De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 18. Brieven 2516-2750

2633 Van Gerard Morrhy
Parijs, 30 maart 1532

Een hartelijke groet. Ik had me voorgenomen u nooit iets te schrijven, zeer geleerde vriend, omdat ik altijd bang was u te hinderen bij de werkelijk vrome dingen waarmee u zich binnen de republiek der letteren bezighoudt. Maar wat me ertoe dreef was deels ons gemeenschappelijke vaderland, deels de stimulans van een dankbaar hart en tenslotte de aansporing van Jacobus Omphalius, een zeer vriendelijk iemand; telkens wanneer ik voor mijn genoegen met hem een wandeling maak - goede God! in wat voor bewoordingen prijst hij de hartelijkheid en welwillendheid van Erasmus jegens liefhebbers van de literatuur! U ziet, mijn alleraardigste Erasmus, welke redenen ik had om mijn schroom te laten varen zonder rekening te houden met uw waardigheid en geleerdheid. Samen met zoveel duizenden liefhebbers van de studie ben ik u dankbaar voor de meer dan herculische inspanning^1. die u zich zo bereidwillig getroost hebt om de literatuur op gang te brengen en te bevorderen. Ik ben vastbesloten bij iedere gelegenheid op te letten dat ik niet met recht gezien kan worden als een volkomen onbekwame, of liever gezegd: ondankbare leerling van een goede docent. Als u de proef op de som wilt nemen, leg dan een last op mijn schouders die voor mij niet te zwaar is om te dragen, en u zult inderdaad zien dat het waar is wat ik zeg.

U hebt hier aan het college van de Sorbonne mensen die u zeer goedgezind zijn, maar ze worden gedwongen eerder te fluisteren wat hun mening is dan het naar buiten te brengen; want zo erg is de tirannie van bepaalde lieden geworden. Het is nu het derde jaar dat ik geregeld onder de theologen verkeer; ik woon namelijk in hun gebouw. Degenen die voor u partij kiezen zijn erg blij dat u zo beheerst antwoordde op die Besluiten die bij Bade gedrukt zijn;^2. ze waren namelijk bang dat u de hele faculteit bij het nageslacht te schande zou maken, iets wat u met het volste recht had kunnen doen. Ik zou hier meer over schrijven, maar u zou me onbesuisd vinden, dat weet ik vrij zeker, als ik dingen in een brief zou zetten die zowel mij als hen gehaat zouden kunnen maken.

1. Adagia 2001.

2. Zie brief 2552, noot 7.

[p. 236]

Ik was er vaak bedroefd om dat u door aantijgingen van bepaalde lieden telkens van serieuzer studie werd afgehouden. De dichters prijzen de voortdurende waakzaamheid van Hercules en Theseus bij het temmen van een zo gering aantal monsters, maar wat zouden ze gezegd hebben over u, want u overwint zoveel monsters tegelijk, die van alle kanten op u afstormen om uw ondergang te bewerkstelligen, terwijl we lezen dat zij zelfs nooit met twee de strijd aanbonden?^3. Maar ook hier zal God een eind aan maken.^4.

Ik merk dat juist de aanzienlijken het heel goed van u vinden dat u hebt besloten überhaupt niet in te gaan op de laster van Scaliger,^5. die Jacques Colin, abt van Saint-Ambroise^6. en voorlezer^7. van de koning, met verplaatsing van de letters sacrilegus (heiligschenner) pleegt te noemen. Want wie dat ook geweest mag zijn, het is enkel een schavuit, die op lachwekkende wijze kletspraatjes gewicht geeft. Er zijn hier mensen die vinden dat het de auteur zelfs aan gezond verstand ontbreekt.

U hebt waarschijnlijk wel gehoord van de komedie die hier onlangs in het openbaar vertoond is, met als onderwerp dat de universiteit van Parijs een monster als fundament heeft. Noël Béda, die meende dat dit tegen hem gericht was, belegde een vergadering van de hele universiteit in Saint-Mathurin,^8. zodat de faculteiten een beslissing zouden nemen over de straf die de auteur moest worden opgelegd. De zaak is voorgelegd aan de inquisiteurs van het geloof, maar tot nu toe is er verder niets gedaan.

Onze vriend Omphalius moet erop gewezen worden dat hijzelf niet ook met dergelijke humor de theologen tegen zich in het harnas jaagt; want als ze eenmaal geprovoceerd zijn, zou het hem nauwelijks met veel moeite lukken hen in te tomen, iets wat ik een aantal jaren geleden bijna tot mijn schade had geleerd, toen verboden werd dat kinderen op school uw Gesprekken lazen;^9. want toen er volgens de regel bij onze Duitse natie^10. gestemd werd, was ik van mening dat ze gelezen moesten worden totdat de heren theologen iets beters hadden gefabriceerd, en een zeer groot gedeelte van de Duit-

3. Vgl. Adagia 439 (Zelfs Hercules nam het niet tegen twee op).

4. Vergilius, Aeneis 1, 199.

5. Zie brief 2564, noot 2.

6. In Bourges.

7. Dit was een officiële functie aan het hof van Frans i.

8. Het klooster van Saint-Mathurin van de trinitariërs in Parijs, waar meestal de vergaderingen van de Parijse theologische faculteit plaatsvonden.

9. In 1528.

10. Vereniging van studenten aan een bepaalde universiteit die uit eenzelfde gebied afkomstig waren.

[p. 237]

se natie sloot zich bij mijn voorstel aan, hoewel sommige kandidaten in de theologie protesteerden, omdat ze, denk ik, bang waren voor de laagste plaats op de ranglijst bij de promotie, zoals ze dat noemen; daar plegen ze immers dergelijk beledigingen te wreken.

Het ga u goed, mijn beste Erasmus, en gebruik mij, als u wilt, als een slaaf die u in alles zeer toegedaan is.

Parijs, de wijk van de Sorbonne, 30 maart 1532

De heer Gerard van Suggerode, kanunnik te Utrecht, doctor in de medicijnen, groet u zeer hartelijk, iemand die werkelijk een groot bewonderaar van u is.

Gerard Morrhy uit Kampen, in alles uw vriend