De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

2000 Van Johannes Fabri
Praag, 17 juni 1528

Gegroet. Ik zou zeker bang zijn, zeer geleerde Erasmus, dat jij deze bijna overmatig lange onderbreking in de brieven die ik jou schrijf, heel anders zou uitleggen dan eigenlijk het geval is, als ik er niet van overtuigd zou zijn dat jij vroeger al net als ik zou hebben ervaren aan wat voor wervelwinden en vloedgolven van bezigheden degene die zich eenmaal aan het hofleven heeft overgegeven, wordt blootgesteld. Want na zo vele en zulke grote koninklijke, dat wil zeggen belangrijke, staatszaken, waarvoor ik me eerst een tijd lang in Hongarije, en nu in Bohemen overal naartoe spoed, heb ik met moeite een beetje tijd voor mezelf gestolen dat genoeg is om Erasmus de groeten te doen. Daarom zul je, door jouw vriendelijke karakter, mij des te sneller vergeving schenken, wanneer ik je tot nu toe minder vaak zou hebben geschreven dan je misschien zou wensen. Ondertussen zou ik je willen verzekeren van mijn gevoelens, waarvan jij tot zover, als ik me niet vergis, hebt ervaren dat ze volstrekt niet onvriendelijk zijn en die ook geen haartje minder liefdevol tegenover jou zijn geworden; het zou juist een lauwe vriendschap zijn die, ook al is zij wederzijds, meteen over zou zijn nadat de beleefdheid van het groeten een of twee keer veronachtzaamd is. Ik blijf dus degene die ik altijd was, namelijk de grootst mogelijke aanhanger van mijn vriend Erasmus. Dit zul je bijvoorbeeld hieruit kunnen afleiden dat ik onze zeer doorluchtige en op alle manieren zeer christelijke koning Ferdinand, mijn zeer genadige heer, zover heb kunnen krijgen dat hij beloofd heeft jaarlijks vierhonderd florijnen uit te zullen keren, evenwel met deze voorwaarde dat jij je zo snel als mogelijk, nadat je je bagage verzameld hebt en je benodigdheden voor de studie bijeengebracht hebt, onmiddellijk naar Wenen begeeft; niet omdat je daar in eigen persoon de letterenstudies zou moeten doceren, maar tenminste toch omdat je een onschatbaar sieraad voor zijne koninklijke majesteit en andere voorname mensen zou zijn, en ook voor de letterenstudies, en uiteindelijk voor de gehele universiteit. Wij weten namelijk allemaal

[p. 165]

van hoeveel belang het is waar op de wereld de grote Erasmus zich bevindt, wiens zo beroemde naam en onvergelijkbare geleerdheid tegenwoordig door de hele wereld wordt bezongen.

Er gebeuren op het moment veel dingen, beste Erasmus, die jou niet tegen jouw wil van jouw geliefde Bazel zullen kunnen scheiden. Eerst maken de nietsnutten die bij het gespuis van Oecolampadius en Zwingli horen (iets onaangenamers dan dat kun je niet bedenken), jou, zoals we hebben kunnen vaststellen, op een behoorlijk onaangename manier het leven zuur.^1. Vervolgens heeft de afgunst van het lot kort geleden juist Froben door een zeer voortijdige dood uit deze wereld weggerukt, waardoor, nu deze bijzondere man er niet meer is, ik niet zie wat jou verder in Bazel zou kunnen aantrekken. Bedenk aan de andere kant hoeveel voordeel het zou opleveren als je zou instemmen met de plannen van de koning. Ten eerste is er in Wenen een zo aanbevelenswaardig gezond klimaat dat het zelfs als aanlokkelijker dan Plato's academie wordt beschouwd. Daar komt bij dat alles in zeer ruime mate voorradig is en tevens de prijs van levensmiddelen zeer laag is. Wat zal ik jou verder zeggen over de royale vrijgevigheid van de bisschoppen, die niet alleen in Hongarije maar ook in Polen een zetel hebben? Ik beloof jou meer dan overvloedige opbrengsten van die kant. Verder zal, afgezien van alle andere dingen, zeker een volledig koor aan geleerden in wedijver om jou samendrommen als was jij een heilig anker.^2. Vervolgens zullen alle studenten in de letteren die er maar zijn zoveel hulde bewijzen aan jouw naam dat jij alleen om deze reden al onsterfelijk zult zijn, want hoeveel denk je dat er zullen zijn die, zodra ze zullen vernemen dat Erasmus is gekomen, zelfs als ze de hogere studie daarvoor zouden hebben neergelegd, deze onmiddellijk opnieuw willen oppakken? Door de gunst en vroomheid van de koning is namelijk kort geleden alles zo grondig georganiseerd dat de salarissen van alle hoogleraren zijn vermeerderd met vrij hoge toeslagen, en voornamelijk met het doel dat alle hooggeleerden in het Grieks, Latijn en evenzo Hebreeuws, waar op de wereld ze zich ook maar mogen bevinden, hier worden verzameld om, nadat de sofisten verjaagd zijn, die posities te bekleden.

Maar ik dwaal af. Ik zal ervoor zorgen dat de koning zelf jou zeer binnenkort eigenhandig schrijft.^3. Met deze brief van mij wil ik je van tevoren waarschuwen, zodat jij op jouw beurt, zo snel mogelijk, mij op de hoogte zult stellen van wat je van plan bent. Het ga je goed en schrijf terug.

1. Oecolampadius was nu de voornaamste leider van de evangelische hervormingsbeweging in Bazel en een volgeling van Zwingli in de controverse met de lutheranen over de eucharistie.

2. Adagia 24.

3. Niet overgeleverd.

[p. 166]

Praag, 17 juni 1528

Met heel zijn hart de jouwe, Faber

Aan Erasmus van Rotterdam, zijn vriend van onvergelijkbare geleerdheid, te Bazel