De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

[p. 100]

1969 Aan Alonso Férnandez de Madrid
Bazel, 15 maart 1528

Erasmus van Rotterdam groet de aartsdiaken van Alcor

Het verbaast me niets dat brieven die van zo ver worden verstuurd niet worden afgeleverd, zeer doorluchtige heer, aangezien zelfs brieven die van dichtbij worden verstuurd, vaak worden onderschept. Ik heb geen brieven van u ontvangen behalve degene die geschreven is in Palencia op 27 november 1527, wat ik mij in ieder geval kan herinneren.^1. Ik heb ettelijke kopieën van uw brieven aan anderen ontvangen, waaruit ik meer dan voldoende heb kunnen opmaken hoezeer u brandt van verlangen naar christelijke vroomheid en hoe oprecht u mij toegewijd bent, wat ik evenwel ook uit verscheidene brieven van vrienden had begrepen. De geloofsijver in u juich ik toe, voor uw uitzonderlijke welwillendheid tegenover mij ben ik u, zoals passend is, zeer dankbaar. Als u het naar eigen inzicht doet, zoals u ongetwijfeld doet, is er goede hoop dat u altijd uzelf zult blijven.

Ik had uit brieven van veel mensen begrepen dat mijn Enchiridion een uitermate verzorgd Spaans spreekt; wiens inspanning hier debet aan is, weet ik nu pas. Daarom bevalt het mij zeer dat zo'n belangrijk man als u dit werkje zijn aandacht waard heeft geacht.^2. Laten we evenwel hopen dat het zo nuttig is als wij beide wensen! Ik zou geen spijt hebben van jaloezie, die altijd met goede dingen gepaard pleegt te gaan. Maar als het waar is wat uw brief en ook die van vrienden beweren, betreur ik het niet alleen niet, maar ben ik zelfs blij en ben ik u dankbaar, niet omdat het mijn naam bekend heeft gemaakt, waarnaar u schrijft te streven (liever zou ik namelijk de meest onbekende van alle mensen zijn dan een reputatie hebben waar de verbittering van jaloezie afbreuk aan doet; en afgezien van jaloezie heb ik meer dan genoeg ervaren wat voor grote last roem is, als dit tenminste roem is, en niet eerder bekendheid), maar omdat het vroomheid heeft begunstigd.

Omdat het echter succes heeft, zou ik wensen, overeenkomstig het Griekse spreekwoord dat aanraadt schildpadden helemaal op te eten of er helemaal niet van te eten,^3. dat ook enkele andere van mijn werken Spaans zouden spreken, althans degene die vroomheid lijken te bevorderen. Van deze soort zijn naar mijn mening de boeken De misericordia Domini, De matrimonio christiano, de Paraphrases, mijn vier korte psalmcommentaren, en als er meer van dergelijke werken zijn die, bewerkt door een geschikte vertaler, bijdragen aan goed gedrag van de mensen. Want ook hierbij is de vaardigheid van de verta-

1. De datum van brief 1904 is 13 november 1527.

2. Fernández had de Enchiridion in het Spaans vertaald.

3. Adagia 960. Bedoeld wordt: doe iets goed of doe het niet.

[p. 101]

ler van groot belang. Enkele werken heb ik geschreven om tot studie aan te zetten, sommige om de opvattingen van de mensen bij te stellen, vele heb ik slechts uitgegeven om door geleerde mensen te worden gelezen. Over u was ik niets te weten gekomen behalve wat ik zojuist zei. Ik vernam evenwel een gerucht, zowel uit brieven als uit de mond van enkelen, dat daar bij u de Colloquia en de Lingua en enkele andere werken worden gedrukt. Ook al staat er, zoals ik het zie, niets goddeloos in, toch hebben alle dingen hun tijd en plaats.

De verstandige dingen die u aan een vriend^4. schrijft zijn helemaal waar, namelijk dat bepaalde mensen die hun hoop op de overwinning vestigen op laster, niet willen dat Erasmus in de volkstaal spreekt, om te voorkomen dat het lege gezwets van hen die als niemand ze hoort en in de ogen van leken welbespraakt zijn, aan het licht komt. Vandaar ook hun gemor. Dus hierin stemmen we overeen, hoewel ik de auteur van de vertaling voorheen niet kende. En als ik hem had gekend, zou ik niet hebben getwijfeld aan zijn toewijding.

In Frankrijk streefde een zekere goede en geleerde man van aanzien hetzelfde na en, als ik me niet vergis, met exact dezelfde instelling, maar zowel voor hem als voor mij is het niet erg goed verlopen.^5. Want tweemaal heeft zijn hoofd op het spel gestaan, en hij was zeker omgekomen door de zachtmoedigheid van de monniken, als de koning hem niet had geholpen:^6. ik leid nog steeds een gladiatorenbestaan met de theologen, of liever met de volgelingen van Béda. Eén Béda staat gelijk aan drieduizend monniken. Kwaadwillige kuddes monniken zijn overal, maar nergens hebben ze gedaan gekregen wat ze in Spanje hebben bereikt. Dit zorgt ervoor dat u zich niet in volmaakt geluk kunt verheugen, hoewel u in andere opzichten tamelijk gelukkig bent.

U geeft mij een vriendelijk advies over de Exomologesis.^7. Ik neem het op me om het bij de eerstvolgende gelegenheid te zullen doen, hoewel ik dit al zo vaak gedaan heb, zowel voordat dat boekje zou verschijnen, als nadat het uitgegeven is. De mensen denken niet na over wat ik op me heb genomen daarin te behandelen, noch voor wie, in welke tijd en in welk land ik het heb geschreven. Maar wat is het nut van een appendix als hij niet wordt gelezen, of als hij wordt gelezen met de bedoeling iemand opzettelijk te beschadigen? Hoe het er daar bij u aan toe gaat, weet ik niet; hier heeft dat boekje

4. Dit is mogelijk Juan Luis Vives.

5. Louis de Berquin, die in de problemen was gekomen, onder andere als de veronderstelde vertaler van een aantal van Erasmus' werken.

6. Zie brief 1722. De koning is Frans i.

7. Zie brief 1904.

[p. 102]

meer mensen genezen dan de geschriften van anderen die zichzelf zien als grote voorstanders van de biecht. Niettemin zal ik uw advies opvolgen. Moge de Heer u in alles behoeden, zeer geachte heer.

Bazel, 15 maart 1528