De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

[p. 173]

2004 Van Juan de Vergara
Madrid, 29 juni 1528

Mijn antwoord op de twee brieven die ik van jou heb ontvangen, gedateerd 2 september en 15 oktober,^1. zeer illustere Erasmus, is aan de late kant, omdat ik niet wilde dat ze zonder de brief van mijn vorst bij jou zouden aankomen.^2. En daarbij vind ik het minder van dienstvaardigheid getuigen dat ik me bij van een vriend die zo druk bezet is en door brieven van overal en iedereen belaagd wordt, verontschuldig voor een langdurig stilzwijgen dan voor al te frequente plichtplegingen, vooral als het iemand is bij wie in belangrijker zaken geen enkel plichtsverzuim kan worden aangewezen. In het feit dat je je niet alleen tevreden stelt met mijn armzalige en trage pen, maar je er zelfs - dat is toch niet te geloven - lovend over uitlaat, zie ik jouw goede wil tegenover mij. Omdat jouw oordeel alleen maar eerlijk kan zijn, omdat het van jou afkomstig is, verlang ik niet en acht ik het evenmin in mijn belang dat het naar buiten gebracht wordt. Alles wat jij schrijft over jouw zaak kan ik alleen maar onderschrijven; dat is immers wat gemakkelijk de goedkeuring van iedereen krijgt, helemaal die van mij, voor wie wat door jou geschreven is alleen meer goed kan zijn. Jouw vijanden, toen die eerste woede waarmee ze jou aan de blinde vooroordelen van de publieke haat wilden blootstellen geen effect had, namen het vervolgens met een loden zwaard tegen jou op,^3. zodat het lijkt dat de meer verstandigen bijna een beetje spijt hebben van hun zo grote gebrek aan zelfbeheersing. Enkelen gaan nog altijd tekeer, maar dat zijn lieden van lager allooi, zodat het beter lijkt van nu af aan deze hele kliek te negeren dan te provoceren. De uitspraak lijkt voor honderd jaar te zijn verdaagd zoals bij de Areopaag -^4. tot die tijd geen woord er meer over. Ik zou geloven dat de rechters een zelfde soort beleid hebben gevolgd met betrekking tot de uitgave van jouw Apologia,^5. waar

1. Brief 1875 is gedateerd 2 september 1527; de brief van 15 oktober is niet overgeleverd.

2. Brief 2003 van aartsbisschop Fonseca.

3. Adagia 1410.

4. Een verwijzing naar de uitspraak van de Areopaag, de hoogste rechtbank van het oude Athene, in een rechtszaak rondom een weduwe die haar nieuwe echtgenoot en stiefzoon uit wraak gedood had, omdat deze echtgenoot haar zoon uit haar eerste huwelijk had gedood. Vanwege de complexiteit van de zaak en uit begrip voor de weduwe besloot de Areopaag de betrokken partijen pas over honderd jaar te horen.

5. Zie brief 1967.

[p. 174]

ze zich tot op heden althans terughoudend tegenover opstellen om te voorkomen dat ze de indruk wekken door uitdrukkelijke toestemming jouw vijanden of door een verbod jou zelf uit partijdigheid te willen schaden. Maar als het boek op een of andere manier zonder waarschuwing plotseling op het toneel verschijnt, hoop ik dat het met des te groter applaus wordt ontvangen. Maar hoewel ik niet denk dat het aan mensen zal ontbreken die wegens de onverbloemde uitspraken erin over dat soort rechters de haat tegen jou proberen aan te wakkeren, twijfel ik er toch in het geheel niet aan dat lezing ervan de schaamteloosheid van velen zal verminderen, velen in hun geestelijke twijfels zal bemoedigen, de meesten ten slotte voor jou zal winnen, ook uit de groep van hen die jouw aanklagers steunden.

Mijn aartsbisschop toont zijn gebruikelijke genegenheid voor jou door jouw eer te verdedigen. Jouw tegenstanders trachten hun jaloezie wegens deze gunst geheel op mij af te schuiven, waarbij ze soms dreigementen niet sparen. De ijver waarmee ik ben begonnen me voor jou in te zetten toon ik dagelijks en zal ik in nog grotere mate tonen. De zeer eerwaarde bisschop heeft uit jouw brief aan mij vernomen dat jij je op het moment met grote inspanningen en veel uitgaven toelegt op het herstellen van Augustinus. En hij kende onmiddellijk tweehonderd dukaten aan jou toe ter bekostiging hiervan: hierbij ingesloten ontvang je de wissel. Hij verlangt echter, wat je uit zijn brief zult vernemen, dat jij je concentreert op de weerlegging van de ketterijen bij jullie. Hij is namelijk van mening dat wie in de wijngaard van de Heer zijn land zo heeft bewerkt, zo stekken heeft geplant, zo aan de overige vereisten van de landbouw heeft voldaan, niet straffeloos het wieden kan overslaan, omdat anders de rest van het werk bijna vergeefs zal zijn geweest.

Ik weet dat jij al lange tijd door meerdere mensen over deze kwestie bent lastiggevallen en ik twijfel er niet aan dat je aan jezelf rekenschap van dat besluit kunt geven. Niettemin ben je het verplicht naar de goedkeuring, zo niet van iedereen, dan in ieder geval naar die van je belangrijkste vrienden te streven.

Mijn broer Francisco, die door een langdurige en ernstige ziekte was overvallen, maar inmiddels door jouw brieven op wonderbaarlijke wijze hersteld was, is bij mij thuis enigszins aangesterkt. Toch heeft hij zijn oude geestelijke en lichamelijke kracht en opgewektheid nog niet terug. Hij zal je misschien een brief sturen.^6. En zelfs mijn broer Tovar schrijft je, zodat wij allemaal die rust van jou belagen.^7. Dan is er nog mijn zus Isabel, een jonge

6. Francisco de Vergara schreef Erasmus in antwoord op brief 1885, maar de brief is niet overgeleverd.

7. Vergara's halfbroer Bernardino Tovar.

[p. 175]

vrouw die niet afkerig is van de muzen en na eerst genoegen te hebben geschept in jouw boeken in onze moedertaal, deze nu zelfs steeds opnieuw in het Latijn leest en met niet te versmaden profijt op het gebied van zowel geleerdheid als vroomheid. Ze dringt er bij mij per brief op aan jou de hartelijke groeten van haar te doen. Neem van mij aan dat wij allemaal jouw volgelingen zijn.

Vaarwel. Madrid, 29 juni 1528