De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 17. Brieven 2357-2515

[p. 255]

2452 Aan hertog Georg van Saksen
Freiburg, 15 maart 1531

Aan hertog Georg van Saksen

Hartelijk gegroet. Omdat ik al sinds lange tijd met talrijke bewijzen de welwillende sympathie van uwe zeer illustere hoogheid voor mij heb ervaren, begreep en verklaarde ik openlijk dat ik u om zeer vele en zeer belangrijke redenen verplicht ben. Maar onlangs hebt u mij ook om belangrijkere redenen nog meer aan u verplicht, vooral twee. De ene is dat, zoals ik uit een brief van de eerwaarde heer Christoph, bisschop van Augsburg,^1. heb begrepen, u zich verwaardigd hebt bij een aantal kerkleiders, onder wie kardinaal Campeggi en de kardinaal van Luik,^2. uw welwillendheid jegens Erasmus kenbaar te maken. Door deze verklaring heeft mijn naam naar mijn mening niet weinig aanzien en waardigheid ontvangen. De andere reden is dat u zo toegenegen en zorgvuldig uw best hebt gedaan om mijn hoge leeftijd en studies een rustige vrije tijd te bezorgen, beschermd tegen degene voor wie het een genoegen is mij moeilijkheden te bezorgen en met zijn schriftelijke verhandelingen lastig te vallen.^3.

Ongeacht het verloop van andere zaken bracht de ijver van uwe hoogheid mij beslist veel geluk, omdat ik door deze gelegenheid vriendschap heb gekregen met een man die vanwege elk soort eerbewijs zeer hoog staat aangeschreven, Julius Pflug. Had Duitsland maar zeer veel mensen die zijn gelijke zijn. Om veel redenen is rust voor mij niet alleen dringend gewenst, maar ook noodzakelijk. Maar als God, de leider van dit menselijk toneel mij deze rol heeft opgelegd, dien ik het toegewezen deel uit te voeren. In deze arena, zie ik, moet ik sterven. Ook al komt die ene man tot rust,^4. er gaat geen jaar voorbij, of de pseudo-evangelischen slingeren twee of drie pamfletten naar mijn hoofd.^5.

Mijn persoonlijke moeilijkheden zou ik gemakkelijk verdragen, als de algemene toestand van de kerk was zoals ik wilde. Italië heeft vrede gekregen, Frankrijk is met de keizer zogezegd door een knoop van Hercules verbonden.^6. In Spanje is er geen storm. De Engelse kwestie van de echtscheiding

1. Christoph van Stadion; zijn brief is niet bewaard gebleven.

2. Érard de la Marck.

3. Heinrich Eppendorf; zie brief 2451.

4. Zie vorige noot.

5. Zie brief 2358.

6. Adagia 848; verwezen wordt naar de Vrede van Kamerijk (3 augustus 1529).

[p. 256]

zal, naar ik hoor en voor zover ik het karakter van de koning ken, eenvoudig en zonder ophef worden geregeld. Men hoopt op een wapenstilstand met de Turken, waarvan ik meen dat deze niet alleen voor algemeen belang, maar ook voor de verbreiding van de christelijke godsdienst bevorderlijk is. Als God zich zou verwaardigen deze Duitse koorts zonder burgeroorlogen te genezen, zouden we op een gouden eeuw hopen. Al lang worden wij door zoveel geselingen geteisterd, oorlogen, onlusten, pestziektes die herhaaldelijk van vorm veranderen, buitengewoon hoge prijzen voor zaken en ook tekorten. De Heer pleegt niet tot het einde verbolgen te zijn, maar in zijn toorn aan medelijden te denken. Wij dienen slechts ons met heel ons hart tot hem te wenden en aan hem alleen het anker van onze hoop te hechten.

Het was niet mijn bedoeling uwe zeer illustere hoogheid met deze brief lastig te vallen, als een jongeman van goede komaf niet spontaan zijn diensten had aangeboden. Hij is een bijzonder dierbare vriend van mij vanwege zijn buitengewone geleerdheid en zijn integere manier van doen, en ik heb hem ook door zijn verblijf bij mij in huis goed leren kennen. Het is Andreas von Könneritz die met zijn broer Erasmus naar zijn vaderland terugkeert, terwijl hij hier zijn andere broer Christoph achterlaat, die zelf toegewijd en succesvol met de geschriften van juristen zijn geest oefent. Ik bid de almachtige Christus, dat hij uwe zeer illustere hoogheid gezond en in voorspoed voor ons en het algemeen belang laat leven.

Freiburg im Breisgau, 15 maart in het jaar 1531 na de geboorte van Christus

Erasmus van Rotterdam, dienaar van uwe eminente hoogheid. Ik heb met eigen hand ondertekend.

Aan de zeer illustere vorst Georg, hertog van Saksen etc.