De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 17. Brieven 2357-2515

[p. 319]

2473 Aan Pierre de Mornieu
Freiburg, 2 april 1531

Erasmus van Rotterdam groet Pierre de Mornieu, abt van Saint-Sulpice

Ik zou willen dat de huidige situatie, zoals zij om veel redenen mij ertoe aanzet om weg te trekken, op deze wijze voor mij een geschikte weg naar zo'n vriendelijke gastheer zou plaveien. Maar zowel de lengte als het ongemak van de reis schrikken mij af, en mijn zwakke lichaam is al opgehouden voor ieder vertrek geschikt te zijn, hoe sterk mijn verlangen ook is. Maar ik herken het lot van de schildpad die zijn huis draagt; het huis dat ik ronddraag houdt zijn gast tegen, terwijl het zelfs van dag tot dag dreigt in te storten.

Met verscheidene argumenten beveel jij me jouw Savoie aan, hoewel het mij niet volledig onbekend is. Vroeger heb ik, toen ik van Parijs via Lyon naar Italië reisde, een aanzienlijk deel ervan gezien. Ik heb een poos in Turijn verbleven;^1. de vriendelijkheid van het volk sprak mij bijzonder aan. Maar tussen alle voordelen van het gebied die je noemt, spreekt niets mij evenveel aan als je zo oprechte en zo vriendelijke gevoelens. Ik hoop dat, als Duitsland door binnenlandse oorlogen verscheurd begint te raken, jullie gebied rustig zal zijn. Ik hoor trouwens dat jullie een of ander geschil met de inwoners van Bern hebben gehad;^2. ik meen dat het is bijgelegd.

Verder vertel je het droeve lot van Roeland, neef van Karel de Grote, die van dorst in Spanje is omgekomen. ‘Heel jammerlijk is het van honger te sterven en zijn lot te vinden,’ zegt Homerus,^3. omdat ik zie dat je graag Grieks spreekt. Medici zijn van oordeel dat sterven van dorst een veel grotere kwelling is. Maar voor Roeland was Spanje ronduit ontbering. Want zo noemt de heilige Paulus het.^4. Het noemen van Castor en Pollux vond ik leuk.

‘Castor,’ zegt Horatius,^5. ‘is dol op paarden, degene die uit hetzelfde ei is geboren^6. op boksen.’ Ik geef toe dat ik vroeger door het verlangen naar paardrijden was gegrepen en dat het houden van paarden een groot financieel ver-

1. In september 1506 verkreeg Erasmus in Turijn de doctorstitel; zie brief 200.

2. Zie brief 2410, p. 126.

3. Odyssee 12, 342.

4. Woordspeling met de Griekse woorden spania (‘ontbering’) en Spania, het woord dat Paulus voor Spanje gebruikt in Romeinen 15:24, 28.

5. Satiren 2, 1, 26.

6. Pollux.

[p. 320]

lies opleverde, maar ik ben al lang opgehouden een Castor te zijn. Ik weet niet of jij nog altijd de rol van Pollux speelt, want ik weet door jouw eigen verhaal dat je ooit als een sterke bokser bent opgetreden, toen wij in Bazel vertrouwelijk onderling verhalen uitwisselden. Maar zoals dezelfde Horatius vertelt,^7. viel de eensgezindheid van de tweelingbroers door uiteenlopende interesse bijna uit elkaar. Onze gemeenschappelijke liefde voor de letteren zal ons voortaan nauwer verbinden dan dezelfde geboorte Castor en Pollux heeft verbonden, als ik maar in staat ben naar waar jij woont te kruipen. Als het met mijn lichaam niet mogelijk is, zal in ieder geval mijn geest herhaaldelijk naar je toe vliegen. Ik moet met weinig mensen leven als ik wil leven, zo broos is mijn gezondheid. Tussen jullie analfabeten, zoals jij ze noemt, zal ik hoe dan ook kunnen stotteren. Hier ben ik volledig stom, ik begrijp niemand en word door niemand begrepen. Vorstenhoven spreken mij helemaal niet aan. Wat je met een volledig Frans hof bedoelt, begrijp ik nog niet; je bedoelt, denk ik, vriendelijk en minzaam, maar mijn Duitsers zouden het anders uitleggen.

Maar alle gekheid op een stokje, het is heel aangenaam dat jij jezelf en al wat van jou is zonder uitzondering aanbiedt. Maar door de wet van de Gratiën ben jij al lang mijn schuldenaar, hoewel ik eerder bij jou in de schuld sta. Jouw vermogen zal ik echter niet zwaar belasten. Mij is immers een lot te beurt gevallen dat met mijn karakter samenvalt, midden tussen rijkdom en armoede. In de afgelopen winter heb ik zes boeken Apophthegmata gepubliceerd en een commentaar op psalm 33.^8. Ik schreef een voorwoord bij een uitgave van Aristoteles in het Grieks met veel minder fouten dan voorheen, die iedereen nu voor weinig geld privé kan aanschaffen. Ook schreef ik een voorwoord bij een uitgave van Titus Livius, uitgebreid met vijf boeken die nooit eerder zijn verschenen, en daarnaast talloze brieven.^9. Zo veel leveren mijn tuinen in de wintermaanden op. Wat zouden ze in de zomermaanden doen? Maar als de zomer van geestelijke capaciteiten eenmaal is verdwenen, keert hij nooit terug. De rest bij een ontmoeting, als de omstandigheden hiertoe adviseren en mijn gezondheid het toestaat. Het ga je goed.

Freiburg im Breisgau, 2 april 1531

7. Brieven 1, 18, 41-44, waar Horatius niet over Castor en Pollux, maar over Amphion en Zethus spreekt.

8. Zie brieven 2431 (Apophthegmata) en 2428 (Enarratio psalmi 33).

9. Zie brieven 2432 (Aristoteles) en 2435 (Livius).