De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

2080 Aan Alberto Pio
Bazel, 23 december 1528

Erasmus van Rotterdam groet Alberto, de zeer illustere prins van Carpi

Zodra uw boekje^1. bij mij was bezorgd, zeer doorluchtige prins Alberto, was ik direct begonnen met het ontwerpen van een soort antwoord. Maar intussen werden de harten van iedereen door het rumoer van de val van Rome^2. getroffen. Over u deden verschillende geruchten de ronde. Ook als er absolute zekerheid over uw verblijfplaats had bestaan, was er voor brieven geen begaanbare weg. Onlangs ben ik door brieven van vrienden te weten gekomen dat u gezant bij de meest christelijke koning bent, dat uw boekje bij veel mensen van hand tot hand gaat en dat het heel weinig had gescheeld of het was door drukkers uitgegeven. Ik zou daar al lang persoonlijk voor gezorgd hebben in de hoop dat het aanzien van uw naam, uw eerlijkheid in de discussie of de aangename stijl sommige mensen tot een betere mentaliteit zou verleiden, ware het niet dat u mij zo wreed en vastberaden bestookte. Want omdat het mijn ondergang is wat u beoogt, is het niet belangrijk hoe beschaafd het taalgebruik is, zoals wanneer een vorst iemand met eervolle woorden ter dood veroordeelt. Had u mij maar naar een terrein uitgedaagd waarop ik uitsluitend om scherpzinnigheid of welsprekendheid te testen een gevecht met u had kunnen aangaan. Ik had het als een zeer grote eer beschouwd met Alberto te hebben gestreden, zelfs als ik na een nederlaag weg zou gaan. Nu brengt u zo'n beschuldiging tegen mij in, dat ik als ik zwijg erken dat ik de doodstraf verdien. Als ik antwoordde, zou ik dat in de eerste plaats nauwelijks kunnen doen zonder u te ergeren. Vervolgens zou ik opnieuw Camarina bewegen,^3. dat ik maar beter niet kon aanraken, omdat de situatie overal sterk verergerd is. Wat resteert is mijn advies het boekje niet halsoverkop te publiceren. Of als u niet wilt dat uw inspanningen verloren gaan, maak dan het deel waarin u over mij spreekt milder.

1. De Responsio paraenetica; zie brief 2066, noot 11.

2. In mei 1527.

3. Adagia 64; de betekenis is ‘zichzelf ellende bezorgen’.

[p. 338]

Als deze bode ook maar drie dagen voordat hij vertrok mij had gewaarschuwd, zou ik na herlezing van uw boekje mijn Responsio^4. hebben gestuurd. Maar ik zal dat binnenkort via een ander doen, als een betrouwbaar iemand zich heeft aangediend. Wanneer u dit hebt gelezen zult u, verstandig als u bent, besluiten wat naar uw mening voor ons beiden voordelig zal zijn. Het is nauwelijks veilig iets aan brieven toe te vertrouwen. Maar als er gelegenheid voor een persoonlijk gesprek werd geboden of u in dit gebied zou verblijven, zou u, tenzij ik mij volledig in mijn mening over u vergis, van oordeel zijn dat Erasmus eerder met uw gunst gesteund dient te worden dan hem lastig te vallen door aantijgingen van anderen te laten weerklinken. Het ga u goed.

Bazel, 23 december 1528

4. De Responsio ad epistolam Pii, die in maart 1529 in druk verscheen.