De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

1963 Van Henri de Bottis
Bourg-en-Bresse, 6 maart 1528

Henri de Bottis groet de onvergelijkbare man Erasmus van Rotterdam hartelijk

Ik was blij, maar niet zonder schaamte, uw brief te ontvangen, mijn heer, en ik betreurde het dat u, te midden van zoveel bezigheden, enige tijd hebt verspild aan een antwoordbrief aan mij, tijd die naar mijn mening, omdat hij aan het algemeen belang onttrokken is, slecht besteed is. Natuurlijk heeft Augustinus, die aan alle kanten gewond op de pers van Froben ligt en door uw kompressen verlangt te worden genezen, ondertussen misschien gejammerd dat hij in de steek gelaten is.^1. Intussen vrees ik dat de kammen van de vijanden van de letterenstudies zijn gezwollen.^2. Bekommert u zich daarom van nu af aan, vraag ik u, eerder om het algemeen belang dan om mij, en weest u niet bang om ooit uit mijn hart in vergetelheid te verdwijnen, als u aarzelt om terug te schrijven, omdat u dagelijks met ons spreekt in zoveel boeken die u hebt uitgegeven. Daar komt bij dat er in het klooster van Brou, het kostbaarste en sierlijkst bewerkte van alle op de hele wereld, dat de zeer illustere Margaretha, de tante van de keizer, laat bouwen,^3. een ervaren beeld-

1. Erasmus' Augustinus-editie zou in 1529 verschijnen.

2. Vgl. Adagia 769.

3. De Augustijnse priorij in Brou, dichtbij Bourg-en-Bresse, gebouwd in opdracht van Margaretha van Oostenrijk.

[p. 83]

houwer is, een Hollander van geboorte.^4. Zo vaak als hij het naar het leven vervaardigde beeld van u aan ons toont^5. - hij doet dit vaak - verbeeld ik me dat ik u als het ware zie, en kan ik niet anders dan mijn genegenheid voor u en de herinnering aan u vernieuwen en vergroten.

De Spaanse razernij heeft ons nog niet bereikt. Zij was naar mijn volste overtuiging al door uw Apologia afgezwakt,^6. die wat milder was dan die in de stijl van Hieronymus' apologie tegen de Spaanse Vigilantius.^7. Toen ik de naam Béda in uw brief las, kwam onmiddellijk de herinnering aan het Collège de Montaigu naar boven en ik huiverde bij de gedachte dat de leraar met de losse handen mij weer met de stok zou slaan.^8. Ik dacht vroeger dat deze man goed was, totdat hij, beledigd door dat onschuldige grapje, ‘een biet in Parijs weet veel’,^9. in zo'n grote scheldkanonnade uitbarstte dat hij het veinzen van zijn heiligheid en het venijn dat onder die bochel van hem verborgen was niet openlijker ten toon had kunnen spreiden.^10. Moge onze Heer Jezus Christus u een sterke en onoverwinnelijke geest schenken tegen hem en andere dergelijke mensen, en ook tegen de grote onruststoker Luther, of u tenminste, als het zijn besluit is, van deze ruzies bevrijden. Ik wens u een langdurige goede gezondheid. Ik wens u het beste, mijn eerwaarde heer.

Vanuit Bourg-en-Bresse, 6 maart 1528

Uw nederige dienaar, de officiaal van Bourg

Aan de onvergelijkbare man Erasmus van Rotterdam. Te Bazel

4. Ongetwijfeld Conrat Meit, hoewel hij een Duitser uit Worms was en geen Hollander.

5. Waarschijnlijk de medaille gemaakt door Quinten Metsys in 1519.

6. De Apologia adversus monachos quosdam Hispanos.

7. De ‘Spaanse Vigilantius’ is Diego López de Zúñiga. De Bottis vergelijkt Erasmus' felle veroordeling van Zúñiga in de Apologia ad Stunicae conclusiones (1524) met Hieronymus' even felle polemiek tegen de Gallische priester Vigilantius.

8. Een toespeling op Horatius' strenge schoolmeester Oribilius, die spreekwoordelijk werd; Horatius, Brieven 2, 1, 70-71.

9. Beta Luteciae sapit. Een woordspeling op de naam Béda (beta, ‘biet’) ingevoegd in de Colloquia-editie van 1522.

10. Vermoedelijk eerder een verwijzing naar de voorovergebogen houding van geleerden dan naar een echte bochel.