De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 16. Brieven 2204-2356

2308 Aan Johann Koler
Freiburg, 13 april 1530

Een hartelijke groet. De brief die u me bij terugkomst uit Italië stuurde,^1. heb ik ontvangen. Er kon me niets prettigers overkomen, zoveel genoegen en troost biedt hij. Kon ik maar bij het afbeelden van een zo geacht man als Anton^2. zelfs Apelles overtreffen! Maar tot mijn spijt trof hij bijna een Choerilus.^3. Daarover heb ik iets in mijn laatste brief gezegd, die ik onlangs aan de stadsbode hier meegaf, die als ik me niet vergis, ook die van u had gebracht.

Men zegt dat het weinig goeds voorspelt in de maand mei te trouwen, vandaar het spreekwoord ‘Slechte vrouwen trouwen in mei’.^4. Laat het een goede maand zijn om de rust in Duitsland te herstellen! De keizer blijft te lang in Italië en lijkt meer dan goed is toe te geven aan de paus. Om hem te plezieren brengt hij de florerendste stad van Italië in het nauw.^5. Ik zie geen ontknoping van de Duitse tragedie, tenzij er onverwacht een deus ex machina tevoorschijn komt. U hebt misschien mijn brief aan Vulturius gelezen;^6. daarin laat ik een manier zien om een einde aan deze troebelen te maken. Die brief heeft evenwel voor luide protesten tegen mij in Straatsburg gezorgd. Toch viel ik de stad en de sekte als zodanig niet aan, maar bepaalde mensen die de mond vol hebben van het evangelie en ondertussen door hun levenswijze schade toebrengen aan de zaak waarvan ze zich als voorvechters op-

1. Brief 2269.

2. Anton Fugger.

3. Grieks episch dichter die de opdracht had de daden van Alexander de Grote te bezingen, waarmee hij volgens de anekdoten weinig succes oogstte.

4. Adagia 309.

5. Dit doelt op het beleg van Florence, zie brief 2307, noot 4. Clemens vii was een paus uit de familie de' Medici.

6. Epistola contra pseudevangelicos, zie brief 2219, noot 3.

[p. 221]

werpen. Ik neem ook geen blad voor de mond als ik de andere partij terechtwijs.

Ik kom nu bij uw andere brief. Als mijn dienaar Lieven^7. alles naar waarheid heeft verteld, hebt u een treurig verhaal gehoord. Enige tijd geleden kwam de eerwaarde heer Christoph, bisschop van Augsburg,^8. hierheen, naar zijn zeggen alleen om Erasmus te zien. Hij bracht twee kostbare bekers mee met daarin tweehonderd florijnen. Ik vraag me af of de man geen spijt heeft van zijn reis en zijn vrijgevigheid. Ik, van mijn kant, zag nooit een vriendelijker en hoffelijker mens dan hij.

Wat Italië betreft ben ik het met u eens,^9. behalve dat ik graag hiervandaan naar een drukkere stad wil verhuizen. Zodra de drukkers terugkomen van de Frankfurtse beurs, valt er een besluit. Of ik naar Augsburg kom, kan niet beslist worden voordat de rijksdag is beëindigd.^10. Maar wanneer zal dat zijn? Ondertussen weet ik niet of ik hier veilig kan blijven wonen, vooral als de keizer strengere maatregelen gaat nemen - daar dreigen ze mee. Hoewel de priesters even bang voor hem zijn als voor de aanhangers van Luther.

Het verheugt me ten zeerste dat onze vriend Anton zo blij was met zo'n klein geschenkje;^11. ik zal zo goed als ik kan proberen aan zijn buitengewoon vriendelijke karakter recht te doen. De zeldzame deugdzaamheid van de man verdient het ook zonder dat hij iets geeft, bewonderd en geprezen te worden.

Omdat ik meende gemerkt te hebben dat uw aard geenszins botst met de mijne, heb ik in mijn laatste brief nogal openhartig mijn hart bij u uitgestort. Wat ik zei moet u niet opvatten als een uiting van kwaadwillendheid, maar van de oprechte genegenheid die ik zowel Nachtgall als Anton toedraag.^12. Het ga u goed, mijn alleraardigste vriend.

Freiburg, 13 april 1530

Erasmus, werkelijk de uwe, eigenhandig geschreven

Ik heb dit niet meer doorgelezen, vergeef het me als mijn pen ergens de weg kwijt was.

Aan de zeer illustere heer Johann Koler, proost van Chur. Augsburg

7. Lieven Algoet.

8. Christoph von Stadion.

9. Misschien leidde Erasmus uit Kolers brief af dat Italië geen geschikte verblijfplaats voor hem zou zijn. Vgl. brief 2326, het slot van de eerste alinea.

10. De Rijksdag van Augsburg eindigde op 22 september 1530.

11. Xenophons Hiëro, zie brief 2273.

12. Ottmar Nachtgall, die bevriend was met Anton Fugger, verhuisde eind september 1528 van Augsburg naar Freiburg, waar hij evenals Erasmus onderdak vond in het huis ‘zum Walfisch’. Na enige tijd ontstond er wrijving tussen de beide bewoners.