De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 15. Brieven 2082-2203

2112 Aan Ludwig Baer
Bazel, 2 maart 1529

Erasmus van Rotterdam groet Ludwig Baer

Tot mijn buitengewone vreugde herken ik je aloude en meer dan broederlijke genegenheid voor mij; ik ben je bijzonder dankbaar aangezien ik je nooit zal kunnen terugbetalen. Maar geen huis kan geschikt voor mij zijn als het geen open haard heeft.^1. Daarom leek het mij niet verstandig mijn dienaar daarheen^2. te zenden. Omdat ik door bepaalde lieden was uitgenodigd naar Besançon te komen had ik een eigen koerier^3. daarheen gestuurd. Hij diende bij de officialen^4. van de aartsbisschop^5. en de aartsdiaken^6. en bij de thesaurier^7. te informeren of het voor mij zin had daarheen te verhuizen. Zij antwoordden dat het nu niet gelegen kwam. Daarvoor gaven zij verscheidene redenen op waarvan zij de belangrijkste aan de koerier en niet aan een brief toevertrouwden. Toch had ik hem zelf geraden, namelijk een of ander verschil van mening tussen de geestelijkheid en het stadsbestuur. Mijn vriend de Krab^8. die zich daar schuilhield (want in Dole begon hij een kwalijke reuk te krijgen) had vooral bij de magistraat in het geheim veel vergif over mij uit-

1. Zie voor Erasmus' afkeer van Duitse kachels brieven 1248, 1422 en 2118.

2. Wellicht Thann; zie brief 2225.

3. Polyphemus (Felix Rex).

4. Respectievelijk Léonard de Gruyères en Guillaume Guérard of Désiré Morel.

5. Antoine de Vergy.

6. Ferry de Carondelet.

7. François Bonvalot.

8. Ludovicus Carinus; zie brief 2111, noot 2.

[p. 100]

gestort, een evangelische bedrieger als hij is. Daarom heb ik onlangs iemand naar Freiburg gestuurd om de woning te bekijken die de burgemeester^9. had aangeboden. Het huis was gebouwd voor Maximiliaan; het was beslist prachtig, maar nog niet voltooid.^10. Ik ben meer gesteld op wat gebouwd is dan op wat nog gebouwd moet worden. Ik denk dat ik comfortabeler in Speyer kan wonen als de grote schare vorsten^11. mij niet af zou schrikken.

Gisteren kreeg ik weer een brief^12. van de aartsbisschop van Palermo,^13. opperkanselier aan het hof van de keizer in Brabant. Daarin beloofde hij alle gunsten en vrijgevigheid voor het geval ik wilde terugkeren. Ik zou dat beslist doen, als de kachels in Duitsland koud zouden blijven, want die haat ik even erg als de hel.^14. Hoe veilig het is hier te langer te vertoeven weet ik niet. Mij bereiken gemor en dreigementen van bepaalde lieden die bepaald niet evangelisch klinken. Ik weet heel goed dat, waarheen ik ook verhuis, dit niet zonder levensgroot risico voor mij zal zijn omdat een onbeduidend iets, zoals verandering van wijn of zelfs nieuwe kleren, mij in gevaar brengt. Maar hoe de afloop ook zal zijn, ik moet naar elders verhuizen. Ik zou hier willen blijven totdat de boekhandelaren uit Frankfurt zijn teruggekeerd, maar ik ben bang dat dit niet veilig is.

De Krab was hier weer en met zijn verbazingwekkende bedrevenheid heeft hij een nieuwe tragedie ontketend. Je kent Polyphemus, mijn baarddragende vriend. Deze was zoals ik zei door mij naar Besançon gestuurd en had met hem ruzie over mij. Toen Polyphemus naar Dole was vertrokken, kreeg de Krab naar men zegt in het geheim gedaan dat hij na zijn terugkeer gevangen zou worden gezet. En dit zou gebeurd zijn als Polyphemus niet vol trots had verkondigd dat hij een lijfwacht van koning Ferdinand was.^15. Teleurgesteld in zijn poging ging de Krab tegen de nacht terstond naar Bazel. Zodra ik dit te weten was gekomen raadde ik onmiddellijk wat er aan de hand was. Ik beval Polyphemus de volgende morgen vroeg ongemerkt weg te gaan. Nauwelijks was hij tegen negen uur vertrokken, of er stonden twee gerechtsdienaren voor de deur om Polyphemus naar de magistraat te brengen. Ik zei dat hij was vertrokken. Na het middagmaal keerden zij terug

9. Sebastian von Blumeneck.

10. Het huis ‘Zum Wallfisch’, Franziskanergasse 5, waar Erasmus van april 1529 tot september 1531 zou verblijven.

11. Verwijzing naar de Rijksdag van Speyer; zie brief 2107, noot 1.

12. De brief is niet bewaard gebleven.

13. Jean (ii) de Carondelet.

14. Zie noot 1.

15. Polyphemus pochte met functie die hij hoopte te verkrijgen; zie brief 2130, p. 136.

[p. 101]

en kregen hetzelfde antwoord. Degene die de leiding had over dit toneelspel bedreigde mij ook, alsof ik Polyphemus geheime instructies had gegeven. Zo gaat het evangelie tekeer.

De andere partij gedraagt zich niet minder dwaas. Béda heeft een werkje^16. gepubliceerd waarin hij eenvoudigweg als een razende zijn gal spuwt. Alberto, vorst van Carpi, heeft in Parijs een boek uitgegeven waarin hij iedereen ervan tracht te overtuigen dat Erasmus de hele storm van Luther heeft veroorzaakt.^17. Een franciscaan Ludovicus^18. heeft ter verdediging van alle godsdienstige praktijken een heetgebakerd boekje verspreid en verzint dat Erasmus een vijand hiervan is. Allen hebben zij een antwoord van mij gekregen.^19. Op deze mensen steunt nu de kerk. Aan beide kanten is de waanzin zo groot dat je kunt twijfelen bij welke partij je je moet aansluiten, behalve dat het mij het verstandigst lijkt op de onbeweeglijke rots die Christus is^20. mijn voet te zetten. Ik vermoed dat jij op dit soort geklets niet gesteld bent. Als je desondanks zoveel tijd overhebt zal ik tegelijk hun aantijgingen en mijn antwoorden sturen. Intussen hoop ik dat jij, meest oprechte vriend, het heel goed maakt.

Bazel, 2 maart 1529

Als de burgemeester,^21. mijn vroegere buurman, bij jou is, moet je hem namens mij hartelijk groeten. Ik zal ook mijn andere nieuwe publicaties^22. sturen als je mij laat weten aan wie jij ze toevertrouwd wilt hebben.

16. Zie brief 2110, noot 8.

17. Idem.

18. Luis de Carvajal.

19. Zie brief 2110, noot 10.

20. Matteüs 7:24-25; Lucas 6:47-49; 1 Korintiërs 10:4.

21. Heinrich Meltinger.

22. Zie brieven 2100 en 2103.