De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 14. Brieven 1926-2081

1928 Van Johannes Cochlaeus
Aschaffenburg, 8 januari 1528

Uit Aschaffenburg, 8 januari 1528

Gegroet. Er zijn nauwelijks twee dagen verstreken, eerbiedwaardige Erasmus, sinds ik mijn eigen koerier vanuit Mainz naar jou gestuurd heb met een brief van de zeer illustere Georg, hertog van Saksen.^1. Ik heb er geen van mezelf bijgevoegd, omdat ik bang was dat jij misschien niet zou antwoorden op mijn eerdere brief, zodra jij had begrepen dat ik niet thuis was. Ik heb namelijk een andere brief^2. aan jou verzonden door middel van een andere koerier, die ik naar Bern heb gestuurd. Nu ben ik mijn reis begonnen op weg naar de zeer illustere Georg, hertog van Saksen, die mij wil hebben in de plaats van onze vriend Emser, die op 8 november overleed, en mij de prebende zal schenken die hij eerder aan Emser had geschonken. Ik zou weliswaar, beste Erasmus, liever thuis bij mijn hoogbejaarde moeder blijven, toch durf ik me niet te verzetten tegen het voornemen en de uitnodiging van die vorst, die in mijn ogen heilig zijn. Ik ga dus, begeleid door een enkele ruiter, die hij naar mij toe heeft gestuurd.

Ik krijg evenwel met moeite toestemming om hier te vertrekken, want

1. In antwoord op brief 1869. Georgs brief is niet overgeleverd.

2. Niet overgeleverd.

[p. 18]

mijn vorst, de zeer eerbiedwaardige en zeer illustere heer van Mainz,^3. laat me niet graag gaan. Verder zei hij gisteren zuchtend tegen mij dat ons zeer zeker een opstand van de wederdopers boven het hoofd hangt; hij verbaasde zich erover dat geen van ons tegen hen schreef. Ik antwoordde hem dat die sekte tot nu toe zo dwaas had geleken dat ik meende dat het niet nodig was iets tegen ze te schrijven. ‘Maar we zien ze krachtiger worden en groeien,’ zei hij en hij vertelde dat iemand hem geschreven had dat er nu meer dan achttienduizend wederdopers in Duitsland zijn. Ik vraag je dus, beste Erasmus, en ik smeek je uit naam van God en de heilige kerk, een of ander klein pamflet te schrijven tegen deze verschrikkelijke sekte; ik zal het direct na mijn terugkeer vanuit het Latijn in het Duits vertalen.^4. Ik zal het ook aan de zeer eerwaarde heer van Rochester^5. vragen. Weiger ons deze dienst nu ons land in zo'n grote crisis verkeert en het zielenheil gevaar loopt, alsjeblieft niet; je zult niet alleen God maar ook de meeste vorsten een zeer groot plezier doen. Ik althans meen dat dit werk, dat jij, naar mijn verwachting, in drie dagen af kunt hebben, belangrijker is dan al het andere.

Ik ben niet enthousiast over de sluwheid van de juristen die de zeer illustere hertog en keurvorst van de Rijnpalts^6. om advies heeft gevraagd over de veroordeling van achttien wederdopers, die hij al lange tijd in de gevangenis van Alzey vasthield. Deze zijn enige malen voorgeleid om ter dood veroordeeld te worden, maar de onbeschaamde sluwheid van de juristen zorgde telkens voor uitstel, nu eens wegens de rechtsgang, dan weer wegens de competentie van de rechter, zoals ze zeggen. En ondertussen wordt het volk onrustig, omdat ze niet rechtmatig gedood zouden kunnen worden, en breidt de sekte zich uit. Help ons, smeek ik je, en moge het je voorspoedig gaan, buitengewoon sieraad van onze tijd.

Van harte de jouwe, Johannes Cochlaeus

Ik hoor dat er voornamelijk vijf punten zijn die de wederdopers zweren:

1.	Dat ze nooit een ommuurd godshuis binnengaan.
2.	Dat ze nooit luisteren naar de mis zoals deze tot nu toe gevierd is.
3.	Dat alles gemeenschappelijk is: getrouwde vrouwen, ongetrouwde vrouwen, wereldse goederen etc.
4.	Dat ze aan geen enkele wereldlijke autoriteit gehoorzamen, maar alleen aan God.
5.	Dat ze wie ook maar dwingen tot hun sekte toe te treden of doden wanneer ze weigeren.

3. Albrecht van Brandenburg.

4. Erasmus is niet op dit verzoek ingegaan.

5. John Fisher.

6. Lodewijk v.

[p. 19]

Aan de zeer vermaarde heer Erasmus van Rotterdam, zeer welbespraakt theoloog, te Bazel