De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 16. Brieven 2204-2356

2249 Aan Giambattista Egnazio
[Freiburg, ca. januari] 1530

Erasmus van Rotterdam groet Battista Egnazio

Uit de brief van de zeer illustere jongeman Uutenhove maakte ik op dat je in Venetië een hoge positie bekleedt als docent in de literatuur.^1. Ik ben blij dat die overal tot grote bloei komt, maar ik vrees dat sommige lieden ervoor zorgen dat de studie door even heftige discussies wordt vertroebeld als bij de godsdienst gebeurd is: zo woedend zijn ze op me, omdat mijn Ciceroniaan^2. domme na-apers van Cicero hekelt en tot werkelijke navolging van hem aanzet. Zekere Fransen halen met hekeldichten mijn reputatie onderuit, omdat ik Budé en Bade bij elkaar in hetzelfde boek heb genoemd. Ze zijn net zo verontwaardigd als wanneer ik hem in het gezicht had gepist, terwijl ik de roem van Budé altijd met grote oprechtheid en volharding heb toegejuicht, om geen andere reden dan de studie, waaraan deze man een succesvolle bijdrage levert en waarvoor hij een schitterend sieraad is. Want wat mij aangaat, ik ben hem niets dan hoogachting verschuldigd, die wederzijds is. Op hoeveel plaatsen in al mijn pennenvruchten wordt hij op een zeer vriendelijke manier vermeld! Hoeveel lof, al is het in weinig woorden, krijgt hij juist ook in de Ciceroniaan!

Ik ben uit Bazel weggegaan en naar Freiburg verhuisd, want ik was bang dat ze na het plunderen van kerken naar onze huizen zouden komen en dat ze, na voldoende op heiligenbeelden ingehakt te hebben, levende mensen zouden aanvallen.^3.

Ik vrees dat de komst van de keizer tot bloedig oproer in Duitsland zal leiden. Enkele steden bereiden zich voor op het ergste. Ik weet dat de keizer

1. Sinds december 1520.

2. Zie brief 2209, noten 16 en 17.

3. Erasmus doelt op de beeldenstorm in Bazel van 9 februari 1529.

[p. 96]

veel macht heeft. Maar het volk loopt overal voor het grootste deel achter de nieuwe sekten aan en de boeren bijna allemaal, die de eerdere nederlaag nog niet vergeten zijn;^4. als het sein eenmaal is gegeven, zullen misschien mensen samenstromen die zich nu rustig houden. Ze zinnen allemaal op wraak; er is niemand die ook maar droomt van een andere levenswijze. Ik denk dat er meer bereikt zou worden als de paus zijn hoop eerder op Christus' hulp zou vestigen dan op een menigte kardinalen, op legermachten van vorsten en de brutaliteit van monniken, die met hun gedrag dit kwaad hebben gevoed. Zij zijn nu alleenheersers in Brabant en brengen geregeld een brandoffer.^5. Het is een zorg van veel mensen hier welke kant de Turken op zullen gaan. Want er is geen twijfel over dat ze de dagelijks toenemende macht van de twee broers^6. vrezen.

Nergens is er vrede, geen enkele weg is veilig, overal hebben de mensen te kampen met duurte, gebrek, honger en pest, alles is verdeeld geraakt door de sekten. Bij zo'n poel van ellende^7. komt ook nog de dodelijke zweetziekte, die veel mensen binnen acht uur uit ons midden wegneemt, en degenen die ze in leven laat in korte tijd telkens opnieuw treft, niet eenmaal, maar twee, drie, vier keer, totdat ze in waterzucht, een epidemische ziekte of een ander soort kwaal overgaat en uiteindelijk de vreselijk gemartelde patiënt ombrengt. In tegenstelling tot de Frygiërs beteren we ons leven zelfs na zoveel slaag niet.^8.

Degene die deze brief (hopelijk) zal overhandigen, is Johann Herwagen, die met de weduwe van Johann Froben^9. trouwde en van hem de taak om goede auteurs te herstellen heeft overgenomen, een betrouwbaar iemand en niet onontwikkeld. Als je hem in enig opzicht zonder problemen tot voordeel kunt zijn, twijfel ik niet of je zult dat overeenkomstig je gebruikelijke voorkomendheid graag voor de studie willen doen. Het ga je goed. 1530

4. De nederlaag waarmee een eind kwam aan de Duitse Boerenoorlog (1524-1525).

5. Vgl. het postscriptum bij brief 2256.

6. Keizer Karel en koning Ferdinand.

7. Adagia 227.

8. Toespeling op Adagia 736, vgl. de laatste alinea van brief 2209.

9. Gertrud Lachner.