De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 18. Brieven 2516-2750

[p. 43]

2527 Van Erasmus Schets
Antwerpen, 28 augustus 1531

Een hartelijke groet. Het laatst schreef ik je, mijn meester en allerdierbaarste vriend, op 12 juli.^1. Ik stuurde de brief naar Froben in Bazel. Ik hoop dat je hem op deze manier beter dan gewoonlijk zult ontvangen. Zojuist ontving ik je brief die je op de zeventiende van die maand aan mij richtte.^2.

Pieter Gillis schreef wat anders dan hij deed; want tot nu toe heb ik niets geïnd behalve mooie beloften. Twintig keer beloofde hij dat hij het geld^3. zou sturen, maar daarna gebeurde er niets. Ik ben bereid zelf direct naar de man toe te gaan.

Ook uit Engeland krijg ik geen bericht. Toch weet ik dat Castro, zodra er iets aan hem uitbetaald wordt, het meteen zal laten weten en het geld zal overmaken. Als de Engelsen dat jaargeld afkopen,^4. zul je rijk worden en van de zorgen over de jaarlijkse uitbetaling verlost zijn.

Het verbaast me dat je klaagt over verlies dat je zou hebben geleden bij het innen van geld via Castro. Je voegt twee afschriften bij, waarmee je kennelijk wilt bewijzen, dat je via anderen meer zou hebben ontvangen. Je zegt dat Bebel vijftig kronen ontving, en dat je die zonder verlies in hun geheel hebt geïnd; verder dat iemand anders in Engeland 35 nobels heeft gegeven en je daarvoor 49 kronen hebt geïnd.

Ik dacht echt dat ik je een jaar geleden hierin wegwijs had gemaakt. Ik zal dat nu opnieuw doen met dit dubbele voorbeeld van je, als het lukt. De vijftig kronen die Bebel in klinkende munt had ontvangen zijn correct uitbetaald. Want je hebt geld voor geld gekregen. Maar die 35 nobels, die iemand anders gaf, zouden, als ze als nobels in klinkende munt waren gegeven, 56 kronen waard zijn, waarvoor je naar je zeggen er niet meer dan 49 hebt gekregen. Ik kan hier dus gemakkelijk uit concluderen dat ze zijn overgedragen in nobels die als rekenmunt gelden, waarvan men er drie krijgt voor een pond. Deze nobels in naam zijn voortgekomen uit de verhoging van de goudprijs. Ik herinner me dat ik je dat een keer geschreven heb, met een vrij duidelijke uitleg, namelijk: waar ooit drie nobels in klinkende munt op zichzelf een pond waren, zijn ze nu door de genoemde verhoging een pond met twee en een halve shilling sterling.

Zo komt het ook dat die 35 nobels die in Engeland werden ontvangen, niet meer dan 49 kronen waard waren en voor niet meer gewisseld zijn, terwijl ze met een koers van drie nobels in klinkende munt voor een pond, voor 56 kronen gewisseld hadden kunnen worden.

Voor een beter begrip van de zaak moet je bedenken dat de aldus plaatsge-

1. Brief 2511.

2. Brief 2512, waarop deze brief het antwoord is.

3. Geld dat Erasmus in bewaring had gegeven.

4. Zie het slot van brief 2487.

[p. 44]

vonden verhoging van de goudprijs in Engeland tot gevolg heeft, dat de mensen voor zichzelf de naam nobels zijn blijven gebruiken en op de oude manier met drie daarvan een pond betalen; maar bij het uitbetalen en uittellen geven ze zoveel meer geld als het goud in waarde en prijs is toegenomen; dat wil zeggen: voor een nobel in klinkende munt, die ooit zes shillings en acht pence sterling waard was, rekenen ze zeven en een halve shilling. Zo geven degenen die jou ponden of nobels betalen in Engeland, geen nobels in klinkende munt, maar drie rekenmunt-nobels voor een pond; en drie die ze in klinkende munt berekenen, geven ze voor 22½ shilling, waarbij ze het goud dat ze minder dan gewoonlijk geven voor een pond, zich toe-eigenen, tot hun voordeel, maar tot jouw nadeel.

Nu is het zo dat Castro dat geld van jou waarover je klaagt, in aanwezigheid van jouw Quirinus^5. inde volgens de gedevalueerde koers van het pond en de nobel van dit moment, en jij denkt misschien dat ze hem in nobels in klinkende munt zijn uitbetaald. Ik zou willen dat je hier beter wegwijs in wordt dan ik nu merk. Helderder kon ik het evenwel niet voor je uiteenzetten. Met die hiervoor genoemde twee afschriften heb je voor je neus wat het verschil is, en waar de vergissing in zit die je belemmert. Want zoals je voor de geïnde kronen in klinkende munt volledig hebt ontvangen wat gegeven is, zo is dat ook het geval bij de ponden of nobels die als rekenmunt gelden, overeenkomstig de goudprijs en de devaluatie van het pond. Castro heeft ook op dezelfde manier gegeven wat de waarde van het geld was dat hij in ponden en nobels had ontvangen die als rekenmunt gelden. Hem mag beslist niet datgene ten laste worden gelegd waarvan je hem misschien ten onrechte verdenkt. Als het anders was geweest, had ik het gemerkt en had ik niet gezwegen.

Enkele maanden geleden had ik via een koopman uit Kortrijk de opdracht gegeven de heer Jan de Hondt om de helft van het jaarlijkse bedrag^6. te vragen. Hij zei toen dat hij met deze beurs^7. het bedrag over twee jaar tegelijk zou sturen. Hij heeft mij nu bericht dat hij eerst een ontmoeting met Barbier zal hebben, en beweert dat hij niet langer verplicht is dat jaargeld te betalen. Ik schreef Barbier en Molinier met het verzoek opheldering te geven, zodat jij het jaargeld betaald krijgt en ze vanaf nu als fatsoenlijke mensen hun verplichtingen nakomen. Ik hoop dat ze dat zullen doen.

De keizer bereidt een reis naar Duitsland voor om de rijksvorsten in Speyer

5. Quirinus Talesius.

6. De prebende van Kortrijk die met ingang van 1517 aan Erasmus was toegekend, was via Pierre Barbier en Jan de Hondt omgezet in een jaargeld.

7. De najaarsbeurs in Frankfurt.

[p. 45]

te ontmoeten.^8. Ze zeggen dat hij niet voor oktober op weg zal gaan. Misschien mogen we hopen dat deze bijeenkomst meer succes heeft dan de vorige in Augsburg.^9. Moge God zorgen voor een goede afloop. Het ga je goed, allerdierbaarste Erasmus, mogen geluk en voorspoed nog lang je deel zijn.

Antwerpen, 18 augustus 1531

Erasmus Schets, van harte de jouwe

Aan de voortreffelijke en zeer geleerde heer Erasmus van Rotterdam, zijn buitengewone vriend. Freiburg

8. Uiteindelijk werd de rijksdag niet in Speyer, maar in Regensburg gehouden van 17 april tot 27 juli 1532.

9. Zie brief 2516, noot 4.