p. 65]

2785 Van Nicolaus Olahus
Brussel, 29 maart 1533

Antwoord van Nicolaus Olahus aan Erasmus van Rotterdam

Onlangs heb ik aan de vicaris van de bisschop van Palermo, die te Besançon verblijft, een brief^1. van mij voor jou meegegeven waaruit je zult hebben opgemaakt dat wij vanwege jouw gedurige stilzwijgen bijna wanhoopten aan jouw terugkeer naar hier. Het stellige gerucht over jouw verhuizing naar Besançon deed hier namelijk de ronde en wij verwonderden ons over jouw zo plotselinge verandering van geest. Ten prooi aan vertwijfeling werden wij echter opgebeurd door jouw brief^2. die mij dezer dagen door een onbekende bode vanuit Antwerpen werd bezorgd, waarin je mij vriendelijk laat weten dat je naar ons wilt terugkeren, de voorwaarden noemt waaronder je wilt dat dit gebeurt en mij vriendelijk waarschuwt jouw wens niet alleen voor de Deen,^3. maar ook voor anderen geheim te houden. Ik feliciteer jou en ben verheugd voor mijzelf, mijn zeergeleerde Erasmus; voor mijzelf omdat ik de gelegenheid zal krijgen jou hier te zien, en jou feliciteer ik omdat je met jouw aanwezigheid geen geringe luister zult bijzetten aan het vaderland en jouw vrienden blij zult maken die jouw naam en jouw roem hooghouden. Overeenkomstig jouw opdracht heb ik jouw zaak zo omzichtig mogelijk en zorgvuldig behandeld: van mij heeft niemand ervan gehoord behalve de koningin, de bisschop van Palermo en diens secretaris De Langhe, zonder wie er geen brieven kunnen worden opgesteld, zoals je zult begrijpen, en ik heb hun allen op het hart gedrukt het stilzwijgen te bewaren. Overigens had je zelf in een brief^4. je terugkeer aangekondigd aan onze vriend Conradus Goclenius, die dezer dagen in Leuven was en nu hier bij mij is. Hij, die ik altijd heb gekend als een bijzonder goede vriend van jou, noemde uit eigen beweging jouw naam. Ik heb enkele dagen lang gedaan of ik van niets wist en vervolgens gisteren, toen ik je inmiddels wilde terugschrijven, het voornemen dat je mij te kennen hebt gegeven aan hem onthuld en uiteengezet, gezien zijn buitengewoon trouwe vriendschap met jou en met mij; niettemin heb ik hem gewaarschuwd niets te zeggen over wat ik in jouw zaak ondernam.

Ik wilde je dit zodoende laten weten voordat ik verder ga met het vervolg. Bij de koningin heb ik jouw zaak bepleit met de vertrouwelijkheid, de zorg

1. Brief 2759.

2. Brief 2762.

3. Jakob Jespersen.

4. Deze brief is niet bewaard gebleven.

[p. 66]

en de toewijding die ik jou verschuldigd ben en die ik ook in mijn eigen zaken aan de dag zou hebben gelegd. Zoals ik je vroeger al heb geschreven, heeft de koningin voor jou een bijzondere achting en is ze je zeer gunstig gezind, zowel omdat jouw illustere kwaliteiten dit van haar afdwingen alsook omdat ze onder meer in mij altijd iemand bij de hand heeft en zal blijven hebben die niet de minste verkondiger is van jouw lof waar de gelegenheid zich voordoet. Zij is geporteerd voor jouw terugkeer en ziet daar ten zeerste naar uit. Maar aangezien voorheen al herhaaldelijk over jou is gesproken in het bijzijn van de keizer die toen hier verbleef, achtte zij het niet verstandig jou terug te roepen alvorens hem te berichten dat jij er misschien toe kunt worden aangezet terug te keren, als hij dat zou willen. Je moet echter weten dat dit op mijn advies zo is gegaan, niet zozeer terwille van de keizer maar vooral ook in het belang van de rust, de veiligheid en de zekerheid van jouw persoonlijke omstandigheden. Want eerlijk gezegd, ook al heb je me niet heel uitgebreid voorgeschreven wat er voor jouw terugkeer benodigd is, behalve een officiële brief en een behoorlijk reisgeld, ik ben toch enigszins op de hoogte van de gewoonten die men er bij jou en bij ons op nahoudt. Na ontvangst van jouw brief en na jouw zaak bij de koningin te hebben bepleit, heb ik dan ook gemeend dat een ware vriend de plicht heeft de belangen van zijn vrienden zodanig te behartigen en veilig te stellen dat er in het vervolg geen onaangename verrassingen of nare gevolgen van komen. Om deze reden heb ik uit mijzelf de koningin voorgesteld dat het terugroepen van jou eervoller en gemakkelijker zou worden als jij verzekerd zou zijn van je veiligheid en de vroegere en toekomstige uitbetaling van de keizerlijke toelage. Je moet namelijk niet denken dat het geld hier niet op kan.

