De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 18. Brieven 2516-2750

2577 Aan [Jean Morin]
Freiburg, 30 november 1531

Een hartelijke groet, zeer geëerde heer. Er verscheen in Parijs een pamflet, gedrukt door Guillaume de Gourmont, onder een valse titel: Voor Cicero tegen Erasmus, door Julius Caesar Scaliger.^1. Het is niet alleen beledigend, maar zelfs ronduit dolzinnig; het is aan alle kanten volgestopt met de meest schaamteloze leugens en uiterst gemene verwijten. Het bevat zelfs levensgevaarlijke beschuldigingen, waaronder deze, dat ik met mijn bondgenoten heb geprobeerd de paus van zijn hoogte neer te halen. Dit terwijl ik tot nu toe zonder te wankelen vóór de paus en het katholieke geloof tegen de leiders van de sekten heb gestreden en nog steeds strijd, niet zonder gevaar voor mijn bezit en mijn leven. En dan heb ik het er nog niet eens over dat hij mij verwijt de glorie van Cicero te willen uitwissen, dat hij mij dronkenschap verwijt (terwijl iedereen om mij heen weet dat de waarheid heel anders is), dat hij mij verwijt bij Aldus de functie van proeflezer te hebben vervuld, terwijl ik voor Aldus als een leraar was.^2. Maar ik ben dwaas als ik dat verder allemaal ga opsommen,

1. Zie brief 2564, noot 2. De naam van de Parijse drukker is niet Guillaume, maar Gilles de Gourmont.

2. Erasmus verbleef in 1507-1508 in Venetië, waar hij deel uitmaakte van de kring van geleerden rond de drukker Aldus Manutius.

[p. 122]

omdat het hele boek niets behalve krankzinnige beledigingen bevat, zoals schurken elkaar amper zouden toeschreeuwen. Door het uit te geven handelden ze in strijd met het edict van de koning en het gezag van de theologen, maar met uw toestemming; ook wordt er geen enkele reden aangevoerd waarom dat pamflet kennelijk een uitgave waard was. Daarom vermoed ik dat uw naam er stiekem bij gezet is, of, als er werkelijk met uw toestemming gehandeld is, ze u iets heel anders op de mouw hebben gespeld dan het geval is. Het zou beter bij de waardigheid van die terecht zeer beroemde universiteit passen als een dergelijk voorbeeld zich niet daarvandaan onder de studerende jeugd uit de hele christelijke wereld zou verbreiden. Ik ken de schrijver, een gemijterde schurk,^3. en ik zou kunnen zorgen dat de man zijn verdiende loon krijgt in de vorm van beschuldigingen die niet verzonnen, maar op waarheid zijn gebaseerd, maar ik heb niet de behoefte een dolzinnige na te doen. Ik noem hier niet wat ik voor de wetenschap of de christelijke godsdienst heb gedaan; ook al zou dat niets zijn, en zou ik die vrijpostigheid, erger dan van de wagen,^4. verdienen, dan zou men toch in elk geval goed moeten afwegen wat bij die universiteit past. Ik geef toe dat ik een zeer lage positie heb, maar toch wordt deze laaggeplaatste persoon door de keizer als raadsheer erkend en door koning Ferdinand als leermeester,^5. wat ze in talloze brieven aan mij in alle openheid uitspreken. Het zou mij niet aan een mijter ontbreken, als ik niet liever Christus dan de mensen had willen dienen. Ik wilde dat Uwe Excellentie hiervan op de hoogte was, zodat de brutaliteit bestraft kan worden als er zonder uw medeweten is gehandeld, en als u er wel van wist, u inziet dat u door valse influisteringen van slechteriken overgehaald bent tot iets wat niet mocht. Moge de Heer u bewaren, zeer geachte heer.

Freiburg im Breisgau, de feestdag van Sint-Andreas, 1531

3. Dit doelt op Girolamo Aleandro.

4. Zie Adagia 673 (Vanaf de wagen spreken), waar Erasmus wijst op de vrijpostigheid van de Oude Komedie (vijfde eeuw v. Chr.) en uitlegt dat de stukken op een wagen werden opgevoerd door jongelui die hun gezicht met most insmeerden om niet herkend te worden.

5. Zie brieven 943 en 970.