De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 15. Brieven 2082-2203

2161 Aan Daniel Stiebar
Freiburg, 14 mei 1529

Erasmus van Rotterdam groet Daniel Stiebar

Ik heb je twee brieven gestuurd, zeer geachte jongeman. De eerste^1. heeft je in Parijs niet bereikt. De traagheid van de koerier was daar de oorzaak van. Dat de tweede brief^2. die ik naar Brabant had gestuurd hetzelfde is overkomen, kwam ik te weten door een brief van mijn vriend Goclenius. Ik vroeg mij verwonderd af met welke bedoeling je naar Brabant ging en Frankrijk zo snel had verlaten. Maar ik vind het vervelend dat mijn vaderland jou zo weinig geluk heeft gebracht. Toch ben ik hoe dan ook blij dat je weer bent hersteld. Je wilde, denk ik, de wijsheid van Odysseus vergaren die de gewoonten en steden van veel mensen leerde kennen.^3. Maar geleerden noemen deze wijsheid die men door het ondervinden van rampen verkrijgt, ongelukkig. Met filosofielessen, met kosmografie en met geschiedenis zul je in één jaar meer

1. Brief 2079.

2. De brief is niet bewaard gebleven; hij moet rond 22 februari zijn geschreven. Zie verderop deze brief en noot 11.

3. Horatius, Ars poetica 142 (een vertaling van Homerus, Odyssee 1, 3).

[p. 215]

wijsheid vergaren - en dat op een veilige manier - dan Odysseus in meer dan twintig jaar toen hij door nauwelijks te geloven rampen en gevaren was achtervolgd. Als Mercurius hem niet vooraf met wonderkruid tegen de toverkunsten van Circe had beschermd^4. zou hij niets anders zijn dan een zwijn. Nergens zullen onderwerpen ontbreken om deugdzaamheid te onderzoeken of je daarin te bekwamen, maar het heeft geen zin op gevaren af te gaan. Wanneer deze op je af komen, dan dien je je als een dapper en verstandig man te gedragen. Maar zoals een soldaat die ongewapend de strijd ingaat dwaas is, zo is het niet veilig met stormen van ellende slaags te raken, tenzij je eerst je geest zorgvuldig met de voorschriften van de wijsheid hebt gewapend.

Ik hoor dat je naar je vaderland bent teruggekeerd, maar zo dat je naar een ander land lijkt uit te zien. Daarom wenste ik niet een wat uitvoeriger brief aan de wind toe te vertrouwen,^5. vooral omdat dit twee keer verkeerd is gegaan. Aangezien Augustinus Marius bij jullie komt wonen om als prediker voor jullie kerk op te treden, stuur ik, nu ik zo'n vriendelijk en betrouwbaar iemand heb gevonden, je een kopie van mijn eerste brief. Ik zal je ook een kopie van de tweede sturen als ik die in handen kan krijgen. Want mijn verhuizing heeft mijn hele papierwinkel - je weet dat ik heel rijk daarvan ben voorzien - in de war gebracht.

Van een Rauraak^6. ben ik een inwoner van Breisgau geworden. Ik moest er niet aan denken het nest te verlaten waaraan ik zoveel jaren was gewend. Maar de verhuizing verliep veel voorspoediger dan ik had verwacht, vooral voor zover het mijn gezondheid betreft.^7. Niet alleen heb ik bij mijn vertrek uit Bazel veel voordelen achter mij gelaten, maar ook heeft mijn nieuwe onderkomen mij veel onkosten bezorgd. Maar het financieel verlies is te herstellen en een goede gezondheid valt niet in geld uit te drukken. In één opzicht ben ik gelukkig, namelijk dat ik bij niemand vanwege een lening schuld heb. En als mijn middelen ontoereikend zijn, heb ik naast andere vrienden een heel rijke vriend, de beroemde koning Ferdinand van Hongarije en Bohemen, die in zijn welwillendheid mij alles aanbiedt. Met een eervolle brief^8. heeft mij me aangespoord Bazel te verlaten om te voorkomen dat mijn vertrek vertraging zou oplopen. Hij voegde er een officieel document aan toe waarmee ik vrij door zijn gebied en het hele gebied van de keizer mag reizen. Aan de magistraat van deze stad heeft hij me zorgvuldig en van harte aanbe-

4. Beschreven in Odyssee, boek 10.

5. Vgl. brief 1822, p. 100.

6. Zie brief 2158, noot 1.

7. Zie brief 2151, noot 1.

8. De brief is niet bewaard gebleven.

[p. 216]

volen. Die had mij uit eigen beweging al lang geleden alle mogelijke vriendelijkheid betoond. De magistraat bestemde een waarlijk koninklijk huis^9. voor me en zou mij met visites, gastgeschenken, maaltijden en ander soort plichtplegingen hebben ontvangen, als ik niet in een brief aan Glareanus^10. kenbaar had gemaakt dat het mij aangenamer was als zij die rituelen achterwege lieten.

In mijn tweede brief had ik je geschreven over Karel Uutenhove, die samen met Andrzej Zebrzydowski naar Venetië is getrokken.^11. Ook hij is op zoek naar de wijsheid van Odysseus; naar ik vermoed zal hij binnenkort een vrouw nemen.

Mijn brieven^12. worden nu in een fraaie uitgave en met een forse uitbreiding gedrukt. Ik zal hierin ervoor zorgen dat ook het nageslacht weet dat er tussen Erasmus en Stiebar een allesbehalve alledaagse vriendschap heeft bestaan.^13. Het ga je goed.

Freiburg im Breisgau, 14 mei 1529

9. Zie brief 2112, noot 10.

10. Ook deze brief is niet bewaard gebleven.

11. Karel Uutenhove was rond 22 februari vertrokken; zie brieven 2105 en 2106.

12. Opus epistolarum; zie brief 2203.

13. Erasmus liet deze brief in bovengenoemde uitgave opnemen.