De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 13. Brieven 1802-1925

1913 Van Diego Gracián de Alderete
[Burgos?], [1 december 1527?]

Deze brief is overgeleverd in een handschrift uit de zeventiende of achttiende eeuw. De kopiist noteerde dat de tekst niet compleet was. Bovendien is er tekst weggevallen als gevolg van beschadiging.

Diego Gracián groet Erasmus van Rotterdam

Na mijn afscheid van Maximilianus Transsilvanus richtte ik twee brieven aan u, zeer geleerde Erasmus, waarin ik aangaf hoeveel moeite hij zich had getroost om uw waardigheid te verdedigen ten overstaan van Hare Doorluchtigheid Margaretha.^1. Het ontbrak van mijn kant niet aan veelvuldige aansporingen, die zijn belangstelling en sympathie voor u moesten aanwakkeren. Ik kwam daarna in Spanje, waar zich een tragedie rond u afspeelde aan het keizerlijk hof, niet heel anders dan die in de Nederlanden.^2. Ik vond hier een nieuwe Maximilianus, namelijk Alfonso de Valdés, secretaris van de keizer, die de taak op zich nam uw zaak met grote nauwgezetheid te verdedigen.

Laat u niet van de wijs brengen door de boze bedoelingen van de mensen, mijn beste Erasmus; het is niets nieuws dat goede mensen worden geplaagd door tegenspoed. Want de verdorven wereld is het er al vanaf het begin over eens dat een goed mens vervolgd wordt. Ga de geschiedenis na: hoeveel voor-

1. Margaretha van Oostenrijk.

2. Gracián doelt op de vijandigheid van de Leuvense theologen na de verschijning van Erasmus' uitgave van het Nieuwe Testament in 1516.

[p. 357]

beelden zijn er te vinden die u in het gelijk stellen! De onschuld van Abel werd niet verdragen door zijn goddeloze broer.^3. Abraham, die als enige God eerde, werd weggezonden door de Chaldeeërs, die afgodendienaars waren.^4. De zachtmoedige en argeloze Jakob ontvluchtte het ouderlijk huis uit angst voor de dreigementen van zijn slechte broer.^5. Jakobs zoon Jozef kreeg te maken met zijn kwaadwillige broers, die hem wilden doden.^6. Mozes, toekomstig brenger van de goddelijke wet, werd door de Egyptenaren naar Ethiopië verdreven.^7. Toen David al overeenkomstig Gods wil voor het koningschap bestemd was,^8. werd hij vervolgd door die koning, die zich tegen de goddelijke wil verzette.^9. Elia werd op de vlucht gejaagd door Izebel omdat hij ervoor gezorgd had dat de pseudoprofeten omkwamen.^10. Manasse waagde het Jesaja te doden omdat hij diens verwijten niet verdroeg.^11. Jeremia werd door de Joden gestenigd omdat hij hun onheil had voorspeld.^12. De Babylonische gevangenen verjoegen... Ezechiël.^13. Er werd een manier gezocht om Daniël uit te schakelen; de gemene eis die de Perzische satrapen stelden, was voor hem onacceptabel en daarom werd hij voor de leeuwen geworpen, waar hij zekerder van zijn leven was dan bij die lieden.^14. De Doper kwam om door de listen en lagen van een vrouw die zich aan bloedschande schuldig maakte.^15. De mensen luisterden niet toen de heilige Paulus de waarheid verkondigde. De mens geworden Zoon van God, die gekomen was om de wereld van de zonde te redden, stond een schandelijke dood te wachten, waardoor zijn glorie evenwel bekender werd. Deugd openbaart zich als ze op de proef wordt gesteld, precies zoals goud door het vuur wordt getoetst. Deugd kan aan het wankelen worden gebracht, maar niet te gronde worden gericht.

3. Kaïn doodde zijn broer Abel (Genesis 4).

4. Genesis 11:31; 15:7; Nehemia 9:7-8.

5. Overeenkomstig de wil van zijn moeder Rebekka had Jakob zich als zijn broer Esau voorgedaan en de zegen van zijn vader Isaäk ontvangen (Genesis 27).

6. Genesis 37:18.

7. Mogelijk is dit afgeleid uit Exodus 2:11-22 en Numeri 12:1, waar de Vulgaat spreekt van een Ethiopische vrouw.

8. 1 Samuel 16.

9. 1 Samuel 18; de koning is Saul.

10. 1 Koningen 18:20-40; 19:1-3.

11. Volgens een niet-bijbelse traditie.

12. Volgens een niet-bijbelse traditie.

13. Door het ontbreken van tekst is het onduidelijk waar Gracián op doelt.

14. Daniël 6.

15. Matteüs 14:1-12; de vrouw is Herodias.