De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

1951 Van Simon Pistoris
Dresden, 18 februari 1528

S.t.^1.

Hartelijk gegroet. De reden waarom ik jou onlangs in mijn antwoord^2. op de brief die jij aan Emser geschreven had,^3. heb aangegeven dat onze vorst niet terug zou schrijven,^4. was het snelle vertrek van de koerier. Hij stuurt je daar-

1. Afkorting van salvo titulo, ‘zonder vermelding van titel’.

2. Niet overgeleverd.

3. Brief 1923, die Erasmus had geschreven voordat hij vernam dat Emser was overleden.

4. In antwoord op brief 1924.

[p. 67]

om nu een antwoord op die dingen die hem bij het herlezen van jouw brief enigszins ergerden.^5. En dit antwoord is wel helemaal van hem. Want van de brieven die tot nu toe uit zijn naam aan jou zijn gestuurd, heeft hij zelf slechts de inhoud bedacht, terwijl ze de stijl van een ander hebben. Dit antwoord heeft hij echter zelfstandig bedacht, opgesteld en eerst eigenhandig opgeschreven, en daar is niets van een ander bij behalve dat het door een secretaris is overgeschreven. Verder ben ik enorm blij dat mijn verontschuldigingen door jou geaccepteerd zijn en de verdenkingen ontkracht. En je zult mijn onschuld vollediger begrijpen op grond van de dingen die ik jou in de eerdergenoemde brief heb meegedeeld. Zorg er alleen voor dat je ze met dezelfde vertrouwelijkheid behandelt als ze door mij opgeschreven zijn.

En aangezien ik die hoop koester, stuur ik jou hierbij een kopie van de brief die door Eppendorf hierheen gestuurd is en die ik wegens Otto's afwezigheid geopend heb.^6. Je zult er gemakkelijk uit opmaken hoe groot de vriendschap tussen mij en hem is. En hij schreef ongeveer hetzelfde aan de vorst, maar in de volkstaal, anders had ik hem moeten sturen. Ik denk evenwel niet dat wat jij aan Emser hebt verteld, namelijk wat jou is onthuld over een vertrouweling,^7. de schuld van Otto is. En nu staat het voor jou vast dat Eppendorf door het sturen van brieven zijn wens niet in vervulling kan laten gaan. En nog altijd ben ik er niet van overtuigd dat hij er een kopie van heeft ontvangen. En ik zal er zeker voor zorgen dat hij serieus moet inzien dat zijn voornemen jou zwart te maken de vorst allerminst bevalt. Ik denk dat dit meer op zal leveren dan als de vorst hem met een brief op de huid zit.

Verder kan ik mij niet genoeg verbazen over Ceratinus, want ik herinner me niet dat ik ooit iets met hem heb besproken over de brief die jij aan de vorst geschreven hebt.^8.

5. In zijn antwoord, dat niet is overgeleverd, nam hertog Georg aanstoot aan de kritiek die Erasmus in brief 1924 had op het gebruik van geweld door vorsten tegen ketters. Brief 1983 is Erasmus' antwoord op deze brief.

6. Otto von Pack.

7. D.w.z. dat iemand die het vertrouwen van hertog Georg genoot een kopie van Erasmus' brief aan de hertog aan Eppendorf had gegeven. Brief 1448 is Georgs antwoord op deze brief.

8. Jacobus Ceratinus was maar kort hoogleraar Grieks in Leipzig geweest. Erasmus verkeerde abusievelijk in de veronderstelling dat dit kwam doordat hij lutherse sympathieën had ontwikkeld, en klaarblijkelijk had Erasmus iets dergelijks gezegd in een brief aan Georg.

[p. 68]

In opdracht van de vorst stuur ik je hierbij voor Carlowitz een boekje in het Duits over communie onder één gedaante, dat hij voor jou in het Latijn moet vertalen.^9. En daarbij verlangt de vorst nadrukkelijk dat jij vrijuit je oordeel wilt geven. Dan zal ik jou ook vertellen wie de auteur van dit boekje is. Het is namelijk aan weinig mensen bekend bij welke drukkerij het is verschenen. Doe je best om zo gezond mogelijk te leven en, zoals je hebt beloofd, een uitgebreidere brief terug te schrijven.

Dresden, 18 februari in het jaar van onze verlossing 1528

Geheel de jouwe, Simon Pistoris

Kanselier van de hertog

Aan de waarachtige theoloog en leider van alle letterenstudies de heer Erasmus van Rotterdam, zijn eerbiedwaardige vriend. Te Bazel

Niemand anders mag hem openen.

9. Widder Luthers trostunng ann die Christen zu Hall, uber er Georgen yhres Predigers todt, Szo viel die entpfahung des hochwirdigen Sacraments belangt, außgangen (1528). Dit werk was geschreven door hertog Georg ter verdediging van het katholieke gebruik van communie onder één gedaante tegen Luthers eis van communie onder beide gedaantes. Carlowitz' Latijnse vertaling verscheen in oktober.