De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 16. Brieven 2204-2356

2321 Aan Augustinus Marius
Freiburg, 22 mei 1530

Erasmus van Rotterdam groet Augustinus Marius

Al meer dan een maand tob ik met darmkrampen, een zeer hardnekkige kwaal. De arts kon niet helpen, aan de barmhartigheid van de Heer mag nooit worden gewanhoopt. Baer^1. was ook ziek, maar herstelde, ook al voelt hij zich over het geheel nog zo slap dat hij bang is voor een terugval. Glareanus viert triomfen. Voordat hij naar de thermen ging, onderging Zasius een darmspoeling, die twaalf keer voor een enorme hoeveelheid ontlasting zorgde, als het waar is wat de arts mij vertelde. Aldus gepurgeerd vult hij zich in de baden met aardbeien, melk en malvezijwijn, zodat die dikke buik van hem niet leeg is.

Dat ik u heb aanbevolen pakte voor mij uitermate gelukkig uit, want daardoor werd ik bij zo'n groot vorst bekend en geliefd.^2. U bent me voor mijn aanbeveling niets verschuldigd; u hebt zelf het tovermiddel bij u waarmee u ieder weldenkend mens voor u wint. Ik stuur een paar exemplaren van de Brief aan kraaien^3. zodat u vrienden een plezier kunt doen. Ik vind het evenwel niet goed dat hij daar bij u uitgegeven wordt, omdat de mensen daardoor zin krijgen om de pamfletten van de kraaien te zien, en die zo beter verkoopbaar worden. Ja, ik heb zelfs spijt van die brief. Ik geef daar hoog op van mijn gezondheid; het lijkt alsof die grootspraak opgevangen werd door Nemesis,^4. die deze ellende over me heeft uitgestort. Ook zie ik geen valide reden waarom u mijn brief aan u of die aan de eerwaarde prelaat zou laten drukken.^5. Als me een goede gezondheid gegund zal zijn, zal er een ander onder-

1. Ludwig Baer was van Thann (zie brief 2225) naar Freiburg verhuisd.

2. Erasmus had Marius aanbevolen bij Konrad van Thüngen in de laatste alinea van brief 2164. Daarop volgden brieven 2303 en 2314.

3. Brief 2275.

4. Zie brief 2209, noot 23.

5. De brief aan Marius is niet bewaard gebleven, die aan de bisschop is nr. 2303.

[p. 248]

werp bedacht worden dat meer geëigend is voor publicatie. Ik vraag u zeer nadrukkelijk mij bij die grote vorst te blijven aanbevelen. Zou u die theoloog van wie u mij liever de naam niet wilde noemen (tenzij het toevallig Usingen^6. is) namens mij hartelijk en nadrukkelijk willen groeten?

Vulturius liet stiekem in Straatsburg mijn Epistola uitgeven met aantekeningen erbij, dat wil zeggen, met grove beledigingen.^7. Dat heb ik per brief laten weten aan het stadsbestuur van Straatsburg.^8. Emmeus zegt dat de drukker bij zijn terugkeer van de beurs in de gevangenis werd geworpen. Nu is er een breedvoerig stuk vol nonsens verschenen,^9. met de naam van de drukker, maar zonder vermelding van de naam van de stad; daarvan heb ik, behalve de koppen, niets gelezen en ik ga het ook niet lezen. Hij^10. beweert dat alles in Bazel zonder enig tumult en in alle rust verlopen is. Over de beelden zegt hij ter verontschuldiging dat iemand per ongeluk met een lans tegen een standbeeld aan stootte en dat het vervolgens in stukken viel. Toen nog een paar anderen hetzelfde met een stok probeerden, vielen al die beelden bij aanraking in stukken. Omdat ze in dit wonder de duidelijke wil van God meenden te zien, hebben ze toen ook de overige beelden vernield. Bijna alles kenmerkt zich door een zo schaamteloze leugenachtigheid. Ze voegden op de titelpagina ‘door dienaren van het Woord’ toe - omdat het het werk is van twee schoolmeesters, van wie Scopegius,^11. naar ze zeggen, er een is. Ik vermoed dat het werk buiten de stad gedrukt is, om een boete te ontlopen. Fantastisch, die evangelische eerlijkheid!

Ik zou graag langer met u praten, als mijn gezondheid het toeliet. Op Witte Donderdag voegde Oecolampadius het volgende toe aan de argumenten die hij aanvoerde (ik vertel wat ik hoorde): ‘Hierop zullen Luther, Erasmus en de hele wereld geen antwoord hebben.’^12. Met grote felheid pleitte hij ervoor dat degenen die niet naar zijn tafel wilden komen, uit de stad verdreven werden. Een groot aantal ontving de eucharistie in de omliggende dorpen, van wie enkelen een boete van drie pond kregen. Achthonderd onthielden zich in het geheel van de communie. Deze voortekenen staan Oecolam-

6. Het Latijn heeft ‘Vemgus’; de noot in Collected Works of Erasmus maakt aannemelijk dat Bartholomaeus Arnoldi van Usingen (‘Usingus’) bedoeld is.

7. Zie brief 2289.

8. Brief 2293.

9. De Epistola apologetica, zie brief 2312, noot 1.

10. D.i. Martin Bucer, de auteur van de Epistola apologetica. Voor de passage over de beeldenstorm in Bazel zie blad 18v-K1v.

11. Jakob Kautz.

12. Zie brief 2312.

[p. 249]

padius niet aan. Toch namen sommigen uit vrees, tegen de stem van hun geweten in, deel aan zijn avondmaalsviering. Het ga u goed. Freiburg im Breisgau, 22 mei 1530