De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 18. Brieven 2516-2750

2641 Van Alonso Ruiz de Virués
Regensburg, 15 april 1532

Een hartelijke groet. Na al die brieven die ik gedurende anderhalf jaar aan u heb gestuurd, maar waarop ik zelfs geen tittel als antwoord ontving, kan het brutaal lijken, zeer geleerde Erasmus, u nu met een nieuwe lastig te vallen, als de wet van de vriendschap niet zou eisen dat ik, nu ik in de buurt ben, de gelegenheid niet voorbij laat gaan die ik zou benutten wanneer ik ver weg zou zijn. Hier volgt dus in het kort waarom ik schrijf.

De keizer heeft mij (met wat voor bedoeling weet ik niet) per brief opgedragen uit Spanje hierheen te komen,^1. tegen mijn zin en zonder ooit zoiets van plan te zijn geweest, aangezien ik altijd gegruwd heb van het hofleven. Maar nu leek het mij misdadig als ik, nu de evangelische vroomheid het zwaar te verduren heeft te midden van de vuren van al die sekten, geen gehoor zou geven aan het bevel van de keizer, een zo katholiek vorst, dat hij, om de christelijke waarheid te beschermen en de eenheid binnen de kerk te herstellen al drie jaar^2. weg van huis (zou ik haast zeggen) en weg van zijn dierbare vrouw

1. Virués schreef zijn brief twee dagen voordat Karel v in Regensburg de rijksdag opende.

2. Karel v vertrok in 1529 uit Spanje om via Bologna naar Augsburg te reizen, waar in 1530 de rijksdag plaatsvond.

[p. 249]

en kinderen, het leven van een balling leidt, als de keizer van de hele wereld ergens ter wereld een balling kan zijn. Dus legde ik me erbij neer dat ik van de universiteit (want ik had kort geleden in Salamanca een rustig leven gehad) naar het hof zou gaan, van de worstelschool naar het senaatsgebouw, van het klooster naar het theater. Ik legde een lange tocht af en ondervond veel hinder en ongemak midden in de winter. Met welk profijt is me evenwel tot nu toe niet duidelijk geworden, want het was met de zaak van het katholieke geloof zo gesteld dat ze niet zozeer met studie geregeld lijkt te kunnen worden als wel met een menselijke schikking van de soort waarmee men een oorlog pleegt te beëindigen. Geen wonder, want bijna iedereen zoekt het zijne, niet wat van Jezus Christus is. De keizer zit als arbiter daartussenin. Aangezien hij door de hardnekkigheid van beide partijen niet kan bereiken wat hij wil, zal hij (daar vertrouw ik op) doen wat hij zal kunnen zonder de gevaren van een oorlog. Want overeenkomstig zijn vroomheid en broederlijke liefde, vindt hij het bij enkele dingen die niet de kern van het geloof raken, beter toegeeflijk te zijn dan christenen tegen wat voor christenen ook, katholieken tegen ketters (of in elk geval schismatici) te laten vechten. Ondertussen leg ik mij toe op de preken, met als doel dat ik, zo ik de Duitsers niet van hun dwaling kan afbrengen, in elk geval voorkom dat de Spanjaarden met de ketterse pest besmet raken.

Dat was de reden van mijn reis en mijn brief. Maar om u vervolgens zoals gebruikelijk te vervelen met banale adviezen, ik merk dat er onder de belangrijkste hovelingen over u (voorzichtig uitgedrukt) verschillende meningen heersen, omdat u de keizer, die om het geloof gedurende twee jaar in Duitsland verbleef, nooit een bezoek hebt gebracht, al was het maar om hem te begroeten, en u zich nooit bij al die aanvallen op de katholieke leer bij de troepen van de kerk gevoegd hebt, terwijl u (dat zult u geenszins kunnen ontkennen) dat laatste aan Christus verschuldigd bent, en het eerste aan de keizer, die u in zijn goedheid altijd - na Christus - steun en bescherming bood. Daarom zou ik u willen adviseren, wijze vriend, dat u, als u iets weet wat u op een legitieme manier kan vrijpleiten, overal de kans grijpt om u te verontschuldigen en die, als die geboden wordt, niet te lang laat liggen; en in het andere geval dat u, aangezien er nog tijd is om fouten die door schuld of nalatigheid gemaakt zijn te herstellen, dat hoe dan ook doet. Maar als u, wellicht, mijn raad in geen van beide gevallen zult aannemen, wijs dan in elk geval, menslievend als u bent, in elk geval mijn goede bedoeling niet af. Stel mij daarvan op de hoogte, als u, na reeds zoveel brieven te hebben ontvangen, nu op veertig mijl afstand doet wat u op vierhonderd mijl afstand telkens naliet. Het ga u goed.

Regensburg, 15 april 1532

[p. 250]

Broeder Alonso de Virués, van harte de uwe

Aan de zeer geachte heer Desiderius Erasmus, leraar in de evangelische filosofie, Freiburg