De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 17. Brieven 2357-2515

[p. 133]

2413 Van Erasmus Schets
Antwerpen, 18 december 1530

†

Hartelijk gegroet. Voor het laatst schreef ik je in de maand augustus.^1. Of je de brief hebt ontvangen weet ik niet, want het is niet zo gemakkelijk brieven aan jou naar Freiburg te sturen als het naar Bazel was.

In twee of drie brieven krijg ik nu bericht van Luis de Castro dat hij niets van jouw Engelse jaargelden ontvangt, ook al heeft hij jouw brieven^2. die hij al lang had ontvangen, veilig aan de aartsbisschop^3. overhandigd en zichzelf beschikbaar gesteld om de betaling zo fatsoenlijk mogelijk te ontvangen. Die goede Luis vermoedt dat er een overeenkomst bestaat tussen de medewerkers van de aartsbisschop en die Italianen^4. die door rente te berekenen aan jouw geld plegen te knagen, zodat zij dit liever aan hen dan aan Luis toevertrouwen. Maar dit staat Luis en mij beslist niet aan, omdat wij jou en je belangen, waar we kunnen en waar de mogelijkheid wordt geboden, graag zouden dienen. Als je wellicht via andere handen van deze gelden bent voorzien, verzoek ik je dat te melden. Ik heb niet nagelaten ook Luis te schrijven zodat hij ervan op de hoogte is.

Ik ben begonnen je spons opnieuw te vullen^5. met het dubbele jaargeld uit Kortrijk; beide zijn betaald door meester Jan de Hondt, dat wil zeggen honderddertig Brabant- of Carolusgulden. Omdat je mij hebt opgedragen dit te beheren zal ik de uitvoering hiervan niet uitstellen. Een tijd geleden kwam er voor mij een pakket dat uit Frankfurt was verzonden en daar aan mijn agenten overhandigd om naar mij te sturen. Er zat geen enkele brief van jou bij, maar degene die het bezorgde beweerde dat het door jou was gestuurd. Toen ik het opende trof ik een pakket boeken van Chrysostomus^6. aan, waarop het adres van de bisschop van Rochester was geschreven. Toen ik dit had gezien, heb ik het direct naar Engeland gestuurd om aan genoemde bisschop in jouw naam aan te bieden.

Een poos geleden heb ik onjuist over de Fries Haio^7. geschreven, die in de raad van Friesland een zetel heeft en van wie ik dacht dat hij bij jou schuld

1. Brief 2364, beantwoord met brief 2403 die blijkbaar nog niet was bezorgd.

2. De brieven zijn niet bewaard gebleven.

3. William Warham, aartsbisschop van Canterbury; zie brief 2364, noot 3.

4. Zie brief 2243, p. 86.

5. Zie brief 2370, noot 1.

6. Waarschijnlijk de vijfdelige Chrysostomusuitgave (brief 2359) als geschenk voor bisschop John Fisher.

7. Haio Herman; de ander is Haio Cammingha; zie brief 2364, noot 4.

[p. 134]

had. Maar daarna heb ik door nader onderzoek ontdekt dat het om een andere Haio gaat, blijkbaar degene die bij jou schuld heeft en in Leuven verblijft. Goclenius valt hem zoveel hij kan lastig om jouw geld, maar hij geselt de lucht.^8. Dagenlang heb ik niets uit Leuven gehoord.

Hier is geen nieuws. De Rijksdag van Augsburg loopt naar men zegt op zijn eind,^9. maar niet zo voorspoedig als de situatie van het christendom vereist, omdat hij geen of te weinig eendracht heeft voortgebracht. Toch lijken de meningsverschillen door de aankondiging van een algemeen concilie te zijn afgenomen. Maar of de paus hiermee zal instemmen weet ik niet. Het valt te vrezen dat, als dit te houden concilie niet zo snel mogelijk bijeen wordt geroepen, alle andere katholieke gebieden zich wereldwijd met een roerig tumult bij de evangelischen zullen aansluiten. In Gulik zijn evangelische predikers ontvangen die al overal door de hertog, de hertogin^10. en alle aanzienlijken van het gebied worden onderhouden en aangehoord; ook door de inwoners van Kleef. Ik zie dat het verschijnsel zich overal verder verspreidt en bijna niet te vernietigen is, tenzij er hulp van boven komt.

Uit Engeland komt het bericht dat de kardinaal van York,^11. die jaren lang zo'n gelukkig en roemvol leven heeft geleid, in heel ellendige omstandigheden is overleden. Nadat hij lang geleden uit de regering was verwijderd, lijkt hij wraak op de koning en het koninkrijk te hebben overwogen en met de Schotten, de grootste vijanden van het rijk, met acties die naar verraad ruiken te hebben samengezworen. Toen de zaak was ontdekt is hij op bevel van de koning samen met zijn volgelingen door enkele ridders gevangen genomen om naar het hof te worden gebracht. Men zegt dat hij vanwege de smadelijke dood die hij vreesde iets dodelijks heeft ingenomen, omdat hij zich wellicht van zijn misdaad bewust was. Want onderweg is hij in een draagstoel, waarmee hij vanwege een ziekte die hij voorwendde werd vervoerd, alleen en in stilte bezweken.

De koning^12. verlangt nog steeds vurig naar een scheiding. Het schijnt dat hij enkele uitspraken van Franse universiteiten heeft gekregen, waarin is beslist dat het huwelijk waaraan hij tot nu toe gebonden was, met de goddelijke en menselijke wet in strijd is en dat het gezag van de paus niet de macht heeft dit met een dispensatie toe te staan. Wat er zal gebeuren weet ik niet. Toch vrees ik dat hij, als hij een poging onderneemt, de gruwelijkste vijandigheden en wellicht ook de ondergang van zijn rijk veroorzaakt.

8. D.w.z. doet vergeefse moeite; vgl. Adagia 2538.

9. Op 19 november was een reces aangekondigd.

10. Johan iii van Kleef en Maria van Gulik en Berg.

11. Thomas Wolsey.

12. Hendrik viii.

[p. 135]

Het ga je goed, mijn beste vriend, in geluk en voorspoed. Je zult mij een plezier doen als je me terugschrijft en iets over je gezondheid laat weten.

Uit Antwerpen, 18 december 1530

In alle opzichten je Erasmus Schets

† Aan de onvergelijkelijke en wereldberoemde heer Erasmus van Rotterdam, mijn belangrijkste vriend. Te Freiburg