De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

2044 Aan Pierre Danès
Bazel, 5 september 1528

Erasmus van Rotterdam groet Danès

Ik vond het altijd vreselijk om te zien dat de muzen, hevig geschrokken door al het tumult in de wereld, in de meeste gebieden volledig zwegen of werden verwaarloosd. Evenzo was ik buitengewoon verheugd dat uw land Frankrijk hun een vredige en aangename woonplaats biedt. Want de barbaarse oorlogsgod houdt al lange tijd Italië, de aloude moeder en voedster van talenten, in zijn greep. In Spanje is het ook onrustig. En in Duitsland ontbreekt het niet aan mensen die onder het mom van het evangelische geloof hun best doen om alle geleerdheid op het gebied van de vrije kunsten uit te doven.

Maar mijn blijdschap werd enigszins bedorven door de ophef die mijn Ciceronianus daar bij u veroorzaakte. En dat terwijl het zo'n belangrijk onderwerp is, dat zelfs Budé in een brief aan mij beloofde dat hij iets tegen die na-apers van Cicero zou schrijven.^1. Er wordt in mijn werk niets anders betoogd dan dat de mensen die graag als ciceronianen worden gezien, zich niet op diens kenmerken en woordjes moeten concentreren, maar Cicero waarheidsgetrouw en volledig dienen weer te geven. Bovendien heb ik Bade niet op willekeurige punten met Budé vergeleken, maar slechts op een punt dat door Budé in alle eerlijkheid onbelangrijk wordt gevonden en zoals ik daar betoog niet van belang is. Ze hebben ook niet gemerkt dat dit de woorden van Nosoponus zijn, niet van Erasmus. Om ten slotte te voorkomen dat iemand de vergelijking uit kwade wil zou kunnen bekritiseren, voegde ik toe dat

1. Zie brieven 1812, p. 59 en 2046, p. 268.

[p. 254]

Budé ‘om veel andere en uitmuntende gaven ieders achting verdient’.^2. En toch vond men dat mijn onderwerp die bijtende epigrammen verdiende. Het is van groot belang voor de wetenschap dat de mensen die voor de meer verfijnde literatuur strijden, met aaneengesloten schilden tegen de falanxen van de vijanden een blok vormen. Want die zijn nergens eendrachtiger dan wanneer het erom gaat de voorspoedige groei van de talen en de literatuur te dwarsbomen. Maar ik vrees dat de lichtvaardigheid van bepaalde lieden bij de humaniora eenzelfde ziekte veroorzaakt als die waardoor de christelijke godsdienst voor onze ogen werd aangetast.

Ik heb u nog niet persoonlijk of schriftelijk leren kennen, maar toch bewonder ik u als persoon, omdat u zich aan de muzen en alle gratiën hebt gewijd; enkele niet ongeleerde en evenmin onbeduidende personen hebben u namelijk met hun pen voor me uitgetekend. Ik wilde, mijn beste Danès, dat het u bekend is wat mijn gevoelens zijn. Weet dat die niets met onoprechtheid te maken hebben. Het ga u goed.

Bazel, 5 september 1528

2. Ciceronianus, asd i, 2, p. 67; vertaling: Verweerschriften, p. 249. Zie ook brieven 2038 en 2046.