De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 15. Brieven 2082-2203

2115 Van Erasmus Schets
Antwerpen, 7 maart 1529

Hartelijk gegroet. Sinds 13 september heb ik geen enkele brief^1. van je ontvangen. Mij lijkt deze periode vanwege mijn genegenheid voor je langer dan zij feitelijk is. Intussen troost ik mij met de hoop dat je in overeenstemming met de eisen van je leeftijd en de toestand van je lichaam in goede gezondheid verkeert, dat wil zeggen niet ernstig ziek bent. Wist jij maar zo goed als ik hoeveel mensen er hier zijn die om je afwezigheid treuren! Zij beschouwen zich als diep ongelukkig omdat zij tijdens hun leven niet de kans hebben van jouw aanwezigheid hier te genieten. Wellicht zou je hierdoor gemakkelijker kunnen bereiken dat men nog meer verlangt naar je terugkeer hierheen en dat je dat sneller doet. Ik weet dat als zij gedaan konden krijgen dat jij je hier vestigde, zij er veel geld voor over zouden hebben. Er zijn zoveel mensen die gastvrijheid, inwoning en geschenken aanbieden en die beloven om Bourgondische wijnen en al wat jouw Bazel je ooit kon verstrekken te zullen leveren. Maar wat moet ik verder zeggen? Intussen wil jij niet en leven zij hier gebukt onder deze last en half wanhopig.

Men weet hier wat jij aan vriendschap hebt verloren door het heengaan van Carondelet, de aartsdiaken van Besançon^2. en de dood van Froben.^3. Er zijn mensen die door hun toewijding aan jou niets anders verlangen dan je aanwezigheid hier en daardoor durven te beweren dat deze vrienden jou door het noodlot zijn ontnomen, zodat jij sneller met hen een goed voorbereide en welkome vriendschap kunt sluiten. Zij worden hiertoe aangespoord door hun liefdevolle gevoelens niet voor onbelangrijke, maar toonaangevende personen, vooral degenen die zich vanwege het beoefenen van de ware godsdienst in rechtschapenheid en eerlijkheid onderscheiden. Dikwijls wordt mij gevraagd waarom jij voor je vaderland en de overvloedige genegenheid

1. Schets had wel brief 2039, maar niet de brieven 2057 en 2072 ontvangen.

2. Ferry de Carondelet was op 27 juni 1528 overleden.

3. Johann Froben overleed in oktober 1527; zie brief 1900.

[p. 104]

van talrijke vrienden mensen zo hardvochtig bent dat je niet bij ons gezien wilt worden, terwijl wij met jou uit de schoot van hetzelfde vaderland zijn geboren. Zij benijden in ieder geval - en dat met recht - de buitenlanders om de roem en de luister die deze door jouw toedoen bezitten en zij denken dat zij hier eerder recht op hebben dan vreemdelingen. Jij weet wat liefde altijd aan afgunst met zich meebrengt.

Als je zo vriendelijk zou willen zijn ons een sprankje hoop op jouw terugkeer te geven zou je veel mensen opvrolijken die nu treuren. Voor de meeste mensen zou dit meer waarde hebben dan het onverwacht aanvliegen van een groot fortuin. Ook ik breng intussen, niet tot mijn genoegen, dezelfde beschuldiging naar voren. Soms kan ik niet nalaten je in stilte verwijten te maken. Want ik zou willen dat de beschuldiging van meedogenloosheid van je werd weggenomen en uit de mond van je rivalen werd verwijderd. Zij aarzelen niet jou een ontheemde en een lafaard te noemen omdat jij, als het ware schuldig aan enkele vergrijpen, je bij buitenlandse volkeren als een balling schuilhoudt en je niet aan je eigen vaderland durft toe te vertrouwen. Wat, vraag ik je, kan vrome geesten meer aanstoot geven dan dat jij je rivalen een soortgelijk handvat aanreikt? Jij dient te beoordelen hoe goed het zou zijn deze steen des aanstoots te verwijderen (zelfs als er een duidelijker reden is die je tot iets anders zou kunnen brengen). Wij leven immers niet alleen voor onszelf, maar ook voor onze medebroeders in Christus. Geef mij, vraag ik je, een klein beetje hoop op je terugkeer om mijn vrienden te troosten, en zorg dat ik hun iets kan bieden om je critici en lasteraars te weerleggen. Je kunt je nauwelijks voorstellen hoe ik overal door vrienden word aangespoord jou dit te schrijven. Als je wist hoeveel aansporingen ik hierom te verduren heb, zou je medelijden met me hebben en zou een mildere stemming jou ertoe aanzetten mij iets terug te schrijven dat mij en de meeste mensen troost biedt.