De eervolle uitnodiging, de vermijding van de overlast van het hof en van de hovelingen, en andere zaken die naar mijn inzicht betrekking hebben op jouw belangen, je positie en je rust: dat alles leek ook de koningin goed en heeft haar volledige instemming. Het is haar wens dat jij veilig bent en rust vindt. Maar zoals ik gezegd heb, om jouw terugkeer eervoller en veiliger te doen verlopen wilde zij om voornoemde reden niet dat je zonder medeweten van de keizer zou worden teruggeroepen. Met deze taak heeft ze de bisschop van Palermo belast, die ten zeerste op jouw hand is, als hij tenminste geen mooiprater is, zoals jij schrijft. Hij heeft Granvelle geschreven die nu kanselier van de keizer is (een andere heeft hij niet), niet om hem te laten weten dat jij dit wilt, maar dat jij misschien op gunstige voorwaarden kunt worden overgehaald tot een terugkeer, als dit de wens van de keizer zou zijn, en dat hij dit met de keizer moet bespreken; door de zaak zo in te kleden, leek mij de strekking van de brief eervoller voor jou. We hebben de brief vandaag via een bode verzonden. Omdat, zoals je weet, aan de vorstenhoven

[p. 67]

zoveel zaken worden behandeld dat er soms zaken blijven liggen, heb ik geregeld dat de bisschop van Palermo de uiteenzetting van deze aangelegenheid aan Granvelle heeft toevertrouwd aan Nicolaus,^5. de zoon van de president van Mechelen^6. en de opvolger van Valdés, aangezien ik hem ken als een zeer goede vriend van mij die bovendien een groot belang hecht aan jouw naam en faam. Aan hem heb ik ook zelf geschreven met het verzoek de zaak zorgvuldig, snel en vertrouwelijk af te handelen en antwoord terug te sturen. Ik denk dat hij dit zal doen. Je moet dus een poosje geduld hebben en je rust bewaren, zodat je, als God het wil, des te eervoller en veiliger kunt terugkeren. Mocht ik merken dat dit langer gaat duren dan voorzien, dan zal ik ervoor zorgen dat Granvelle en Nicolaus weer aan de zaak worden herinnerd.

Je hebt hiermee een compleet overzicht van hoe het er met jouw zaak voorstaat. Als ik had gedacht dat ik die beter kon behartigen, op een wijze die beter past bij jouw positie en jouw zekerheid, had ik niets liever gedaan. Zodra ik een antwoord krijg, zal ik je meteen op de hoogte stellen. Hierbij ingesloten ontvang je een brief van onze Goclenius, die zich hier al twee dagen voor zijn Antwerpse canonicaat^7. heeft ingespannen en vandaag naar Leuven terugkeert, en van een of andere Spanjaard die mij met klem heeft verzocht jou zijn brief toe te zenden.^8. Het zou me welkom zijn als je de Spanjaard, wie hij ook is, laat weten dat je zijn brief hebt ontvangen. Ik heb je ook de brief^9. van de bisschop van Palermo toegestuurd. De financiële ambtenaren hebben het druk. De thesaurier van Vlaanderen^10. is er niet en er was niemand in de Raad van Financiën met wie ik zaken kon doen. We doen er volgens mij beter aan een antwoord af te wachten. Naar ik begrijp is je afwezigheid de oorzaak ervan - verzonnen of terecht - dat je toelage niet is uitgekeerd. Als je met Gods wil terugkeert, wees dan gerust: de zeef van je lichaam, zoals je schrijft, hoeft zich niet aan het hof te vervoegen, tenzij voor zover je dat zelf wilt, en in jouw onderkomen zul je kunnen zeven zoveel je maar wilt. Ik zal daarvoor zorgen. Het ga je goed en blijf mij, je toegenegen vriend, beminnen.

Brussel, 29 maart 1533

5. Nicolaus Grudius.

6. Nicolaas Everaerts.

7. Zijn benoeming als kanunnik werd betwist; vgl. brieven 1994a en 2573.

8. Deze brieven zijn niet bewaard gebleven.

9. Brief 2784.

10. Pieter van Griboval.