De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 16. Brieven 2204-2356

2305 Aan Johannes Alexander Brassicanus
Freiburg, 4 april 1530

Erasmus van Rotterdam groet de jurist Johannes Alexander Brassicanus

Het boekje met spreekwoorden^1. dat enige tijd geleden zonder een brief van je werd bezorgd, deed me zeer veel genoegen; ook de brief die je dienaar bezorgde was een plezier om te lezen, behalve dat je daar eindeloos doorgaat met je grappenmakerij over doden en levenden.^2. Ik had mezelf in de Ciceroniaan niet tot doel gesteld iedereen te noemen die door zijn geschriften bekend was geworden. Hoe was er anders een eind aan het boekwerk gekomen of wat had überhaupt onzinniger kunnen zijn? Ursinus wees me op jou, maar te laat. Ook had ik niets van jou onder ogen gekregen behalve een paar versjes. Ik had bovendien al een paar jaar niets over jou gehoord. Laat niemand denken dat iedereen dood is die daar niet genoemd wordt. Beatus Rhenanus is overgeslagen en ook Bonifacius Amerbach, wiens stijl naar mijn mening niet zo heel veel onderdoet voor die van Poliziano. Ik weet dat je een grapje maakt, maar je blijft de hele brief door op die grap terugkomen, wat enigszins aangeeft dat je geërgerd bent. Zoals ik zojuist zei, is er geen sprake van dat ik een overzicht van schrijvers samenstelde; als daar evenwel iemand overgeslagen zou zijn, was dat eerder aan onwetendheid of vergeetachtigheid toe te schrijven dan aan kwaadwillendheid. Je dienaar gaf me geen inzage in de Salvianus, terwijl Froben er toch niets mee zal doen zonder te weten wat ik ervan vind.^3.

Ik feliciteer je van harte, mijn beste Brassicanus, dat je zo goed vooruit bent gegaan wat de kennis van de beide talen betreft. Want je geeft een be-

1. Proverbiorum symmicta (Wenen, 1529).

2. Zie hierna.

3. Brassicanus' uitgave van Salvianus' De gubernatione Dei verscheen in 1530 bij Froben. De uitgave is gebaseerd op een handschrift uit de bibliotheek van Matthias Corvinus, hem geschonken door Lodewijk ii.

[p. 217]

trouwbare vertaling van het Grieks, niet zonder allure, en er is niets in je hele manier van uitdrukken wat storend is bij het lezen. Je verontschuldiging in het voorwoord, omdat je na mij spreekwoorden behandelde, was in mijn ogen bijna verspilde moeite. Wie was er ooit zo onredelijk dat hij iemand verbood een onderwerp te kiezen dat al door een ander was behandeld? Hoeveel onredelijker zou dit verbod dan bij dit onderwerp zijn, dat van zichzelf onbegrensd is! Vooral omdat er dagelijks schrijvers in beide talen opduiken die tot nu toe in vergetelheid waren geraakt. Je zegt verder dat ik spreekwoorden optekende nadat anderen dat hadden gedaan. Als je het over de Grieken hebt, zal ik dat niet ontkennen. Van de Latijnse auteurs is er evenwel niemand die zich vóór mij met dit onderwerp heeft beziggehouden. En was het maar waar dat er nog geschriften van de Grieken voorhanden zijn die over de studie van spreekwoorden handelen! Toen ik er voor het eerst aan begon, was er geen enkel hulpmiddel van de kant van de Grieken behalve een handschrift met commentaren van Diogenianus, maar incompleet en ongelofelijk corrupt. Later kreeg ik de verzameling van Zenobius te pakken in een versie die niet veel beter was. Verder is de bewering van Polidoro dat hij als de eerste geldt, evident een grapje van hem, omdat ik hem heb uitgelegd^4. dat mijn eerste uitgave drie maanden eerder was dan de eerste van hem, en geen van ons beiden op dat moment de ander kende.

Nu, ik zou willen, mijn allerdierbaarste Brassicanus, dat je mijn Chiliaden zelfs overtreft en Erasmus' naam in de schaduw stelt. Je geeft er evenwel een aantal alsof ze nieuw zijn, die in mijn verzameling staan.^5. ‘Als jij het niet vervelend vindt, vind ik het ook plezierig’ heeft bijvoorbeeld bij mij een plaats gekregen bij duizendtal 2, honderdtal 1, spreekwoord 33. Evenzo is ‘Een barende zee-egel’ duizendtal 2, honderdtal 4, spreekwoord 82. ‘Dan zullen de zwanen zingen’ enzovoorts is te vinden bij duizendtal 3, honderdtal 3, spreekwoord 97. Er zijn ook nog andere, die terloops in mijn Chiliaden worden geciteerd.

Ik vertel dit niet om je van deze prachtige koers af te houden - vrienden delen alles met elkaar;^6. mijn bedoeling is alleen dat je aan kritiek van anderen ontkomt. Ik schrijf Velius niet, omdat ik me niet fit voel. Groet hem namens mij met liefde en respect en ook alle anderen die mij niet kwaadgezind zijn. Freiburg im Breisgau, 4 april 1530 na de geboorte van Christus

4. Brief 1175 aan Polidoro Virgilio.

5. Erasmus wijst hierna op nrs. 120, 113 en 105 bij Brassicanus, die vergelijkbaar zijn met Adagia 1033, 1382 en 2297.

6. Adagia 1.