De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 16. Brieven 2204-2356

2253 Aan Juan de Vergara
[Freiburg, ca. 13 januari 1530]

Erasmus van Rotterdam groet de theoloog Juan de Vergara

Ik was van plan vier volledige reeksen van de werken van Augustinus^1. naar jullie toe te sturen, maar de verhuizing bracht alles waar ik mee bezig was in de war; ook trof ik niemand die bereid was het vervoer op zich te nemen. Maar ik denk dat de delen daar allang te koop zijn, en het zou ongepast zijn als ik zou vragen daar op mijn kosten iets te kopen om het zulke goede vrienden cadeau te doen. Ik besef heel goed hoeveel ik verschuldigd ben aan de vriendelijkheid van die allervriendelijkste prelaat,^2. of beter gezegd: zijn zacht-

1. De tiendelige uitgave werd voltooid in 1529.

2. Alonso de Fonseca, aartsbisschop van Toledo, aan wie Erasmus de Augustinus-editie opdroeg (zie brief 2157).

[p. 100]

moedigheid tegenover mij. Met zijn gift als een bewijs en blijk van die gezindheid jegens mij was ik evenwel erg blij.^3. Dat geld heb ik eerlijk gedeeld met degenen die hebben geholpen met de collatie en het schrijfwerk, zodat ik geen dukaat voor mezelf overliet; ik legde zelfs uit eigen zak het een en ander bij. Hierdoor is niet meer alleen Erasmus, maar zijn meerdere personen de aartsbisschop erkentelijk voor zijn vrijgevigheid. Als ik evenzo zal merken dat al ons harde werken zijn goedkeuring wegdraagt, is dat absoluut een triomf.

Nu werken we aan Chrysostomus, die de komende herfst in een even prachtige uitvoering zal verschijnen.^4. De uitgave zal heel wat toevoegingen bevatten, die deels door mij, deels door anderen zijn vertaald. Daar zijn evenwel een aantal vervalste teksten bij, althans naar mijn oordeel, zoals de commentaar op de brief aan de Hebreeën, op de de tweede brief aan de Korintiërs en de Handelingen van de apostelen: kennelijk is de praktijk van het bederven van gewijde auteurs begonnen bij de Grieken en daarna onze kant op gekomen.

De kardinaal van York^5. heeft de koning zo voor het hoofd gestoten, dat hij, beroofd van al zijn bezittingen en waardigheden, gevangen wordt gehouden, niet in een kerker, maar op een landgoed van de koning, met slechts dertig dienaren dan wel bewakers. Er worden ontelbare aanklachten tegen hem ingebracht, zodat men denkt dat hij de doodstraf nauwelijks kan ontgaan. Zo is het spel van de fortuin! Hij bracht het van schoolmeester tot de troon; want het was evident dat hij feitelijk meer dan de koning zelf regeerde. Hij werd door iedereen gevreesd en was bij weinigen, om niet te zeggen bij niemand geliefd. Een paar dagen voordat hij werd aangehouden, had hij Richard Pace in de gevangenis laten werpen.^6. Hij bedreigde zelfs mijn vriend de aartsbisschop van Canterbury.^7. Hoogmoed komt voor de val, zegt Salomo.^8. De aartsbisschop van Canterbury is gevraagd, of liever gezegd opnieuw gevraagd het ambt van kanselier op zich te nemen, het hoogste in Engeland. Maar hij voerde als excuus aan dat hij op zijn leeftijd niet tegen zoveel werk is opgewassen. Daarom is die taak aan Thomas More overgedra-

3. Fonseca had tweehonderd dukaten geschonken, die Erasmus in maart 1529 hadden bereikt (zie brieven 2004 en 2133).

4. Zie brief 2226, noot 9.

5. Thomas Wolsey.

6. Dit gerucht wordt eveneens vermeld in brieven 2031 en 2033, maar waarschijnlijk werd Pace onder toezicht gesteld wegens een psychische aandoening.

