De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 18. Brieven 2516-2750

[p. 104]

2568 Van Viglius van Aytta
Padua, 18 november 1531

Aan Erasmus van Rotterdam

Ik liet in Augsburg bij Anton Fugger thuis een brief voor u achter die ik bij mijn vertrek naar Italië schreef; daarin stelde ik u op de hoogte van de enorme vrijgevigheid waarmee hij u graag aan zich wil verplichten, en hoe u over alle comfort in zijn huis zou kunnen beschikken, mits u daartoe zou willen besluiten. De reis naar Italië verliep naar wens. In Venetië bezocht ik Battista Egnazio,^1. een bijzonder welbespraakte en vrolijke grijsaard, niet alleen in de persoonlijke omgang, maar ook tijdens openbare colleges. Hij informeerde heel vriendelijk naar u en zei complimenteuze dingen over u. Want anderen hier die pretenderen enige kennis te hebben, proberen meestal beroemd te worden door juist flink af te geven op Erasmus en iedereen van over de Alpen. Ze bewonderen alleen Cicero en vinden dat alleen mensen lof verdienen die zich er vlijtig op voorbereiden hem na te volgen. Ik heb al enkele keren een schermutseling met hen gehad, maar zonder beledigingen. Daar werd ik niettemin geregeld toe geprovoceerd door een zekere Duitser,^2. die naar zijn eigen oordeel een bijzonder wijs man is, en zichzelf in een eigen lofrede enorm ophemelt, ook al schijnt hij naar het oordeel van de meeste anderen soms wat nieskruid^3. nodig te hebben. Hij zweert zo bij de verdienste van Lazzaro Bonamico, dat niemand aangehaald kan worden, hoe geleerd hij ook is, of hij roept meteen: ‘Maar hij is niets vergeleken bij Lazzaro!’ En hij zei dat ik mijn oordeel zou bijstellen, want dat het ook Herman uit Friesland^4. zo is vergaan. Want, zegt hij, mensen die er niet zo over denken, denken in het geheel niet na. Is dat niet definitief alle schaamte afleggen? En als het geen brutaliteit of arrogantie is, moet het in elk geval de grootste stupiditeit zijn. Ik ben uw Ciceroniaan^5. met grotere aandacht aan het herlezen, alleen al om dit soort mensen beter de mond te kunnen snoeren, ook al kom ik niet graag met dit soort karakters in aanvaring. Want in hun koppigheid laten ze zich met geen enkel betoog op andere gedachten brengen, ze worden er juist nog meer door geprikkeld en de discussie geeft hun de kans om mensen die ze moesten vereren nog meer aan te vallen. Maar

1. D.i. Giambattista Egnazio.

2. Georg von Logau.

3. In de oudheid beschouwd als middel tegen waanzin (Adagia 751).

4. Haio Herman.

5. Zie brief 2517, noot 1.

[p. 105]

toch is niet iedereen het met hen eens. Ook onder de Italianen zelf zijn er die, bescheiden en verre van eerzuchtig, u niet de lof onthouden die men u verschuldigd is, die u naar het oordeel van de hele wereld verdient en die u onder applaus van alle werkelijk geleerde en eerlijk oordelende mensen wordt toegekend. Zij kijken met groot verlangen uit naar uw komst hier. Iemand uit Polen, geloof ik,^6. wekte namelijk enige hoop op uw komst, waar ik evenwel niet op durf te hopen. Ook al is het klimaat hier milder dan in Duitsland, toch vrees ik dat u niet tegen zo'n lange reis zou kunnen. En Gregorius Haloander,^7. iemand die veel voor ons vak heeft gedaan, is zijn recente terugkeer naar Italië niet goed bekomen; maar sommigen zeggen dat eerder de al te gedienstige onkunde van een nieuwbakken arts hem fataal is geworden. Maar als het mogelijk is en uw belang dient en overeenstemt met uw wens, zou mij niets prettigers kunnen overkomen; dan kan ik namelijk ter plaatse door onmiddellijke gedienstigheid mijn genegenheid voor u vollediger laten blijken. En ik weet niet hoe veilig het allemaal daar voor u is, met zoveel beroering onder de Zwitsers.^8.

Dat de grote en almachtige God die tragedie een gelukkig eind mag geven en u voor uw verdiensten alle mogelijke vreugde en voorspoed mag schenken.

Blijf uw vriend Viglius genegen, die zelf nooit voor iemand zal onderdoen in genegenheid voor u. Het ga u goed, onsterfelijk sieraad van de letteren.

Padua, 18 november 1531

6. Deze persoon is niet geïdentificeerd.

7. Overleden op 7 september 1531. Haloander studeerde rechten in Italië in de jaren 1525-1527. Hij verzorgde een belangrijke kritische tekstuitgave van het Corpus iuris civilis (Neurenberg, 1529-1531).

8. Zie brief 2525, noot 3.