Luis de Castro heeft mij uit Engeland geschreven dat hij de bisschoppen van Canterbury, Londen en Lincoln^4. volgens mijn aanwijzingen beleefd heeft bericht dat, als de hoogeerwaarde heren jou geld wilden toezenden of wisselen, zij dat aan hem dienden te sturen. Want die taak zou hij vanwege zijn toewijding aan jou en mij graag op zich nemen en met de grootste zorgvuldigheid uitvoeren. Ik weet dat men niet onbescheiden moet vragen om wat naast het verschuldigde bedrag alleen uit vrijgevigheid wordt geschonken, en heb Luis opgedragen zo te handelen. Omdat ik zijn karakter en vriendelijkheid ken heb ik geen reden te twijfelen of hij dit op gepaste wijze heeft gedaan. De bisschoppen hebben Luis geantwoord dat ze aan zijn ver-

4. Respectievelijk William Warham, Cuthbert Tunstall en John Longland.

[p. 105]

zoek zouden voldoen. Als ze dit hebben gedaan, krijg ik hier spoedig bericht over.

Op de afgelopen jaarmarkt heb ik in Frankfurt niets aan de zoon of dienaren van Froben op jouw naam laten uitbetalen omdat je mij geen opdracht hebt gegeven. Ik zal niets regelen totdat je mij schrijft wat je wilt en waar ik dat moet doen.^5.

Graag zou ik je wat nieuws melden als ik iets had. Uit Spanje valt er niets vermeldenswaardigs mee te delen, behalve het feit dat de keizer een heel sterke vloot gereedmaakt. Ze zeggen dat de keizer van plan is dit jaar naar Italië^6. over te steken; toch moet men vrezen dat het niet kan omdat hij met een bescheiden leger moet oversteken. Vanwege de grote hongersnood die Italië teistert is het moeilijk voor te stellen waar het leger ter plekke gefourageerd kan worden. Maar de keizer zou om de vijand te vernietigen en te verhinderen dat zij hun verloren krachten herwinnen, wat meer troepen uit Spanje onder een belangrijke bevelhebber daarheen kunnen sturen, zodat de legers die hij daar nu heeft worden versterkt. Want het staat vast dat de vijanden vorig jaar al binnen hun grenzen zo waren teruggedreven dat zij uit hun boerderijen en dorpen geen of weinig graan kregen. Als het de keizerlijke troepen dit jaar opnieuw lukt hen in te sluiten zou men hen des te gemakkelijker het jaar daarop tot overgave kunnen dwingen en de wereld die al zo lang in onrust verkeert dichter bij de vrede brengen. Moge dat de wil van God zijn aan wiens goedertierenheid ik je voortbestaan toevertrouw.

Het ga je goed, Antwerpen, 7 maart 1529

Je zeer toegenegen vriend Erasmus Schets

Aan de zeer geleerde en uitmuntende heer Erasmus van Rotterdam, zijn belangrijkste vriend en begunstiger, te Bazel

5. Een dergelijke brief is niet bekend.

6. Zie brieven 2109, p. 94, en 2285.