De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

[p. 51]

1938 Aan Georg van Oostenrijk
Bazel, [ca. 3 februari 1528]

Erasmus van Rotterdam groet Georg, bisschop van Brixen

Aan de even geleerde als vriendelijke brief van Hieronymus Viromandus, zeer illustere vorst Georg, heb ik een buitengewoon en bijzonder genoegen beleefd.^1. Ten eerste omdat ik begreep dat aan u met uw voortreffelijke talent, geboren voor belangrijke zaken, niet zozeer door de gunst van keizer Karel en koning Ferdinand als wel door hun oordeelsvermogen, een ambtsgebied gegeven is waarin u de uitzonderlijke gaven van uw aanleg en karakter kunt etaleren, laten werken en verder ontwikkelen. Het ambt, zoals het Griekse spreekwoord zegt, toont immers de man,^2. zoals in een oorlog de moed van een goede bevelhebber duidelijk wordt en in een storm de ervaring van een kapitein. Desondanks twijfel ik er geenszins aan dat die zo voortreffelijke, zo rechtschapen, zo vrome geest is voorbestemd tot belangrijkere taken, en wel door een besluit van God, die de menselijke aangelegenheden bestuurt met zijn eeuwige plan. Maar hij wilde dat dit de leerschool van uw talent was, en, zogezegd, het ambt van aedilis, dat wil zeggen de eerste stap in de ambtelijke waardigheid. Ik hoop dat u, nadat u daarin een buitengewone blijk van uw bekwaamheid hebt gegeven, weldra tot het ambt van pretor, vandaar tot het ambt van consul, verheven wordt, dat wil zeggen tot de allerhoogste ambtelijke waardigheid, niet alleen op grond van het oordeel van koningen, maar met eensluidende bijval van alle mensen.^3.

Ondertussen zou ik graag, zeer doorluchtige bisschop, niet alleen uwe hoogheid feliciteren, maar veel meer nog het koninklijk gezag zelf, omdat het in zulke zware stormen en deze zo stormachtige tijd in het algemeen een uitstekende stuurman heeft gekregen, die niet alleen door zijn autoriteit, maar ook door zijn bekwaamheid, wijsheid en inzicht in staat is de chaotische onrust van deze tijden tot bedaren te brengen. Verder ben ik ook persoonlijk verheugd: ik ben u dankbaar dat u zo vriendelijk oordeelt over mijn geschriften voor wat ze waard zijn, zo oprecht voor mij kiest, mij zo openlijk verdedigt tegen mijn kleingeestige criticasters wier brutaliteit in deze tijden verbazingwekkend is, en mij ten slotte zo hoogacht dat u mij ook aanbiedt in uw bezittingen te delen, als ik naar uw ambtsgebied zou willen verhuizen. Hierbij erken ik volledig en prijs ik hogelijk de bewonderenswaardige goedheid en zeer welwillende sympathie van uw vader, keizer Maximiliaan, voor de vereerders van de vroomheid en de liefhebbers van de letterenstudies, waartoe u mij in uw vriendelijkheid toe lijkt te rekenen. Buiten lof

1. Zie brief 1939.

2. Adagia 976.

3. Een verwijzing naar de ambtelijke loopbaan die Romeinse politici doorgaans doorliepen.

[p. 52]

voor mijn onverzettelijke wil en ijverige pogingen, als ik enige lof verdien, erken ik geen andere verdienste.

Maar zoals ik soms met mezelf tevreden ben en meen gelukkig te zijn, omdat ik in zeer vriendelijke en tegelijk zeer eervolle brieven van zoveel vorsten, koningen, bisschoppen zo vaak uitgenodigd word om niet te versmaden omstandigheden te aanvaarden, zo beklaag ik aan de andere kant soms mijn lot dat, zeg maar, lijkt op het leed dat Tantalus volgens de leerzame verhalen van de dichters in de onderwereld heeft doorstaan.^4. Zij vertellen immers dat, terwijl hij door honger en dorst gekweld werd, van onderaf drinkbaar water zijn lip raakte, van bovenaf vruchten zich tot aan zijn mond uitstrekten, maar niettemin zo dat het hem in zijn ongelukkige verlangen niet gegeven was van het eten of de drank te profiteren. De reden is niet zozeer mijn leeftijd, hoewel ook die zelf een last begint te worden, als wel mijn gezondheid die brozer is dan glas. Omdat ik mij matig, is deze evenwel tot nu toe opgewassen tegen de grote inspanningen van mijn studies, die een krachtige jongeman nauwelijks in staat is te doorstaan. Afgezien daarvan schrok ik er niet voor terug uit deze stad te verhuizen. Ik heb weliswaar vele jaren haar gastvrijheid genoten, die helemaal niet onaangenaam was, maar ik zou wensen dat er minder mensen waren die voor de nieuwe opvattingen zijn gezwicht.

Daarom weiger ik niet geheel en al wat u in uw goedheid aanbiedt. Ik zal onderzoeken wat de situatie zelf adviseert. Want niet elk klimaat en niet elke wijn of dieet is geschikt voor dit broze lichaam. Anders zou ik verlangen wat er nog rest aan leven door te brengen bij een zo vriendelijke vorst, zelfs op eigen kosten; en dat met des te meer plezier, omdat ik hoor dat Bernhard, bisschop van Trente,^5. niet ver daarvandaan woont, wiens buitengewone toewijding aan mij ik al meer dan eens heb ervaren. Ondertussen zijn uw gevoelens mij niet minder aangenaam, zeer illustere vorst, dan als ik gebruik had gemaakt van alles wat u in uw goedheid aanbiedt, aangezien ik uw welwillende gezindheid geniet. Ik bid God de almachtige dat hij wil dat het kerkelijke ambt dat u onder goede voortekenen aanvaard hebt, blijvend gunstig en gelukkig is. Bazel

4. Adagia 1514.

5. Berhard von Cles.