7. William Warham.

8. Spreuken 16:18.

[p. 101]

gen, met veel bijval van iedereen; zijn bevordering veroorzaakte evenveel vreugde onder alle weldenkende mensen als de neergang van de kardinaal. Dit vertelde een dienaar van mij, die net uit Engeland terug is.^9.

Wat mijn persoonlijke toestand en de toestand in Duitsland betreft, het is beter dat Frans van der Dilft je daarover vertelt, aangezien het een lang verhaal is. Niets van wat mij aangaat blijft namelijk voor hem verborgen. Hij heeft een aantal maanden bij mij gewoond; had ik maar langer van zijn gezelschap kunnen genieten! Maar hij wordt gedreven door een enorm verlangen naar zijn geliefde Spanje, hoewel hij overigens in de ogen van zijn landgenoten van goede komaf is en uit een welgestelde familie komt. Maar hij heeft iets weg van Odysseus en is huiverig voor de halster van het huwelijk, omdat hij zijn vrijheid liefheeft. Talloze keren heb ik ervaren dat deze jongeman zeer getalenteerd is, handig in het regelen van zaken, behoorlijk welbespraakt en verstandig, absoluut betrouwbaar en een goede vriend voor zijn vrienden. Ik wil je, mijn beste Vergara, niet onder druk zetten door hem aan te bevelen, maar als je zonder jezelf te benadelen iets voor hem kunt doen, zul je een belangrijke schuldpost toevoegen aan de eerder bewezen diensten en zal het (tenzij ik het volledig mis heb) een welbestede vriendendienst zijn. Hier handel ik deels ook uit eigenbelang, namelijk om daar een tweede Erasmus te hebben, die mijn zaken even nauwgezet behartigt als ikzelf. Men zal hem zonder problemen een post aan het hof van de keizerin^10. geven; want dat is wat hij wil. Hij heeft een net handschrift en een puntige stijl wanneer hij daar goed op let; ikzelf zou niet puntiger kunnen zijn. Als sommigen zijn zaak zo hadden gesteund als ik wilde, had hij Spanje niet verlaten. Maar ik ben werkelijk een uitzonderlijk brutaal mens! Terwijl ik je alles verschuldigd ben en helemaal niets terugdoe, vraag ik je toch om een gunst, alsof ik iets voor je heb gedaan.

Als ik niet over een dergelijke bode had beschikt, had ik je over van alles en nog wat geschreven; maar nu zal mijn vriend Dilft als vervanging van verschillende brieven kunnen dienen. Altijd weer vertelt hij hoeveel hij aan jou en je broers^11. te danken heeft. Hij gaf me een zo volledige beschrijving van je beschermheer, dat ik hem meer dan voorheen bewonder en liefheb. Hier deed een hardnekkig gerucht de ronde dat de aartsbisschop van Toledo was gestorven.^12. Ik was diep bedroefd toen mij het bericht werd gebracht en ik in de overtuiging verkeerde dat het waar was. De Augustinus was op dat moment nog niet voltooid. Daarom had ik de mogelijkheid dat werk aan

9. Quirinus Talesius.

10. Isabella van Portugal, vgl. brief 2208.

11. Francisco de Vergara en Bernardino Tovar.

12. Vgl. brieven 2208 en 2253a.

[p. 102]

iemand anders op te dragen; toch stond het voor mij vast dat ik zijn nagedachtenis de eer zou bewijzen die ik voor hem bestemd had toen hij nog leefde. Maar met de brief van mijn vriend Valdés ontving ik het bericht dat alle treurigheid verdreef. In de vermeerderde boeken met mijn brieven^13. zul je een aantal keren jouw naam en die van je broers tegenkomen, en ook die van de aartsbisschop; ik hoop dat hij dat geen probleem vindt, want over jullie mening heb ik geen enkele twijfel.

13. Opus epistolarum (Bazel, 1529), verdeeld in 24 boeken.